To wielkie jezioro w środku kraju rozdziela dwa historyczne regiony: Östergotlandię oraz Västergotlandię. Szlak zapoznaje więc z rozmaitymi etapami historii Szwecji - od prehistorycznych kamieni runicznych, dawnych klasztorów, wiejskich kościołów i warownych zamków po nowożytne inwestycje takie jak śluzy Kanału Gotajskiego w Motali czy fabryki maszyn rozmaitych w Huskvarnie. Subiektywnie rzecz ujmując nieco ciekawszy jest pod względem atrakcji brzeg wschodni, ale po zachodniej stronie jest z kolei trochę więcej sielskiego uroku, np. urocza starówka kurortu Hjo, drewniane kościoły wiejskie, no i olbrzymia twierdza w Karlsborgu - w zamyśle zapasowa stolica. Po drodze jest też wiele atrakcji przyrodniczych takich jak choćby ptasie jezioro Tåkern, góra Omberg, szkiery północnego Wetteru i park narodowy Tiveden. Amatorzy dwóch kółek mają swoją imprezę Vätternrundan, która odbywa się zazwyczaj na początku lata i polega na okrążeniu jeziora trasą liczącą bez mała 300 km rozpoczynając jazdę w Motali. Oczywiście można to też zrobić samochodem czy motocyklem wykorzystując otaczające akwen drogi. Ja jako punkt startowy wybieram Jönköping na południowym brzegu i proponuję podróż odwrotnie do ruchu wskazówek zegara. Północnym biegunem tej trasy będzie niewielkie miasteczko Askersund. Warto w trakcie tej trasy zboczyć w kilka interesujących miejsc, m.in. odwiedzić klimatyczną wyspę Visingsö.
SPIS TREŚCI
Jönköping
Wycieczka na górę Taberg
Huskvarna
Z Huskvarny do Gränny
Gränna
Visingsö
Podnóżami Holaveden
Ödeshög
Szlakiem starych kościołów Östergotlandii
Pod górę Omberg
Omberg
Podnóżami Ombergu do Vadsteny
Vadstena
Skänninge
Z Vadsteny do Motali
Motala
Na północ od Motali
Stora Hammarsundet
Przez Åmmeberg do Askersundu
Północny Wetter
Askersund
Z Askersundu do Olshammar
Tiveden. Nad jezioro Unden
Wyspy północnego Wetteru
Park narodowy Tiveden
Z Olshammar do Karlsborga
Z Granviku nad jezioro Unden
Karlsborg
Twierdza w Karlsborgu
Z Karlsborga do Tibro
Tibro
Z Karlsborga do Hjo
Hjo
Południowy Guldkroken
Z Guldkroken do Tidaholmu
Tidaholm
Zachodnim brzegiem Wetteru do Habo
Hökensås
Habo
Bankeryd
Z Bankeryd do Jönköpingu
Bałtyckie wybrzeże to ponad trzy czwarte linii brzegowej Szwecji. I to nie licząc wysp, ponieważ dwie największe Gotlandia i Olandia znajdują się właśnie po tej stronie półwyspu. Droga wzdłuż szwedzkiego wybrzeża na północ stanowi ciekawy sposób spędzenia, przyznać to należy, dość długiego urlopu. Trasę rozpoczniemy w którymś z portów promowych na południu. Może to być Ystad, ewentualnie Karlskrona. Jadąc na północ miniemy kilkanaście krain geograficznych tak doskonale opisanych przez Selmę Lagerlöf w powieści Cudowna podróż Nilsa Holgerssona. Podziwiać też będziemy mogli rozmaite typy wybrzeży. Oprócz najbardziej charakterystycznych dla Szwecji szkierów, czyli skalistych wysepek wynurzających się z morza, miniemy piaszczyste plaże i wyrastające gdzieniegdzie klify w Skanii, a dalej na północy zalane doliny lodowcowe fjärdy, a nawet faktyczne fiordy jak w części wybrzeża zwanej Höga Kusten, ciągnącej się pomiędzy Härnosand a Örnsköldsvik i wpisanej przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa. Trasa kończy się na granicy fińskiej w mieście Haparanda. Może być jednak częścią dalszej podróży na Nordkapp albo wzdłuż wybrzeża Finlandii. I oczywiście jak najbardziej umożliwi skoki w bok, przynajmniej w kilka miejsc położonych w głębi lądu, ale przy okazji wartych odwiedzenia. Tam gdzie się da zboczymy też z głównej drogi, aby dotrzeć do mniej uczęszczanych urokliwych miejsc położonych nad samym brzegiem Bałtyku. Niekiedy trzeba będzie więc zaparkować auto i przesiąść się na statek.
Na fali popularnych rankingów i list frekwencyjnych powstała książka Fredrika Kullberga Sveriges 100 märkligaste sevärdheter, która pokazuje najdziwniejsze obiekty turystyczne w kraju Skandynawów. Są to zazwyczaj miejsca w jakiś sposób wyjątkowe, ale też wprawiające przeciętnego turystę w osłupienie. Czasem warto odejść od kanonu i zobaczyć coś mniej rozreklamowanego, mniej oczywistego i nie opisanego w typowych przewodnikach turystycznych. W kompendium znalazły się zresztą obiekty znajdujące się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, ale przede wszystkim małe lokalne inicjatywy, których obejrzenie wymaga niekiedy zaglądnięcia na całkiem prywatne podwórko. Nie tylko obiekty historyczne, pomniki architektury czy przyrody, ale nawet dość kuriozalne obiekty noclegowe. Za najbardziej intrygujące miejsce w Szwecji autor uznał Kvarntorpshögen, czyli dawną poprzemysłową hałdę przerobioną na park futurystycznych rzeźb. Kilkadziesiąt obiektów z tej listy udało mi się odnotować studiując zasoby Internetu. Stylizowana okładka książki oznaczać będzie zatem wpis dotyczący właśnie takiego kuriozum z tegoż rankingu.
Skandynawia to kraina wielkich otwartych przestrzeni i wszechogarniającej przyrody. Stosunek Szwedów do ojczystej natury już od dawna kierował się w kierunku ochrony jej najważniejszych zasobów. Już w 1909 roku tutejszy parlament (Riksdag) uchwalił specjalną ustawę w ramach której powołano do życia 9 obszarów chronionych będących dzisiaj parkami narodowymi. W kraju trzech koron jest obecnie 29 parków narodowych a kilkanaście nowych jest właśnie projektowanych. Oprócz tego utworzono ponad 4000 rezerwatów przyrodniczych a także kilka innych obszarowych elementów systemu ochrony przyrody. Jest też ponad 4000 obiektów zaliczanych do europejskiej sieci ochronnej Natura 2000. W sumie ponad 10% terytorium kraju objęte jest taką ścisłą ochroną ekologiczną. Administracją zajmuje się państwowa agencja zwana Naturvårdsverket, przy czym lokalne rezerwaty podlegają władzom konkretnej prowincji (länu) czy gminy. Osobną kategorią ochronną są tzw. ekoparki podległe państwowej agencji leśnej (Sveaskog), obszary przekraczające 1000 ha na których prowadzi się ograniczoną gospodarkę leśną. Przyrodnicze tereny chronione stanowią atrakcję turystyczną i doskonałe miejsce wypoczynku. Przebiegają przez nie szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze, trasy rowerowe, konne a także wodne. Zazwyczaj stanowią istotne węzły turystyczne z odpowiednim zapleczem informacyjnym oraz nieagresywną bazą noclegową i gastronomiczną. Opisy tras biegnących przez tego typu tereny skupiać się będą w większym stopniu na turystyce pieszej w odróżnieniu do preferowanej w innych kategoriach opisu turystyce samochodowej.
Szlaki piesze Szwecja to kraj idealny do uprawiania turystyki kwalifikowanej. Stosunkowo niewielka gęstość zaludnienia, urozmaicona rzeźba terenu (choć brak tutaj krajobrazów typowo wysokogórskich), duże powierzchnie leśne, dzika przyroda, czyste rzeki i jeziora sprzyjają podróżom na łono natury. Już w 1885 roku powstało w Uppsali Szwedzkie Towarzystwo Turystyczne (Svenska Turistföreningen - w skrócie STF), które zajmuje się organizacją ruchu turystycznego o charakterze przyrodniczym i kulturowym a także uprzystępnianiem rozmaitych zakątków kraju dla potrzeb zwiedzającego. Oprócz prowadzenia kilkuset placówek noclegowych w istotny sposób promuje również szlaki turystyczne różnego typu. Dziś sieć rozmaitych tras obejmuje setki kilometrów, część z nich to szlaki rowerowe, konne czy narciarskie. Prymarnym jednak sposobem poznawania kraju była piesza wędrówka. Świadczy o tym nawet szwedzka nazwa schroniska turystycznego (vandrarhem) a więc schronienie dla wędrowców. Pierwszym szlakiem turystycznym Szwecji był istniejący do dzisiaj Kungsleden (Królewska Ścieżka) prowadzący przez Góry Skandynawskie z Hemavan do Abisko. Od tego czasu powstały liczne nowe trasy znakowane także na południu kraju. System znakowania szlaków turystycznych w Szwecji jest niejednolity. Najczęściej używa się pomarańczowej farby. Paski albo kropki na drzewach oznaczają przebieg marszruty. Zmiany kierunku pokazują strzałki malowane na drzewach lub drogowskazy w kolorze szlaku. Często też ustawia się w terenie drewniane słupki lub tyczki. Krótsze lokalne trasy są także znakowane innymi kolorami oraz rozmaitymi sygnaturami. Zróżnicowanie barw dotyczy zwłaszcza obszarów parków narodowych, gdzie gęstość ścieżek turystycznych jest znacznie większa. Natomiast szlaki dalekobieżne często mają liczne odgałęzienia znakowane w podobnym stylu, tworzą więc nie tyle pojedyncze trasy ile cały system dróg przeznaczonych do wędrówki. Szlaki w Szwecji są niejednokrotnie dobrze zagospodarowane, wyposażone w dodatkowe tablice edukacyjne, miejsca odpoczynku, deszczochrony oraz wiaty przystosowane do noclegu. Na odcinkach wiodących przez grodzone pola charakterystyczne są też drabinki przekraczające płoty. Oprócz wspomnianego Kungsleden biegnącego wzdłuż dolin i fjeldów Laponii na długości około 400 km warto wymienić przynajmniej jeszcze kilka interesujących szlaków długodystansowych: Östgotaleden biegnący na długości około 450 km przez lasy i wzgórza Östergotlandii, także przez Linköping i górę Omberg, Sörmlandleden prawie 1000 km marszu przez prowincję położoną bliżej Sztokholmu z licznymi zamkami i jeziorami, Utvandrarnasleden - szlak tematyczny na granicy Blekinge i Småland prowadzący przez miejscowości opisane w sadze Vilhelma Moberga o emigrantach, Skåneleden kilkusetkilometrowa trasa biegnąca przez Skanię podzielona na cztery segmenty (trasa zachodniego wybrzeża, Österlen, ozu, od wybrzeża do wybrzeża). Przynajmniej kilka odcinków zostanie opisanych szczegółowo.
To najważniejsza śródlądowa droga wodna w Szwecji, która zbudowana została w latach 1810-1832. W owych czasach miała strategiczne znaczenie i umożliwiała szybsze przesyłanie wiadomości ze Sztokholmu na wschodnim wybrzeżu do Göteborga na zachodzie. Właściwy kanał ma 190 km i łączy Bałtyk z jeziorem Wener. Dalszy szlak biegnie wzdłuż rzeki Göta i równolegle do niej wykopanego Kanału Trollhätte. Taką marszrutą można odbyć kilkudniowy rejs na wycieczkowym liniowcu, podobne statki białej floty pływają także na krótszych odcinkach. Kanał zyskuje popularność jako turystyczna droga wodna dla jachtów. W trakcie rejsu miniemy 58 śluz wyrównujących poziomy pomiędzy kilkoma dużymi akwenami znajdującymi się na trasie. Niektóre z nich układają się w malownicze kilkustopniowe kaskady. Wokół drogi wodnej znajdziemy wiele innych atrakcji: zabytkowe miasta i wioski, stare klasztory i kościoły, pamiątki dawnego przemysłu a także osobliwości przyrodnicze. Nowym przedsięwzięciem są dzieła sztuki nowoczesnej ustawione w kilku newralgicznych miejscach nad kanałem. Trasę możesz uskutecznić nawet nie posiadając własnej łodzi i nie rujnując swojego budżetu na ekskluzywne rejsy wycieczkowcami. Lądowa podróż będzie możliwa, wyjąwszy oczywiście odcinki biegnące przez duże śródlądowe akweny takie jak Wetter czy Wener. Wzdłuż kanału ciągną się bowiem ścieżki rowerowe dostępne także dla pieszych. Alternatywą jest szlak samochodowy zgodny z przebiegiem interesującej nas drogi wodnej, biegnący często bocznymi drogami przez niewielkie wioski, oraz niewielkie mosty obok dawnych posterunków kierujących ruchem żeglugowym. Nie każdy punkt na brzegu kanału będzie jednak osiągalny przy pomocy czterokołowego pojazdu. Szlak zostanie opisany ze wschodu na zachód.
Questing
"Question" to pytanie, "request" to odpowiedź a samo "quest" to poszukiwanie tej odpowiedzi. Wyraz może kojarzyć się z grą komputerową, gdzie oznacza pojedynczą przygodę - sekwencję walki, marszu, pokonywania pewnej trudności na drodze do celu. Ale questing istnieje także w turystyce i jest nietypowym sposobem zwiedzania terenu. Wiąże się bowiem nie tylko z jego poznaniem, ale też wykonaniem określonych zadań, odnalezieniem określonych miejsc, zwróceniem uwagi na detale. Quest to rodzaj czynności detektywistycznej zmierzającej do rozszyfrowania określonej zagadki. No i trochę to przypomina pracę przy tworzeniu przewodnika, gdzie w końcu też należy zdobyć wiedzę o określonym miejscu a następnie kojarząc rozmaite fakty przedstawić je w formie wskazówek. Quest w związku z czym to taki odprysk powstały przy pisaniu kolejnych rozdziałów a przy okazji rozrywka umysłowa także dla czytelnika. Coś pomiędzy geocachingiem a łapaniem pokemonów w przestrzeni. Ten quest będzie czysto wirtualny, bo korzystający z narzędzia jakim jest Google Street View z wszystkimi jego możliwościami i ograniczeniami. Pamiętać należy, że system zdjęć tam umieszczonych odnosi się do określonej chwili, nie pokazuje więc stanu faktycznego i dlatego próba rozwiązywania questu w terenie nie zawsze musi się udać. Google Street View to jedno z wirtualnych narzędzi, czasami jednak trzeba poza nie wykroczyć, korzystając z innych zasobów sieciowych a nawet innych tego typu wirtualnych przestrzeni. W przypadku Szwecji mamy np. starszy system związany z mapą Eniro ograniczony jednak tylko do głównych miast. Miłej zabawy!
Eriksgata
Średniowieczna Szwecja stanowiła raczej luźną federację kilku prowincji zamieszkiwanych przez odrębne plemiona Swewów, Gotów czy Finów. Król obierany był tradycyjnie na sejmie zbierającym się na łąkach w pobliżu Uppsali, ale po elekcji udawał się w podróż, której celem była akceptacja nowego monarchy we wszystkich krainach, którymi miał władać. Droga ta wiodła przez wiele historycznych miejsc i charakteryzowała się tradycyjnym feudalnym ceremoniałem. Osoba monarchy była eskortowana przez rycerzy oczekujących na granicy poszczególnych prowincji. Kiedy XII-wieczny kandydat Ragnvald Knaphövde przekroczył granicę Västergotlandu z własną eskortą pogwałcając uświęcone prawo i ufając jedynie własnej sile został rychło zabity gdzieś po drodze. Po wstąpieniu na tron Gustawa I Wazy i ustanowieniu tronu dziedzicznego Eriksgata przestała być częścią rytuału intronizacji, ale wielu kolejnych władców tradycyjnie udawało się na wędrówkę odwiecznym szlakiem. Ze starej drogi królewskiej zachowały się tylko ślady. Próbą jej wskrzeszenia jest projektowany szlak konny biegnący przez 7 centralnych prowincji: Uppland, Västmannland, Närke, Västergotland, Småland, Östergotland i Sörmland. Niniejsza propozycja szlaku jest pewną korektą tej trasy. Zaczyna się pod Uppsalą a kończy w Sztokholmie - dzisiejszej stolicy kraju. Zamiast prowadzić krawędzią wzgórz Holaveden nad Wetterem biegnie wzdłuż dzisiejszej drogi głównej nr 32 skrajem pojezierza Sommenbygd. Podobnie dalej na północy omija Nyköping opisany w innej części przewodnika a prowadzi przez centralną część krainy Sörmland. Oprócz spotkania z historią to również świetna okazja do poznania malowniczych przyrodniczych zakątków środkowej Szwecji.
"Question" to pytanie, "request" to odpowiedź a samo "quest" to poszukiwanie tej odpowiedzi. Wyraz może kojarzyć się z grą komputerową, gdzie oznacza pojedynczą przygodę - sekwencję walki, marszu, pokonywania pewnej trudności na drodze do celu. Ale questing istnieje także w turystyce i jest nietypowym sposobem zwiedzania terenu. Wiąże się bowiem nie tylko z jego poznaniem, ale też wykonaniem określonych zadań, odnalezieniem określonych miejsc, zwróceniem uwagi na detale. Quest to rodzaj czynności detektywistycznej zmierzającej do rozszyfrowania określonej zagadki. No i trochę to przypomina pracę przy tworzeniu przewodnika, gdzie w końcu też należy zdobyć wiedzę o określonym miejscu a następnie kojarząc rozmaite fakty przedstawić je w formie wskazówek. Quest w związku z czym to taki odprysk powstały przy pisaniu kolejnych rozdziałów a przy okazji rozrywka umysłowa także dla czytelnika. Coś pomiędzy geocachingiem a łapaniem pokemonów w przestrzeni. Ten quest będzie czysto wirtualny, bo korzystający z narzędzia jakim jest Google Street View z wszystkimi jego możliwościami i ograniczeniami. Pamiętać należy, że system zdjęć tam umieszczonych odnosi się do określonej chwili, nie pokazuje więc stanu faktycznego i dlatego próba rozwiązywania questu w terenie nie zawsze musi się udać. Google Street View to jedno z wirtualnych narzędzi, czasami jednak trzeba poza nie wykroczyć, korzystając z innych zasobów sieciowych a nawet innych tego typu wirtualnych przestrzeni. W przypadku Szwecji mamy np. starszy system związany z mapą Eniro ograniczony jednak tylko do głównych miast. Miłej zabawy!
Średniowieczna Szwecja stanowiła raczej luźną federację kilku prowincji zamieszkiwanych przez odrębne plemiona Swewów, Gotów czy Finów. Król obierany był tradycyjnie na sejmie zbierającym się na łąkach w pobliżu Uppsali, ale po elekcji udawał się w podróż, której celem była akceptacja nowego monarchy we wszystkich krainach, którymi miał władać. Droga ta wiodła przez wiele historycznych miejsc i charakteryzowała się tradycyjnym feudalnym ceremoniałem. Osoba monarchy była eskortowana przez rycerzy oczekujących na granicy poszczególnych prowincji. Kiedy XII-wieczny kandydat Ragnvald Knaphövde przekroczył granicę Västergotlandu z własną eskortą pogwałcając uświęcone prawo i ufając jedynie własnej sile został rychło zabity gdzieś po drodze. Po wstąpieniu na tron Gustawa I Wazy i ustanowieniu tronu dziedzicznego Eriksgata przestała być częścią rytuału intronizacji, ale wielu kolejnych władców tradycyjnie udawało się na wędrówkę odwiecznym szlakiem. Ze starej drogi królewskiej zachowały się tylko ślady. Próbą jej wskrzeszenia jest projektowany szlak konny biegnący przez 7 centralnych prowincji: Uppland, Västmannland, Närke, Västergotland, Småland, Östergotland i Sörmland. Niniejsza propozycja szlaku jest pewną korektą tej trasy. Zaczyna się pod Uppsalą a kończy w Sztokholmie - dzisiejszej stolicy kraju. Zamiast prowadzić krawędzią wzgórz Holaveden nad Wetterem biegnie wzdłuż dzisiejszej drogi głównej nr 32 skrajem pojezierza Sommenbygd. Podobnie dalej na północy omija Nyköping opisany w innej części przewodnika a prowadzi przez centralną część krainy Sörmland. Oprócz spotkania z historią to również świetna okazja do poznania malowniczych przyrodniczych zakątków środkowej Szwecji.
Wener (szwedzkie Vänern) to największe jezioro Szwecji i zarazem największy akwen Unii Europejskiej. Prawdziwe wewnętrzne morze z licznymi wyspami i zatokami. Składa się z dwóch większych basenów rozdzielonych na południu szkierami Kållandsö a na północy półwyspem Värmlandsnäs. Przez jezioro prowadzi ważny szlak żeglugowy Kanału Gotajskiego. Jednym z jego odgałęzień jest Kanał Dalslandzki służący do transportu drewna z zachodnich lasów. Pomimo znaczenia w transporcie znajdziemy tutaj pełno cichych i uroczych zakątków wraz z parkiem narodowym na wyspach Djurö. Jest to także doskonały rewir dla wędkarzy polujących tu na trocie, szczupaki a nawet łososie. Te ostatnie to specyficzna odmiana gatunku normalnie nie spędzającego całego życia w wodach słodkich. Świadectwo, że Wener było kiedyś częścią wszechoceanu. Długa trasa wokół tego olbrzymiego zbiornika wodnego prowadzi przez trzy szwedzkie krainy: Västergotland na południu i wschodzie, Värmland na północy oraz Dalsland na zachodzie i obfituje w turystyczne wrażenia. W wodach jeziora przegląda się jeden z najbardziej malowniczych zamków Szwecji - Läckö. Szukając rozległych widoków wybierać można pomiędzy wysokimi górami stołowymi Hallebergu i Humlebergu czy skąpaną w kwiatach Kinnekulle. Można też podziwiać uroki nadbrzeżnych miast, takich jak Vänersborg, Lidköping, Mariestad czy największy nad jeziorem Karlstad. Ciekawie jest zażyć uroku szwedzkich kresów w niewielkich acz symptomatycznych ośrodkach Dalslandu Säffle, Åmål i Mellerud z których bliżej jest do norweskiego Oslo niż do stolicy państwa. Zaszyć się w nadjeziornej głuszy wśród ptaków, dzikich zwierząt i odwiecznych lasów. Lub spędzić czas na licznych plażach, zarówno tych kamienistych z wysokimi klifami jak i szerokich piaszczystych z łatwym dostępem do wody. Początek trasy w Trollhättan na południe od Weneru, przejazd odwrotnie do ruchu wskazówek zegara najpierw wschodnimi a potem zachodnimi wybrzeżami, koniec w Vänersborgu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz