Translate

niedziela, 28 sierpnia 2016

Askersund część 3


ASKERSUND [159 km] / 4,0 tys. mieszkańców
Jedna z wizytówek miejscowości i najważniejszy zabytek stoi na wzgórzu ponad jeziorem Alsen przy wjeździe do miasta od strony zachodniej. Ceglany kościół gminny (landskyrka, 1) był porównywany przez Wernera von Heidenstama do sztokholmskiej świątyni na wyspie Riddarholmen. Przypomina ją nieco sylwetą oraz szczegółami wykończenia. Była to fundacja prywatna władających pałacem Stjernsund hrabiów Oxenstierna i Soop. Projekt wykonali w 1663 roku wybitni architekci Jean de la Vallée i Erik Dahlberg. Konsekracji świątyni dokonał w dniu 24 kwietnia 1670 roku biskup ze Strängnäs Erik Gabrielsson Emporagrius. Wnętrze świątyni zachowało wczesnobarokowy charakter. Zwraca uwagę bogato rzeźbiony biało-niebieski ołtarz główny przedstawiający 3 sceny biblijne: Ostatnią Wieczerzę, Ukrzyżowanie oraz triumf Chrystusa zmartwychwstałego. W podobnym stylu artystycznym utrzymana jest też ambona. Nawę główną zamyka od drugiej strony szeroki prospekt organowy. Ganek pochodzi z XVIII w. natomiast znajdujący się tam narząd jest wyrobem znanej firmy Setterquist i synowie z Örebro. Ważną częścią kościoła jest znajdująca się za ołtarzem ośmioboczna kaplica grobowa, w której pochowano fundatorów Johana Oxenstiernę oraz jego żonę Christinę wraz z drugim mężem Gustawem Soopem. Na ścianie podziwiać można okazałą kolekcję kartuszy herbowych. 
Kaplica Oxenstiernów i Soopów w kościele gminnym (landskyrka)

Na północ od rynku w Askersund na wzgórzu znajduje się drugi miejscowy kościół Zofii Magdaleny (2) nazwany imieniem duńskiej księżniczki, żony króla Gustawa III. Jest młodszy o ponad 100 lat  od opisywanego powyżej landskyrka i zdecydowanie mniejszy. Po ostatnim remoncie prezentuje się jednak całkiem interesująco. W prezbiterium znajduje się piękny ołtarz z obrazem przedstawiającym Chrystusa na Górze Oliwnej. Warto też zwrócić uwagę na żelazne zamki w drzwiach wyrób nagrodzony na wystawie rzemieślniczej w Paryżu. Wejście do kościoła flankują dwa podobne budynki parafialne na wysokiej podmurówce. Jeden z nich pełnił w przeszłości rolę szkoły, drugi - szpitala i przytułku. Poniżej znajduje się stary zadrzewiony cmentarz na którym zachowało się tylko kilkanaście grobów i gdzie dawniej stał pierwszy drewniany kościół miejski. Brukowana Storgatan sprowadza w dół do głównego placu miejskiego: Torget. W jego górnej części znajduje się skwer z niewielką fontanną projektu Folke Dahlberga i szpalerem platanów. Pomyśleć, że w trakcie urządzania tego kameralnego zielonego ogródka doszło pomiędzy lokalnymi politykami do poważnego sporu dotyczącego sposobu umieszczenia ławek. Do tego stopnia, iż jedna z nich podpisana została imieniem i nazwiskiem i w ten sposób niejako "zarezerwowana" w pasującym właścicielowi miejscu. Po wschodniej stronie placu stoi czerwony budynek miejskiego ratusza (3). Zbudowany został w 1780 roku po wielkim pożarze miasta. Najciekawszym elementem fasady jest umieszczona ponad zegarem herbowa figurka kowala uderzającego w dzwon o każdej pełnej godzinie w ciągu dnia. Rynek i sąsiednie uliczki w układzie szachownicowym cechują się zwartą zabudową o charakterze małomiasteczkowym. Dobrym przykładem drewnianej architektury jest reprezentacyjny budynek w południowej pierzei mieszczący dzisiaj aptekę. Szeregowe domy drewniane zachowały się również w dolnej części Storgatan. Wzdłuż tej ulicy można zejść w kierunku przystani i terenów zielonych nad brzegiem jeziora Alsen. Przy placu nad kanałem stoją stare magazyny przekształcone na sklepy i galerie sztuki. Na środku znajduje się niewielka muszla koncertowa a na nabrzeżu cumują statki wycieczkowe. 
Rejsy okrężne na statku MS Wettervik odbywają się 2 razy dziennie do mostu Stora Hammarsbron i z powrotem. Tura trwa półtorej godziny i kosztuje 140 SVK (dzieci do 12 roku życia bez opłat). Istnieje też możliwość połączenia tej wycieczki ze zwiedzaniem zamku Stjernsund (220 SVK). Kontakt pod telefonem 070 977 02 63, e-mail: info@wettervik.se 
Kontynuując wycieczkę wzdłuż brzegów jeziora Alsen obok dawnego budynku łazienek dotrzemy do mostu wiszącego prowadzącego na niewielką wysepkę Borgmästareholmen (5). 
Łazienki na nabrzeżu jeziora Alsen
Znajduje się tam plaża, kąpielisko i plac zabaw dla dzieci. W parku nad brzegiem jeziora stoi też najstarszy dom w mieście, niewielka kryta darnią chatka z wysokim ceglanym kominem zwana Sager Stuga (4). Chyba jedyna, która przetrwała wielki pożar z 1776 roku, ponieważ wiatr akurat zmienił kierunek. Altanka w sposób dobitny pokazuje jak w ciągu 250 lat zmieniły się standardy życia w Szwecji. Promenada ciągnie się ku wschodowi w okolice nowej hali kongresowej i centrum kultury Sjöängen, której otwarcie planuje się na jesień tego roku. Dalej na wschodzie rozciąga się dzielnica Stavahagen. Przy końcu Hagavägen jest wejście do skansenu (6). Z przystani można tu również dotrzeć turystyczną kolejką. Ogród założono w 1933 roku. Znalazły się tutaj liczne stare obiekty przeniesione z miasta i jego okolic. Obejrzeć można m.in. komorę celną z 1780 roku, spichlerze z Olshammar, domek żołnierza z Rude, saunę z Tiveden, kilka starych domków z Askersundu, szopę dla owiec, suszarnię lnu, altanę rekreacyjną i pompę wodną. W budynku zwanym Klockaregården mieści się kawiarnia i sklep z pamiątkami. W sezonie działa też mini-ogród zoologiczny ze zwierzętami gospodarskimi. Od północy ze skansenem sąsiaduje park leśny Stadsparken ze starymi okazami drzew, miejsce spacerów i rekreacji na świeżym powietrzu. Rezerwat przyrody - jeden z dwóch w granicach miasta.   
                      

sobota, 27 sierpnia 2016

Askersund część 2

ASKERSUND [159 km] / 4,0 tys. mieszkańców
Większość miejsc noclegowych w mieście zlokalizowano przy kanale po zachodniej stronie starówki. Właściciele przyczep campingowych i samochodów turystycznych mogą skorzystać z placu postojowego przy przystani (Södra Infarten 6). Dostęp do energii elektrycznej, WC, pralnia (20 SVK za godzinę). Na miejscu baza gastronomiczna: sklep i kawiarnia a po drugiej stronie drogi znany salon z czekoladą Venus. Wypożyczalnia sprzętu wodnego oraz rowerów. Koszt biwaku 200 SVK. 
Naprzeciw przystani znajduje się  hotel należący do sieci Best Western. Pokoje 1, 2 i 3-osobowe o zróżnicowanym standardzie w cenie 850-1300 SVK za noc. Goście chwalą sobie zwłaszcza funkcjonującą w hotelu Norra Vättern restaurację. Duży parking. 
Na drugim brzegu kanału przy Sundsgatan 4 w dawnym budynku gospodarczym znajduje się przytulny pensjonat Sundsgården - Garvaregården z restauracją, kawiarnią, pubem i częścią hotelową na dwóch piętrach. Na dziedzińcu uroczy ogródek ze stolikami kawiarnianymi. Zwykły pokój w cenie 790 SVK, droższe pokoje o wyższym standardzie i specjalnym "tematycznym" wystroju. Telefon kontaktowy: 058 31 04 45, e-mail: info@pensionatsundsgarden.se, strona web: http://www.pensionatsundsgarden.se/ 


Oprócz tych miejsc można też skorzystać z prywatnych apartamentów w innych częściach miejscowości, w tym domku dla 4 osób w parku nad brzegiem jeziora Alsen. Szczegóły w biurze informacji turystycznej. Adres biura informacji: Torget, 69630 Askersund, telefon: 058 38 10 88, adres poczty e-mail: info@visitaskersund.se, strona web: http://www.visitaskersund.se   

piątek, 26 sierpnia 2016

Askersund część 1

ASKERSUND [159 km] / 4,0 tys. mieszkańców
Według lokalnej tradycji uważa się, że prawa miejskie otrzymał Askersund w dość szczęśliwych okolicznościach. Przywilej ten miał stać się udziałem pobliskiego Åmmebergu, ale dekret królewski nie dojechał na miejsce. W powozie którym zmierzała królowa Krystyna na uroczystości lokacyjne pękła oś i monarchini zadecydowała, że jej podróż zostanie skrócona a miastem zostanie gościnny Askersund. Było nie było 4-tysięczna obecnie osada na skraju lasów Tiveden do dziś chlubi się nadaniem z 13 czerwca 1643 roku. W miasteczku jest sporo drewnianej zabudowy oraz aż dwa kościoły: polowy (gminny) oraz miejski. Wjazd do centrum przez most Sundsbro ponad kanałem łączącym jeziora Alsen (północna część Wetteru) i Viken.

DWORZEC AUTOBUSOWY znajduje się w południowo-wschodnim kącie starówki na skraju parku rozciągającego się nad brzegami jeziora Alsen. Teren ten w 2016 roku został poddany gruntownej modernizacji w związku z powstaniem nad brzegiem jeziora nowej inwestycji: centrum kulturalnego Sjöängen. W położonym nieopodal drewnianym budynku dawnej stacji kolejowej mieści się kameralna kawiarenka. Autobusy odjeżdżają z kilku stanowisk m.in. do Kumla, Hallsbergu, Örebro, Medevi, Zinkgruvan, Nydalen, Motala i Laxå. 
PARKOWANIE w Askersundzie powinno być zasadniczo łatwe i bezpłatne, najlepiej jednak wyposażyć się w miejscową kartę parkingową (P-Skivan) dostępną np. w biurze informacji turystycznej albo hipermarkecie ICA. Pozwala ona zostawić auto przez dodatkowe pół godziny ponad czas dostępny na danym miejscu. Najważniejsze parkingi w mieście: przy dworcu autobusowym (Norströmsgatan), Tullplan (przy kościele Frikyrka), Berggatan (róg Norströmsgatan), Rynek (max 3-godziny), Przystań (przy wjeździe do miasta od zachodu koło mostu Sundsbro, zwykle zatłoczony)
STACJE BENZYNOWE: Po zachodniej stronie miasta przy głównej drodze w kierunku Örebro można zatankować na dużej stacji Shella (7Eleven). Osobny terminal obsługuje duże wozy ciężarowe. Inne stacje paliwowe znajdują się na zachód od centrum. Samoobsługowy Statoil przy Bergslagsvägen sąsiaduje z dwoma centrami handlowymi Coop i Netto. Jeszcze dalej już przy wyjeździe na obwodnicę znajduje się placówka OKQ8 z atrakcyjnymi jak na Szwecję cenami. Warto też dodać, że przy przystani mieści się punkt tankowania dla łodzi silnikowych. 

Dawna stacja kolejowa w Askersund
  

środa, 24 sierpnia 2016

Z Kristianstadu do Bromölla


Na wschód prowincji Skania wzdłuż drogi głównej E22 odwiedzając przy okazji kilka atrakcji w jej bliskim sąsiedztwie.

Wyjazd z Kristianstadu aleją Södra Boulevarden na wschód do pierwszego ronda. Tutaj można skręcić od razu w prawo na obwodnicę (drogowskazy na Åhus) albo kontynuować jazdę prosto starą drogą (Blekingevägen) mijając kompleks centralnego szpitala miejskiego. Zabudowania Hammar oddzielone są od Kristianstadu wąskim 500-metrowym pasem łąk. Przed wjazdem do osady w prawo droga do Hammarslund i Ekenabben. Potem w prawo do węzła autostradowego. 
[121 km] Węzeł drogowy Hammar. Wjazd na autostradę w lewo dość słabo oznakowany. Nie przegapić! Zaraz za wiaduktem.
[124 km] Węzeł drogowy Fjälkinge. Miejscowość po północnej stronie drogi. Z lewej dojazd z Viby trasą z Åhus. 
W południowej części wsi piękny kościół romański (1). Najstarsza w kompleksie jest prostokątna wieża z oknami w postaci biforiów. Pochodzi z 1140 roku i towarzyszyła jeszcze świątyni drewnianej. Zawieszono na niej dwa dzwony a większy z nich pochodzi z Rosji i stanowi łup wojenny. Korpus nawowy wzniesiono około 1190 roku a już w okresie gotyckim dobudowano przedsionek czyli tzw. vappenhus. Z tyłu nawy charakterystyczna romańska arkada. Sklepienia zostały ozdobione malunkami przypisywanymi bądź mistrzowi z Vittskövle, bądź Nilsowi Håkanssonowi. Przy wejściu stara chrzcielnica kamienna z okresu powstawania świątyni z wizerunkami skrzydlatego konia i lwa. Archaiczna jest także ambona z prostokątnym baldachimem i ozdobami w postaci symboli ewangelistów. W zwieńczeniu barokowego ołtarza możemy zobaczyć monogram Karola XI z okresu swedyfikacji prowincji. Poniżej na retabulum fragmenty Pisma Świętego w języku duńskim opowiadające o Wieczerzy Pańskiej. Obok kościoła dawny budynek bramny z czterospadowym dachem obecnie wolnostojący, kiedyś obudowany murem. Dawniej na jego strychu magazynowano zboże pochodzące z dziesięciny na rzecz Kościoła.
Wzgórze ostańcowe Fjälkinge Backe
Na północ od miejscowości samotne ostańcowe wzgórze zbudowane z gnejsów. Fjälkinge Backe (2) wznosi się około 70 m ponad okoliczne równiny i osiąga wysokość 99 m n.p.m. Na szczycie wzniesienia w sosnowym lesie stoi stara drewniana wieża widokowa, którą planuje się ponownie udostępnić turystom. Rezerwat przyrody. Dojazd drogą na Österslöv (3 km od węzła drogowego). 
[128 km] Bäckaskog. W lewo szlak wokół jeziora Ivosjön (Humleslingan). Na prawo droga w kierunku wybrzeża. 3 km Nymö. Przy bocznej drodze ukrywa się XIII-wieczny kościół wiejski z kamienną wieżą bieloną wapnem. W kameralnym zadziwiająco niskim wnętrzu freski na sklepieniach oraz wczesnobarokowy ołtarz z obrazem Ostatniej Wieczerzy autorstwa Pera Hindriksena. W centrum osady stara gorzelnia. Dalej na południu Vanneberga (5 km), gdzie skrzyżowanie dróg. W kierunku Landön należy skręcić w lewo a następnie w prawo. 10 km marina jachtowa z widokiem na archipelag niskich szkierów, najdalej na południe wysuniętych na szwedzkim wybrzeżu. Na wysuniętej w morze Lägerholmen automatyczna latarnia morska i kolonia kormoranów.
Bałtyk w okolicach Landön


Przed wjazdem na przystań ekologiczny Landöns Camping z widokiem na wyspy archipelagu. Pobór energii przy udziale baterii słonecznych. Filtr słonej wody. Segregacja śmieci. Na kamieniach przy plaży pojawiają się czasem foki. Kąpielisko, plaża i przystań. Estrada taneczna. Wypożyczalnia rowerów. Obiekty sportowe (boisko, tor minigolfa, kort tenisowy, pole do gry w boule). Możliwość wypożyczenia kampera dla 4 osób (500 SVK). Ceny za przyczepę lub kamper: 270 SVK, namiot: 220-250 SVK. Kontakt telefoniczny: 044 570 76 lub 0046 705 600 870, e-mail: info@landonscamping.se. Brak możliwości dojazdu komunikacją publiczną.
[129 km] Po lewej przy gospodarstwie rolnym wielki głaz narzutowy zwany Maglestenen lub Trollestenen (3) z którym wiąże się wiele miejscowych legend.
Głaz Maglestenen

[130 km] Västra Ljungby. W lasach po północnej stronie drogi prehistoryczne groby kamienne. 2 km w prawo Trolle Ljungby. W centrum miejscowości otoczony fosą wspaniały renesansowy zamek (4) w obecnym kształcie wzniesiony w XVII w. przez Knuda Gyllenstiernę na miejscu starej spalonej rezydencji rodu Ulfstandów. Trzy zbudowane z cegły i kamienia skrzydła otaczają prostokątny dziedziniec. Do środka prowadzi kamienny most. Obecnie jest własnością prywatną rodziny Trolle-Wachtmeister. Dostęp ograniczony, ale warto obejrzeć prezentowane w oknie dwa artefakty: róg i kościaną rurkę (w każdą środę i sobotę w sezonie letnim). Według legendy przedmioty te zostały skradzione trollom, gdy świętowały wigilię przy kamieniu Maglestenen. Za karę rzuciły one klątwę na majątek. Zamek trzykrotnie płonął nim ród Ulfstandów wymarł. Opowieść ta została spopularyzowana w Szwecji dzięki balladzie Lorenzo Hammarskjölda Róg z Ljungby oraz operetce Leonarda Silverstorpsa z muzyką Pettera Conrada Bomana. Na południe od zamku znajduje się kaplica pałacowa o dość nietypowym układzie wnętrza będącym wynikiem kilku nie zawsze przemyślanych przebudówek. Barokowy ołtarz przedstawia ustanowienie Eucharystii. W sąsiedztwie ambona z rzeźbami ewangelistów oraz krucyfiks przerobiony z wersji triumfalnej z koroną na tradycyjną gotycką wersję pasyjną.Warto też zwrócić uwagę na wiszące na ścianach epitafia i kartusze herbowe dawnych właścicieli zamku oraz bogato zdobione dwuczęściowe galerie organowe. Posiadłość otacza park angielski zwiedzany i opisany przez Karola Linneusza w 1749 roku. 
Przy zamku odbija w lewo droga do Tostebergi (7 km). Na południe od wsi na cyplu przystań z widokiem na szkiery. Pole biwakowe. Łąki nadbrzeżne (5) usiane polami głazów narzutowych. Kolczaste zarośla głogu i tarniny. Roślinność słonolubna. W okresie zimowym bardzo często dostrzec można w tym miejscu orły bieliki. 
[132 km] Na lewo Gualöv. Niepozorny kościół średniowieczny pod wezwaniem św. Wawrzyńca (jeden z niewielu w Skanii bez wieży, 6) ukrywa liczne malowidła ścienne pochodzące z XII i XV wieku. W łuku triumfalnym postacie donatorów. Według sentencji szlachcic Ugitus ufundował ten kościół na pamiątkę swojej małżonki Hjalmsvith. W skarbcu są też wizerunki trzech świętych królów skandynawskich: Olafa z Norwegii, Knuta z Danii i Eryka ze Szwecji - reminiscencja z czasów Unii Kalmarskiej.
Postać Hjalmsvith z kościoła w Gualöv

 
[133 km] Pas boru sosnowego porasta wydmę Pestbacken. Kilkaset lat temu był to obszar lotnych piasków. Rezerwat przyrody. Po lewej stronie drogi dawny cmentarz choleryczny. 
[134 km] Węzeł drogowy Gualöv. Zjazd na lewo i łukiem w kierunku Bromölla. W prawo droga do Nymölla (2 km). Nad rzeką Skräbeån zakłady papiernicze Stora Enso. W ich cieniu dawny młyn wodny (7) po raz pierwszy wspomniany w dokumentach w 1624 roku. Odrestaurowany po pożarze mieści ekspozycję muzealną. Organizowane są tu pokazy działania koła wodnego a przy tej okazji można też zakupić ekologiczną mąkę. Wzdłuż rzeki do Bromölla prowadzi szlak Lilla Kungsleden mijający dwór w Årup oraz zagrodę z reniferami. Skräbeån to krótki ciek łączący jezioro Ivosjön z Bałtykiem a przy tym największe w południowej Szwecji tarlisko siei. Można tu także łowić łososia i pstrąga. 
Możliwy nocleg na kwaterze przy Tostebergavägen 22. Pokoje dwuosobowe w różnych kolorach. Cena 500 SVK, pobyt jednej osoby 300 SVK. Kontakt telefoniczny: 070 768 40 94, e-mail: boka@nymollabob.se
Wjazd do Bromölla wzdłuż Kristianstadsvägen równolegle do linii kolejowej. Do centrum miasta należy skręcić w lewo w ulicę Storgatan.

  

poniedziałek, 22 sierpnia 2016

Wanås - pałac i wystawa sztuki współczesnej



Białe ściany uroczego zameczku okupuje horda olbrzymich mrówek a w pobliskim stawie tonie typowy czerwony domek znany ze szwedzkiej prowincji. To nie są kadry z jakiegoś miejscowego katastroficznego filmu, tylko dość szokujące instalacje nowoczesnej sztuki jaka gości w posiadłości Wanås już od kilkudziesięciu lat. Pierwszym znanym właścicielem tych dóbr był w połowie XV wieku duński rycerz Eskil Aagesen. Przez z górą dwieście następnych lat było to niespokojne miejsce położone na pograniczu Szwecji i Danii, stąd stawało się strategicznym punktem oporu w czasie wojen. Zamek był spalony w okresie wojny siedmioletniej, potem bywał kwaterą duńskiej partyzantki oraz niebezpiecznych raubritterów z których wielu zawisło w końcu na jednym z drzew rosnących w miejscowym parku. Na szczęście te krwawe lata chyba na zawsze odeszły do lamusa a współczesna wystawa sztuki zorganizowana we wnętrzach i otoczeniu pałacu ukazuje dzieła nie tylko rywalizujących ze sobą Skandynawów, ale także wielu artystów z innych stron świata. Oprócz ekspozycji stałej Wanås corocznie organizuje wystawy czasowe o charakterze tematycznym lub monograficznym. Fundacja wydaje książki poświęcone sztuce, historii a także cykl książek dla dzieci o przygodach Sama z niezwykłego parku otaczającego rezydencję. Wanås łączy w sobie funkcje zabytkowego pałacu otoczonego naturalnym parkiem, centrum wystawienniczego o międzynarodowej renomie oraz farmy ekologicznej ze sklepem i kawiarenką w modnym ostatnimi laty formacie "organicznym". Chyba najbardziej znaną autorką której dzieło znajduje się w tutejszym ogrodzie jest japońska artystka Yoko Ono - żona Johna Lennona. Możemy tutaj obejrzeć jedno z jej drzew życzeń - na typowej skańskiej jabłonce co roku zawieszane są karteczki z rozmaitymi prośbami i marzeniami. Większość z nich trafia następnie do mauzoleum i skarbca na islandzkiej wyspie Viđey. Dwukrotnie w ciągu roku w dzień urodzin i śmierci Johna Lennona sezam jest otwierany oraz dodatkowo efektownie iluminowany promieniami światła. To rodzaj sztuki konceptualnej, autorka nadała tylko pomysł a jego wykonanie dzieje się stale i odnawia w każdym sezonie. Najstarszym artefaktem znajdującym się w ogrodzie jest rozwieszony ponad stawem Linowy łuk (Cable Arc) Amerykanina Bernarda Kirschenbauma z 1987 roku. Lina w zależności od temperatury powietrza bądź zwisa nad lustrem wody bądź jest bardziej sztywna i napięta. Wiele z dzieł sztuki prezentowanych w parku zostało wkomponowane w krajobraz i stanowi jego dopełnienie np. huśtawki nadrzewne Hanne Tierney nawiązujące do rokokowych obrazów Jeana Honore Fragonarda albo drewniana platforma nadrzewna zwana Wieżą widokową - dzieło Japonki Tadashi Kawamaty. Większość prac do jakiegoś stopnia tworzona była z myślą o stałej prezentacji w Wanås i dzięki temu posiada pewne motywy nawiązujące do lokalnej rzeczywistości. Osobliwą fontanną jest rzeźba Ann-Sofi Sidén przedstawiająca sikającą kobietę. Należy ją traktować trochę jako alternatywę dla brukselskiego Manneken Pis, ale pomysł powstał w trakcie spaceru po samym parku kiedy sama artystka musiała dokonać miksji. W terenie zielonym można znaleźć obiekty dzieła oparte na surrealistycznym wręcz kontraście. Takie są np. wykonane przez Anne Thulin dwie duże czerwone piłki zawieszone na gałęziach drzew doskonale prezentujące się zwłaszcza na wiosnę przy soczystej zieleni listowia. Podobny efekt przynosi 17-metrowy ceglany komin zbudowany przez Jana Svenungssona (podobne znajdują się jeszcze w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Sztokholmie oraz w nurcie rzeki Motala w Norrköpingu). Inne wprost odnoszą się do miejscowego krajobrazu jak Rezerwat Henrika Håkanssona - ogrodzona partia lasu pozostawiona całkowicie bez ingerencji człowieka albo kamień narzutowy przetransportowany z Holandii przez Meksykanina Jorge Satorre - niejako z powrotem na miejsce skąd w czasie epoki lodowej został zabrany. Ciekawym przykładem współczesnej sztuki są instalacje audio. W pewnej części parku usłyszeć możemy płacz dziecka i pokrzykiwania matki. Nie jest to realna sytuacja, ale nagranie umieszczone przez Marianne Lindberg de Geer. Podobny charakter mają megafony skierowane w kierunku pastwiska odtwarzające pasterskie melodie przetworzone przez nowoczesne syntezatory. Dwa dzieła znajdujące się na terenie posiadłości mają charakter emblematyczny. Przy wjeździe stoi charakterystyczne stalowe drzewo umieszczone na billboardzie. To instalacja Impostor autorstwa Roxy Paine'a. W głębi parku znajduje się natomiast może nie do końca klasyczna bo porośnięta trawą piramida zbudowana przez Szwedkę Gunillę Bandolin. Prace znajdują się nie tylko w plenerze, ale również w przeznaczonych do tego celu dawnych pomieszczeniach gospodarczych. Można tutaj podziwiać sztucznie skomponowane wnętrza, dziwaczne świetlno-materiałowe instalacje a nawet obejrzeć kilka artystycznych filmów. Na terenie parku wystawiają swoje prace artyści z kilkunastu krajów. Jest także przedstawiciel Polski Mirosław Bałka z Otwocka. W Krakowie niedaleko Muzeum Sztuki Współczesnej (MOCAK) znajduje się charakterystyczny żelbetonowy tunel z napisami Auschwitz Wieliczka, który jest jego dziełem. W Sztokholmie stworzył pomnik ofiar promu "Estonia" z dość interesującym parametrem: utrzymywaną stałą temperaturą 37°C. Na terenie Wanås znajduje się instalacja odzwierciedlająca zainteresowanie artysty nagrobkami. Pole gry (Play-pit) to otwarty nagrobek ze skańskiego czarnego diabazu wypełniony plastikowymi piłeczkami w kolorach szwedzkiej flagi, charakterystycznymi dla współczesnych placów zabaw. Zamek otoczony ogrodem sztuki to z pewnością ciekawe miejsce. Jej wkomponowanie w przyrodę: las, łąkę, tereny rolne nie jest oczywiście pomysłem oryginalnym. Podobne ogrody sztuki znajdują się w innych krajach, choćby na Litwie słynny Park Europy. Z pewnością jednak warto tutaj przyjechać by spędzić dzień na łonie natury uzupełniając to masą estetycznych wrażeń. 
INFORMACJE PRAKTYCZNE: Park otwarty jest od maja do listopada przez cały tydzień w godzinach od 10 do 17 (w końcu sezonu krócej 11-16). Cena biletu dla osoby dorosłej - 130 SVK. Zniżki dla studentów i emerytów. Dzieci do 18 roku życia mają wstęp bezpłatny. Na miejscu WC i informacja. Można wypożyczyć audioprzewodnik i mapę terenu. Adres kontaktowy: Skrzynka pocztowa (Box) 6728921 Knislinge, tel: 044 660 71, strona web: http://www.wanas.se  

Gunilla Bandolin Pyramiden
  
Anne Thulin Double Dribble
Roxy Paine Impostor
 

poniedziałek, 15 sierpnia 2016

Północny Wetter. Do Askersundu


Ekspresowa droga nr 50 przecina jedną z dużych wysp w północnym archipelagu a następnie równiną dociera do miasteczka położonego w najdalej na północ wysuniętym punkcie Wetteru. 

Droga przekracza cieśninę Stora Hammarsundet i wjeżdża na Almudden - zalesiony skalisty cypel wyspy Öna. Po lewej ręce mijamy elektrownię wiatrową.
[152 km] W prawo droga do rezerwatu Prinskullen na północnym cyplu wyspy. Nazwa pochodzi od utalentowanego muzycznie księcia Szwecji i Norwegii Fransa Gustawa Oskara, który w tym zaciszu z widokiem na pobliski pałac Stjernsund tworzył wiersze i pieśni. W południowej części obszaru jest skalisty grzbiet a poniżej niego niewielki naturalny staw - głęboczek zwany Rudatjärnen. 
[153 km] Przeprawa mostowa przez węższą cieśninę zwaną Lilla Hammarsundet. Długość - 300 m, średnia wysokość nad lustrem wody - 13 m. Po prawej stronie w wodzie widać przęsła starego mostu. 
Pałac Stjernsund

[154 km] Ocieniona drzewami aleja prowadzi w prawo do pałacu Stjernsund położonego na wysokim brzegu jeziora Alsen. Rezydencja zbudowana w drugiej połowie XVII wieku przez Johana Oxenstiernę była następnie rozbudowana, zwłaszcza kiedy jej właścicielami stali się członkowie królewskiego rodu Bernadotte. Z miejscem tym związany jest zwłaszcza jeden z wnuków Karola Jana XIV - przedwcześnie zmarły Gustaw zwany "księciem muzyki" (Sångaprinsen) znany z kompozycji popularnej pieśni o szczęśliwym życiu studenta wykonywanej przez chóry uniwersyteckie nie tylko w Szwecji, ale w całej Skandynawii. Fasada głównego dwupiętrowego budynku z portykiem wspartym na czterech kolumnach jońskich pochodzi z 1798 roku o czym informuje napis na szczycie. Obok znajdują się cztery niezespolone mniejsze budynki tzw. skrzydła kawalerów, gubernatora, księcia i bilardowe. Wewnątrz podziwiamy bogaty XIX-wieczny wystrój w stylu empire z zabytkowymi meblami, rzeźbami alegorycznymi i malowidłami ściennymi. Warto zwrócić uwagę na piękny stojący zegar na klatce schodowej oraz łóżko z baldachimem, z którego korzystała królowa Józefina. W otoczeniu tarasy z widokami na jezioro, park angielski oraz tradycyjne gospodarstwo hodowlane, gdzie po raz pierwszy w Szwecji stworzono rasę biało-czerwonego bydła mlecznego znaną tu jako SRB. Kawiarnia i sklep z artykułami ekologicznymi. 
Obiekt administrowany przez Królewską Szwedzką Akademię Literatury, Historii i Starożytności jest dostępny do zwiedzania w sezonie letnim. Grupy z przewodnikiem - cena biletu 60 SVK. Kontakt telefoniczny: 058 31 00 04
Wystrój sali jadalnej

200 m dalej nowy rozjazd zwany Bergslagsdiagonalen. W lewo prowadzi droga 49 biegnąca zachodnim brzegiem Wetteru. 600 m dalej w Rude mijamy stary niewykorzystywany już odcinek tej drogi.
[156 km] Po prawej cypel Husabergsudde z widokiem na Askersund. Miejsce znane od czasów wikingów. Podobno zakopywano tutaj skarby.
Od maja do września funkcjonuje w tym miejscu spory camping z domkami do wynajęcia oraz miejscami dla przyczep i namiotów. Teren niestety dość odsłonięty, więcej drzew przy brzegu jeziora. Wynajem dwuosobowego domku w cenie 320-350 SVK. Ustawienie kampera lub przyczepy 170-220 SVK plus opłata 30 SVK za energię elektryczną. Najtaniej za namiot: 60-70 SVK dziennie. W kompleksie jest sklepik spożywczy, pomost i kąpielisko nad jeziorem, tor minigolfa oraz plac zabaw dla dzieci. Kontakt telefoniczny: 058 37 11 435, e-mail: camping@husabergsudde.se
[158 km] Rondo na przedmieściach Askersund przy ceglanym kościele gminnym (landskyrka). Do miasta jeszcze jakieś 500 m na prawo. 

niedziela, 14 sierpnia 2016

Söderköping część 1






SÖDERKÖPING [] / 7,0 tys. mieszkańców
Obecnie jest to dość senne miasteczko niepozbawione jednak turystycznych atrakcji. W późnym średniowieczu był to jeden z najważniejszych grodów Szwecji, tak że odbyło się tutaj nawet kilka królewskich koronacji. Zamulenie portu spowodowało jednak upadek miejscowości, której znaczenia nie przywrócił nawet przekopany Kanał Gotajski. Biegnie on po północnej stronie osady pod wysokim skalistym wzgórzem Ramunderberget. Przelotowa trasa E22 okrąża z kolei starówkę od południa. Należy z niej skręcić w prawo w Nybrogatan lub Prästgatan.

Miejscowy DWORZEC AUTOBUSOWY znajduje się po południowej stronie trasy E22 w budynku zwanym Stinsen (Margaretegatan 19), dzieląc siedzibę z kawiarnią, punktem informacji turystycznej oraz lokalną biblioteką. Można więc przy okazji zjeść lunch a także skorzystać z Internetu. Przy budynku ustawiona została w 2009 roku nowoczesna czerwona rzeźba W cieniu chmury służąca także jako latarnia oraz miejsce spotkań. Linie numer 45 i 450 obsługują trasy do Norrköpingu (kurs średnio co godzinę). Są także autobusy w kierunku Valdemarsviku oraz kursy w obrębie gminy na przystań w Tyrislöt (Sankt-Anna) i do Östra Ryd. Na dworcu zatrzymują się przelotowe autokary Swebus w kierunku Kalmaru, Sztokholmu i Uppsali a także linia Svenska Buss łącząca Sztokholm z terminalem Flansbjär na przedmieściach Malmö. Do centrum przejść można pieszym ciągiem wzdłuż Karl Knutssons Gatan.

PRZYSTAŃ PASAŻERSKA zlokalizowana jest nad Kanałem Gotajskim przy promenadzie (Bergsvägen). W sezonie letnim stylowy parowiec M/F Lindön kursuje w kierunku Mem (rejs trwa 3 i pół godziny i jest połączony z lunchem). W wybrane dni odbywa się też dłuższa całodniowa wycieczka na wyspę Harstena w archipelagu Gryt a także wieczorny rejs "krewetkowy" pod zamek Stegeborg. Rezerwacja pod telefonem 012 11 09 00 lub przez e-mail: info@sbrunn.se. Dwudniowy rejs do Motali obsługuje parowiec M/S Wilhelm Tham. Szczegółowe informacje i rezerwacje pod telefonem: 031 80 63 15, e-mail: bookings@gotacanal.se. Strona web: http://www.gotacanal.se  

Dogodnym miejscem do pozostawienia samochodu będzie parking przy Margaretegatan przy dworcu autobusowym. Na starówkę jest stąd 10 min marszu spacerem. Bliżej przystani jest niewielki często zajęty parking przy Ågatan. Można również skorzystać z parkingu przy remizie strażackiej. Kilka dwugodzinnych miejsc postojowych jest także przy ratuszu oraz w odchodzących od placu ratuszowego bocznych uliczkach. Należy pamiętać, że wiele dróg w centrum Söderköpingu ma ograniczony ruch jednokierunkowy, co raczej nie sprzyja poszukiwaniu miejsca parkingowego w tym obszarze.

STACJE BENZYNOWE: znajdują się blisko drogi E22. Najbliżej centrum przy Ågatan jest położony Statoil wraz z myjnią. Po drugiej stronie drogi duże centrum handlowe Hemköp. Przy południowo-wschodniej rogatce mamy z kolei stacje 7Eleven i OKQ8    

poniedziałek, 1 sierpnia 2016

Na północ od Kristianstadu do zamku Wanås



Na północ w górę rzeki Helgeån do posiadłości znanej przede wszystkim z plenerowej wystawy sztuki nowoczesnej. 

Spod dworca kolejowego w Kristianstad ruszamy wzdłuż Vattentornsvägen i dalej do węzła drogowego Lyckans Höjd. Tu trzeba przejechać "ślimakiem" i podążać za drogowskazami na Osby kasztanową aleją mając po lewej dzielnicę Näsby z kampusem kristianstadzkiej wyższej szkoły. Wewnątrz osiedla niewielki żółty kościółek z 1937 roku z drewnianą sygnaturką i zegarem mechanicznym.

[4 km] Rondo na granicy miasta. Udajemy się w lewo (trzecim zjazdem) drogą nr 118 za drogowskazem Broby, Osby. 2 km w prawo jest natomiast dawna wieś Nosaby - obecnie przedmieście Kristianstadu. Piękny kościół parafialny (1) projektu Helgo Zettervalla otwarty w 1875 roku z elegancką strzelistą wieżą i olbrzymim oknem typu rozeta w którym znajdują się witraże ukazujące sceny z życia Chrystusa. Do wnętrza prowadzi portal z sentencją z biblijnej księgi Izajasza "Murom twoim nadasz miano Ocalenie a bramom twoim Chwała". 

[6 km] Po lewej tablica pamiątkowa poświęcona istniejącemu w latach 1952-62 torowi wyścigowemu Råbelövs Banan. Trasa zawodów biegła częściowo zachowanymi do dziś drogami, liczyła nieco ponad 6,5 km a samochody rozpędzały się na niej do prędkości 169 km/h. W 1956 roku odbyły się tutaj zawody z serii światowego Grand Prix dla samochodów sportowych, pierwsze tej rangi w Szwecji (pierwowzór Formuły 1). Później jeszcze kilkukrotnie gościły tutaj zawody motocyklowe.

[9 km] W prawo droga do Torsebro. Od 1682 roku działała w tej miejscowości duża fabryka prochu (2) ostatecznie zamknięta w latach 20-tych XX wieku. Stare zabudowania administracyjne i przemysłowe skupiają się w nadbrzeżnym parku z okazami starych dębów. Wzdłuż rzeki jest kilka dawnych magazynów materiałów wybuchowych w postaci mocno obudowanych ziemianek. Centrum założenia jest niewielki dwór wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Poniżej kompleksu czteroprzęsłowy kamienny most z 1830 roku. W kierunku północnym prowadzi ścieżka przyrodnicza do wieży obserwacyjnej nad jeziorem Gummatorpasjön.

Prochownie w Torsebro


[12 km] Bjärlöv. Na rondzie skręcamy w prawo (pierwszym zjazdem) na drogę główną nr 19.

[15 km] Wyjeżdżamy z gminy Kristianstad a wjeżdżamy do gminy Östra Göinge. Przy przystanku mapa i tablica informacyjna.  Niebawem na prawo droga szutrowa prowadząca do starego gospodarstwa Ballingstorp (2 km). Przykład drewnianego domu południowogockiego z XVIII wieku krytego strzechą z charakterystycznie ukształtowanym poddaszem. Wokoło budynki gospodarcze: stajnie, stodoły, warzelnia piwa. Stare odmiany jabłoni, ogród kwiatowy, uprawa chmielu. Szlak kulturowy. 
[17 km] Po lewej stronie drogi prawie na wyciągnięcie ręki wystają w górę dwa prehistoryczne kamienie zwane Tvillingstenarna znajdujące się na miejscu grobu z epoki brązu. Przejeżdżamy przez osadę o dwóch nazwach. Hanaskog pochodzi od ceglanego dworu znajdującego się na południowym wschodzie. Kviinge odnosi się do XIV-wiecznego kościoła (3) położonego po zachodniej stronie. Na przykościelnym cmentarzu pochowany został nie byle kto, bo pierwszy premier Szwecji - Ludwik de Geer. 
W centrum osady przy linii kolejowej stacja benzynowa Pump.

Gospodarstwo Ballingstorp
Do Wanås możemy skręcić już tutaj mijając wspomniany kościół i dalej drogą w kierunku Gumlösa. Niecałe 3 km od Kviinge kyrka należy skręcić w prawo w boczną drogę o dość sfatygowanej asfaltowej nawierzchni najpierw przeprawiającą się przez dwa mosty na rzece Almaån a następnie prowadzącą dość stromo pod górę przez las aż do pałacu (2 km od skrzyżowania).

[20 km] Almaånbro. Po prawej stary kamienny dwuprzęsłowy most - mocno zarośnięty.




KNISLINGE [22 km] / 3 tys. mieszkańców 

Już z daleka widać po lewej wysoki silos zbożowy zakładów Knislinge Lagerhus a po prawej nową wieżę wodną. Miasteczko leży na płaskowzgórzu ponad rzeką Helgeån. W centrum znajduje się główny zabytek miasta kościół romański pod wezwaniem św. Jana (4) zbudowany w początkach XIII w. Wieża w stylu duńskim została dobudowana do nawy w XV w. W łukach sklepienia zachowały się średniowieczne malowidła ścienne autorstwa Nilsa Håkanssona. Przedstawiają one szereg ciekawych motywów m.in. drzewo życia, arcybiskupów oraz delfiny. Innym cennym artefaktem z tego okresu jest kamienna chrzcielnica na której miejscowy mistrz wyrzeźbił historię Narodzenia Jezusa a na podstawie symboliczną batalię dobra i zła (lew walczący z wężem). Renesansowy ołtarz przedstawia sceny z życia Chrystusa. Powyżej kościoła XVIII-wieczna zagroda Klockaregården mieszcząca wystawę poświęconą szkolnictwu. W niedawno odbudowanych po pożarze oficynach znajduje się ekspozycja przemysłowa.
Zwiedzanie po wcześniejszym umówieniu z przewodnikiem 20 SVK od osoby. Tel: 044 606 33, e-mail: knislinge.klockaregarden@gmail.com
Nad rzeką Helgeån stary kamienny most.
Stacja benzynowa Preem czynna do 22 znajduje się przy wjeździe do miasta od strony południowej. Przy stacji sklep spożywczy. Nieco dalej na północ przy Brobyvägen "pod silosem" (obok biblioteki) jest nieco mniejsza placówka OKQ8. Z Kristianstadu do Knislinge kursuje autobus nr 545 a z Hässleholmu linia nr 542. Zatrzymują się przy głównym handlowym placu Mickelstorg na zapleczu hipermarketu Coop.   

Całoroczny wynajem apartamentów w centrum miejscowości przy Brobyvägen 3. Pokoje 1, 2 i 3-osobowe na piętrze i poddaszu. Aneks kuchenny, łazienka i WC, telewizja. Ceny 360 SVK dla jednej osoby, 480 SVK - dla pary, 660 SVK dla trzech osób. Kontakt telefoniczny: 044 600 02, recepcja otwarta od 10 do 19. 
W kierunku Wanås należy wyjechać na zachód drogą na Hässleholm. Zaraz za miasteczkiem droga prowadzi lasem.
[25 km] Po lewej zabudowania posiadłości Wanås. Dziś jest to ekologiczna farma mleczna oraz ośrodek turystyczny ze słynną plenerową wystawą sztuki współczesnej zlokalizowaną w rozległym leśnym parku. Zamek (5) powstał w XV w. i został zrujnowany podczas wojny siedmioletniej (1563-1570). Odbudowany w stylu renesansu przez wiele lat stanowił posiadłość nie tylko szwedzkich, ale także niemieckich i angielskich rodów. Dostawili oni szereg zabudowań gospodarczych oraz umiejscowioną w parku oranżerię. Obecnie rezyduje tutaj hrabia Carl Gustaw Wachmeister.