Jönköping część 4

JÖNKÖPING [0 km] / 84,5 tys. mieszkańców

Idąc od mostu Vindbron w kierunku wschodnim trafimy na Nowe Miasto (Nya Stan). Ta część centrum została założona po 1612 roku na osi dwóch istniejących wcześniej dróg. Dzisiaj są to piesze promenady handlowe Östra Storgatan i Smedjegatan. U zbiegu tych dwóch deptaków stoi wysoki kilkupiętrowy gmach dawnego banku Småland Enskilda (1) z przełomu XIX i XX w. Większość architektury przy Östra Storgatan jest zdecydowanie nowsza, natomiast po południowej stronie Smedjegatan zachował się praktycznie nieprzerwany ciąg starych drewnianych domów. Z tego też względu pierwszą ulicę okupują duże sieci handlowe a druga jest bardziej kameralna z niewielkimi prywatnymi sklepikami. Obie drogi doprowadzą do brukowanego Hovrättstorget - głównego reprezentacyjnego placu w tej części miasta. Na środku stoi fontanna Svena Lundquista z 1958 roku na której przedstawione są sceny z miejscowej historii. Na wiosnę ustawia się tutaj kwiaty w doniczkach, które często są po jakimś czasie rozdawane mieszkańcom. Po zachodniej stronie placu stoi budynek dawnego miejskiego ratusza (2) zbudowanego w 1699 roku wg projektu ówczesnego gubernatora Erika Dahlberga. Pierwotnie miał jeszcze wieżyczkę i dwa boczne skrzydła, które zniknęły po pożarze. Odmalowany na czerwono budynek jest obecnie siedzibą protestanckiego kościoła szwedzkiego, ponieważ magistrat wyniósł się stąd w 1911 roku. Drugi reprezentacyjny obiekt przy rynku to siedziba Gotajskiego Sądu Apelacyjnego (Göta Hovrätt, 3) od której wziął nazwę plac. Instytucja powstała za czasów panowania królowej Krystyny i pierwotnie swoją jurysdykcją obejmowała całą południową Szwecję oraz Värmland. Do dzisiaj w budynku urzęduje majestat sprawiedliwości i jest to tym samym najdłużej użytkowana siedziba sądu w całej Szwecji. Ten najstarszy zachowany świecki dom w Jönköpingu oddano do użytku w 1650 roku. Zbudowany jest z ciekawego kolorystycznie piaskowca wydobytego w pobliskich kamieniołomach w Trånghalla. Pierwotnie planowano jeszcze wznieść 3 piętro, ale ostatecznie z braku funduszy zaniechano inwestycji. Z tyłu rezydencji znajduje się ogród a na jego przeciwległym końcu przy Slottsgatan dom mieszczący sądowe archiwum. Po wschodniej stronie placu w wysokiej ceglanej kamienicy mieści się hotel Grand oraz miejski teatr (4). Obie części budynku mają ze sobą połączenie, tak że goście hotelowi mogą udać się na spektakl bez wychodzenia na zewnątrz.

Budynek Gotajskiego Sądu Apelacyjnego

 

Stary ratusz

Kościół na Nowym Mieście nosi wezwanie św. Krystyny. Nominalnie było to imię włoskiej męczennicy znad jeziora Bolsena, w praktyce miało uhonorować królową szwedzką. Kristinekyrka (5) wybudowano w latach 1649-1670 w dość surowym stylu trochę jakby imitującym włoski romanizm. Poza barokowym portalem z kartuszem herbowym mury praktycznie pozbawione są ozdób. Dość jasne wnętrze składa się z 3 naw. Po lewej stronie za amboną zwraca uwagę obraz Ukrzyżowanie Chrystusa namalowany w 1722 roku przez Edvarda Orma. Warto spojrzeć na nietypową formę krzyża bez tradycyjnego górnego ramienia. W głównym ołtarzu jest obraz Adoracja Dzieciątka Jezus francuskiego malarza Pierre'a Jacquesa Cazesa, mało znanego nauczyciela J. B. Chardina. Kościół otacza stary park z widokiem na jezioro Wetter. Po zachodniej stronie stoi budynek dawnej szkoły parafialnej Kristinegården a po wschodniej większy kwartał dawnej plebanii zwany Klockaregården (6) z uroczym wewnętrznym podwórkiem.

Wnętrze kościoła św. Krystyny

     

W Nowym Mieście jest jeszcze jeden duży plac zwany Östra Torget (7), obecnie mniej ciekawy, zdominowany przez nowoczesny dość ciężki biurowiec. Na środku tam gdzie parking znajdowała się najstarsza stacja benzynowa w Jönköpingu. Jeszcze wcześniej był tutaj płytki zalew o nazwie Breda Porten połączony kanałem z jeziorem Munksjön i Rocksjön. Ten czas gdy odbywał się tutaj targ rybny pamiętają zapewne parterowe drewniane domki stojące od strony Kanalgatan. Przedłużeniem zasypanego ostatecznie Kanalen na wschód jest istniejący do dzisiaj kanał Liljeholm wpływający do jeziora Rocksjön. Pozwala on na częściową wymianę wód w jeziorze przez przepompowanie ich części bezpośrednio z Wetteru. Na brzegu kanału znajduje się przyjemny park z placem zabaw dla dzieci i torem minigolfa a po drugiej stronie na pagórku wschodni cmentarz komunalny (8) z kaplicą zbudowaną w 1937 roku, pamiątkową aleją i niewielkim mizarem dla lokalnej społeczności muzułmańskiej. W południowej części Nya Stan pomiędzy ulicami Slottsgatan i Odengatan mieści się nowoczesny kompleks muzealny wraz z biblioteką i archiwum regionalnym. Miejscowe Muzeum Okręgowe (9) nosi imię Johna Bauera miejscowego rysownika najbardziej znanego z autorskiej wizji trolli i gnomów przedstawionych w zbiorze baśni dziecięcych z 1906 roku. Artysta utonął wraz z rodziną w katastrofie parowca Per Brahe na jeziorze Wetter. Wewnątrz obejrzymy wiele z jego fantastycznych prac w ciekawej aranżacji. Dla dzieci specjalna szafa z bajkowymi strojami. Oprócz tego muzeum otwiera wiele wystaw czasowych poświęconych historii, sztuce i kulturze regionu. Ciekawym pomysłem jest maślana rzeźba tzw. Smörlyckan, specyficzne wnętrze, w którym pokazuje się rozmaite eksponaty. W przyległym do muzeum archiwum jest wystawa historyczna ukazująca dzieje Jönköpingu od założenia przez króla Magnusa Ladulåsa po futurystyczną wizję wybiegającą poza rok 2000. Czerwony budynek zaprojektowany w latach 50-tych ma oryginalny kształt jeziornej fali. Przy rondzie zwraca uwagę wielki mural przedstawiający widok dawnego Jönköpingu ze Suecia Antiqua och Hodierna zdobiący ścianę krytego garażu. 
Adres: Dag Hammarskjölds Plats 2. Muzeum Regionalne otwarte jest w tygodniu od 12 do 19 a w środy dodatkowo dłużej do 21. W weekendy wystawy czynne w godzinach od 11 do 15. W poniedziałki zamknięte. Wstęp wolny. Fakultatywnie opłata za przewodnika dla grupy - 1000 SVK. 
Nieopodal muzeum przy nabrzeżu Södra Strandgatan znajduje się przytulny kwartał starej zabudowy rzemieślniczej zwany Arkadien (10) - dziś dobre miejsce na mniejszą lub większą przekąskę. Przy okazji zobaczyć możemy malowane ściany i sufity w dawnym nieco naiwnym stylu przypominającym nieco wizerunki z kościoła w Habo. CDN

Muzeum Okręgowe