Translate

środa, 17 października 2018

Główną drogą do Karlskrony

Ekspresowa trasa E22 przecina naprzemiennie skaliste wzgórza i aluwialne obniżenia składające się na środkową część krainy przyrodniczej Blekinge. W sąsiedztwie nowej dwupasmówki znajdziemy relikty starej drogi królewskiej łączącej miasta i miejscowości regionu. Im bliżej Karlskrony tym więcej charakterystycznych dworów admiralskich fundowanych przez kolejnych zarządców królewskiej marynarki wojennej. 

Start na rondzie w Listerby. W lewo droga do Johannishus, w prawo na półwysep Gö. Na początku stara droga całkowicie pokrywa się z nową.
[228 km] Förkärla. Przy drodze parkingi z mapami informacyjnymi. Po prawej stronie kościół neoklasycystyczny zbudowany w latach 1863-1865. W jego południowym murze znajdują się relikty starszej średniowiecznej budowli. Wieża stoi na miejscu dawnego przedsionka (vapenhus). Wnętrze jest dość ascetyczne. Nad ołtarzem zawieszony jest XVIII-wieczny krucyfiks. Drewniany sufit pod chórem muzycznym kryje pozostałości średniowiecznych malowideł z postaciami aniołów.
[230 km] Rondo. Na prawo (pierwszym zjazdem) dotrzemy w kierunku wysp Almö i Hasslö. W bok od tej drogi jest także dojazd do Vambåsa (2 km). W XVI i XVII wieku była tu spora osada folwarczna związana z morską przystanią. Pozostałością tej królewszczyzny jest tradycyjna farma z wielką stodołą z 1929 roku. W otoczeniu rezerwat przyrodniczy złożony z 2 obszarów - na północy kolczaste zarośla głogu i dzikiej róży wraz z okazami starych dębów oraz fragment lasu bagiennego, na południu kompleks łąk i zagajników dębowych. Nad samym morzem na półwyspie Hjortahammar duże cmentarzysko obejmujące 120 grobów z epoki brązu i żelaza. Parking, wieża obserwacyjna, znakowana ścieżka ekologiczna.
[232 km] Skillinge. Żółty dom po prawej to dawna przydrożna karczma. W jej sąsiedztwie relikty starego królewskiego traktu (droga gruntowa). W prawo odbija asfaltowa jezdnia biegnąca do Nättraby przez Grönadal (2 km). W tamtą stronę dotrzeć można do przystani jachtowych na brzegach półwyspu Skillingenäs.
[233 km] Bjärby. W lewo Agdatorp - XVIII-wieczna posiadłość admiralska z ciekawym ogrodem z kilkoma egzotycznymi gatunkami roślin.
Możliwość noclegu w dawnym budynku mleczarni. Dwuosobowa kwatera w cenie 750 SVK za noc. Kontakt pod telefonem: 072 719 60 80. Arkusz rezerwacyjny na stronie web: http://www.agdatorp.se/ 
[234 km] Węzeł drogowy Nättraby. Prosto autostrada w kierunku Karlskrony. W lewo stara droga. W prawo do centrum miejscowości.
Przy rozjeździe stacja benzynowa OKQ8. Obok myjnia samochodowa i dobrze zaopatrzony supermarket COOP.
Kamienny most pod Nättraby na dawnej Via Regia
Okolice Nättraby są przykładem nagromadzenia się wielu szlaków transportowych z różnych okresów. Oprócz współczesnej autostrady E22 krzyżuje się tutaj droga wodna Nättrabyån, kilka starych tras handlowych, których odcinki są nadal widoczne w terenie (np. Via Regia, linia kolejowa Krosnabanan czy biegnąca ze Småland Värendvägen), a także magistrala kolejowa. Dwuprzęsłowy kamienny most w pobliżu rozjazdu został zbudowany w początkach XIX wieku a wyłączony z użytku po 1934 roku. Odnowiony w latach 70-tych XX wieku stanowi symbol istniejącego od niedawna muzeum rozproszonego obejmującego kilkanaście obiektów związanych z transportem w bliższej lub dalszej okolicy (szczegóły na tablicy informacyjnej). Przy moście zabudowania dawnej kuźni Ekbergów zaadaptowane na siedzibę lokalnego towarzystwa kulturowego. Po drugiej stronie węzła przy chodniku znajdziemy przeniesiony tu stary kamień milowy z 1671 roku. W jego sąsiedztwie stoi dawny posterunek pocztowy zwany Villa Fehr. Tu rozpoczyna się wysadzana drzewami aleja Idrottsvägen - fragment dawnej Via Regia. Reliktem nowszej drogi królewskiej Rikfyran jest z kolei fragment wybrukowany kamienną kostką.   
Villa Aurora w Nättraby
1 km w prawo znajduje się centrum Nättraby. Na lewym brzegu rzeki stoi tam niewielki kościół parafialny otoczony cmentarzem, którego początki sięgają czasów romańskich. Oryginalnymi częściami budowli jest długa nawa, prezbiterium oraz absyda. Ołtarz znajduje się w tej ostatniej oddzielonej od nawy podwójnym łukiem. Za nim zachowało się oryginalne wąskie okno - inne zostały natomiast znacznie poszerzone w późniejszych wiekach. Najbardziej zdobnym elementem wyposażenia jest ambona z drewna dębowego. Interesujący jest zwłaszcza dwuczęściowy baldachim przedstawiający tronującego Boga w postaci Trójcy Świętej oraz modlące się do niego postacie apostołów i Matki Boskiej. Na ścianie prezbiterium wisi XIV-wieczny krucyfiks - najstarszy obiekt we wnętrzu. Warto też przyjrzeć się malowanej ławce z wizerunkami Chrystusa, Marcina Lutra i jednego z księży sprawujących posługę w tej parafii. Na cmentarzu odnajdziemy grób Vitusa Anderssona - nieszczęsnego chłopa właściciela wyspy Trossö na której Karol XI postanowił zbudować Karlskronę. Na wzgórzu na wschód od kościoła znajduje się wysoka drewniana dzwonnica. Po przeciwległej stronie doliny na zboczu Benabacken wznosi się otoczona ogrodem willa Aurora z 1926 roku. Przy kościele znajduje się przystań statku M/S Axel pływającego na trasie Karlskrona-Nättraby.
Statek cumuje przy Fisktorget w Karlskronie. Bilet normalny w jedną stronę kosztuje 35 SVK. Przystanki po drodze m.in. na Dragsö, w Skärva i Sjuhälla.
Kilometr poniżej kościoła za starym parkiem nadrzecznym znajduje się basen portowy i marina powstałe po zamuleniu rzeki w 1923 roku.
2 km na południe od Nättraby jest położona nad samym brzegiem morza Sjuhalla z XIX-wiecznym gospodarstwem Vestorp założonym przez wiceadmirała Nordenskjölda. Kawiarnia i luksusowy pensjonat.
[235 km] Dalej wzdłuż Gamla Landsvägen. W lewo droga zwana dziś Bokskogvägen - fragment dawnego szlaku handlowego Värendvägen ze Smålandu. 1,5 km na północ farma Marielund. XVIII-wieczna posiadłość przekształcona przez gubernatora Adama Johana Raaba. Ogród angielski. Na południe od gospodarstwa na wzgórzu Ekebacken prehistoryczne cmentarzysko.
Skärva Herrgård
[237 km]  Skärfva By. Stara droga zakręca ku północy. Prosto możliwy zjazd na autostradę. Przy zjeździe odgałęzia się w prawo droga do majątku Skärva - jednej z ważniejszych rezydencji admiralskich w okolicach Karlskrony stworzonej przez architekta Karola Augusta Ehrensvärda dla armatora Fryderyka Henryka af Chapmana, budowniczego portu królewskiego w Karlskronie. Dom opisano jako skrzyżowanie greckiej świątyni, włoskiego kościoła z kopułą oraz chaty zrębowej z Blekinge. Ośmiokątna sala z kopułą za wzór ma rzymski Panteon. W południowym skrzydle mieści się gabinet chiński ze zbiorem akwareli z Dalekiego Wschodu. Na piętrze znajduje się prywatny gabinet armatora przypominający kajutę na statku z widokiem na zatokę Danmarksfjärden i centrum Karlskrony. Pałac stanowi część Światowego Dziedzictwa wraz z założeniem urbanistycznym Karlskrony. Otacza go park angielski oraz rozległy rezerwat przyrodniczy. W parku m.in. domek kąpielowy, świątynia Diany oraz symboliczny grobowiec af Chapmana (ostatecznie admirał został pochowany na cmentarzu w Augerum).
[238 km] 2 km w prawo 18-dołkowe pole golfowe w Nicklastorp
[239 km] Boråkra. W starej szkole ludowej pensjonat.
Pokoje gościnne z prywatną łazienką w cenie 900 SVK za jedynkę i 1010 SVK za dwójkę. Na piętrze wanna z hydromasażem. Kuchnia do dyspozycji. Ogród z miejscem do grillowania. Możliwy dostęp do sauny. Basen kąpielowy. Telefon: 76 323 07 45, e-mail: lotta@borakra.se
Na południe od drogi dawny majątek admiralski Västeråkra zwany też Väster Boråkra. Dwór był najpierw własnością generała Henryka af Trolle a następnie aptekarza admiralicji Mosesa Söderströma. Stanął w sąsiedztwie starego traktu królewskiego w kierunku Ronneby, którego fragmenty można obejrzeć i dzisiaj.
[240 km] Allatorp. Po prawej stronie drogi gospodarstwo Stora Boråkra sięgające swoją historią czasów duńskich. Drewniany dwór zbudowany w drugiej połowie XIX wieku. Jedna z nielicznych w Szwecji winnic założona w jednym z najcieplejszych miejsc w kraju.
Trasa biegnie teraz wąską, przełomową dolinką Silletorpsån o długości kilkuset metrów.
[241 km] Rondo na przedmieściach Karlskrony. Część węzła drogowego Karlskrona Väst. Na lewo (trzecim zjazdem) do dzielnicy Rosenholm. Dawne koszary wojskowe i siedziba 2 regimentu artylerii nadbrzeżnej. Kilka starych obiektów militarnych w tym długi drewniany magazyn Frivillighuset. Obecnie w dzielnicy mieści się hala widowiskowa Telenor oraz centrum rozrywkowe Boda Borg. Korty tenisowe, lodowisko oraz inne obiekty sportowe. Magazyn główny Muzeum Blekinge. 
Otwarte w czwartki miedzy 13 a 16. W innych terminach możliwość zwiedzania po wcześniejszej rezerwacji.
W kierunku miasta prosto (drugim zjazdem) i po przecięciu linii kolejowej w lewo Ronnebyvägen. Wjazd do centrum (wyspa Trossö) wzdłuż Sunnavägen i Osterleden.
[247 km] Karlskrona    
  

środa, 10 października 2018

Wzdłuż ozu Johannishus

Trasa boczna prowadząca na północ do leśnych ostępów na granicy Blekinge i Småland. Biegnie wzdłuż malowniczego pasma wzgórz powstałych w wyniku akumulacji materiału skalnego przez rzekę płynącą pod powierzchnią lądolodu. Oz Johannishus pokrywają łąki i pastwiska z zagajnikami dębowymi a z łagodnego grzbietu rozpościerają się dalekie panoramy. To również największe w Blekinge nagromadzenie rozmaitych kurhanów, dolmenów, prehistorycznych cmentarzysk i innych znalezisk archeologicznych na czele ze słynnym złotosrebrnym skarbem z Västra Vång. Większość obszaru związana jest z wielka posiadłością ziemską hrabiów Wachtmeister zarządzaną przez Johannishus Gods Aktiebolaget. Drogi lokalne. Od Brådstorp droga główna 122.

[0 km] Skrzyżowanie dróg pod Listerby. Wyjazd na północ wzdłuż Tvingvägen. Droga biegnie lewym brzegiem Listerbyån.
Trasę można również rozpocząć w Ronneby podążając Karlskronavägen i Gärestadsvägen w kierunku Hjortsbergi lub dalej Edestadsvägen w kierunku Edestad. 
[3 km] Johannishus. Stara osada i dawna stacja kolejowa na linii Karlskrona-Kristianstad. W centrum wsi jedna z najstarszych szkół powszechnych w Szwecji ufundowana w 1833 roku przez hrabinę Sophię Lovisę Wachmeister. Nieopodal przy Listerbyvägen 13 i 18 stoją dwa miniaturowe domki zwane Pelle Skräddares Hus - zamieszkiwali w nich chłopi służący na kościelnej plebanii. Po wschodniej stronie osady posiadłość Rydsgården - dzisiaj świetlica lokalnego towarzystwa kulturalnego. W sąsiedztwie wzdłuż drogi do Arvidstorp efektowna aleja starych dębów. Rezerwat przyrodniczy Grindstugan.
Właściwa trasa skręca w lewo koło supermarketu ICA i sklepu ogrodniczego omijając centrum miejscowości. Ostatnia willa po lewej przy granicy osady zwana jest Kråkslottet i pełniła kiedyś funkcję banku.
Krąg kamienny na cmentarzysku Hjortsberga








[4 km] Skrzyżowanie dróg. W otoczeniu rezerwat przyrodniczy Johannishus Åsen. Piękne krajobrazowo bory sosnowe i zbiorowiska o charakterze parkowym. Cmentarzysko z epoki żelaza (2): kurhany, kręgi kamienne, dolmeny, statki grzebalne. Jedno z pełniej udokumentowanych stanowisk archeologicznych z tamtego okresu.
Dalszy szlak biegnie w prawo na północ w kierunku Tving. W południową stronę można też powrócić do Ronneby (11 km) lub też dojechać do Edestad (4 km). W południowej części tej niewielkiej w sumie wioski stoi zabytkowy kościółek (1) z połowy XIII wieku. Budowla powstała obok dawnego świętego źródła, przy którym odbywały się pogańskie obrządki w dzień letniego przesilenia. Wodę ze źródła uważano za leczniczą, dlatego w średniowieczu podążały tutaj pielgrzymki. Ocembrowaną studzienkę obejrzeć możemy po północnej stronie w sąsiedztwie linii kolejowej. We wnętrzu świątyni warto zwrócić uwagę na drewniany krucyfiks triumfalny z subtelnym motywem ornamentalnym oraz XVIII-wieczną ambonę z baldachimem na którym przedstawiono Sąd Ostateczny. W ołtarzu obraz przedstawiający ukrzyżowanie Chrystusa. Na suficie ekspresyjne malowidło ukazujące Zmartwychwstanie. Ławki z oryginalnymi wizytówkami. Wiele rzeźb z tego kościoła możemy dziś podziwiać w muzeach, m. in. przedstawienie norweskiego św. Olafa w Karlskronie.
Po drugiej stronie drogi stoi piękna drewniana dzwonnica - najstarsza w Blekinge, pochodząca z XVI wieku. Znajdują się tutaj dwa dzwony: większy z 1688 roku i mniejszy z 1813 roku. Obok na stoku pagórka znajduje się murowany budynek dawnej szkoły ludowej. Obecnie mieści się tutaj prywatna galeria sztuki artystki Susanne Demåne.
[5 km] Na skraju prehistorycznego cmentarzyska wznosi się kościół św. Mikołaja w Hjortsberga uważany za jeden z najstarszych w Blekinge z reliktami romańskimi (fundamenty wieży). Wyposażenie wnętrza jest zdecydowanie młodsze i pochodzi w przeważającej części z XVII i XVIII wieku. Wymienić tutaj należy rzeźbiony ołtarz ludowego artysty Svena Segervalla oraz ambonę Åke Truedssona z wyobrażeniem czterech wydarzeń biblijnych: potopu, narodzenia, ukrzyżowania i zmartwychwstania. Na ścianie wisi obraz modlitewny przedstawiający pastora z żoną i uzupełniony pobożnymi sentencjami. Po przeciwległej stronie drogi na zboczu drewniana dzwonnica. W niewielkim budynku punkt informacyjny przedstawiający historię znaleziska w Västra Vång.
Droga przecina linie kolejową Karlskrona-Kristianstad.
[7 km] Aleja w lewo prowadzi do ukrytego w zieleni Johannishus Slott (3), niestety normalnie niedostępny dla zwiedzających. Od XVIII w. był siedzibą rodową hrabiów Wachtmeister, którzy nadali rezydencji obecny neoklasyczny wygląd (projekt architekta Karola Adelcrantza) i nazwę od kolebki rodu w Inflantach. Hans Wachtmeister to jeden z pomysłodawców portu królewskiego w Karlskronie. W czasie fińskiej wojny zimowej w 1939 roku zorganizowano tutaj kolonię dla dzieci z terenów dotkniętych walkami. W parku znajduje się ozdobna altana. Na okolicznych łąkach kolejne cmentarzyska prehistoryczne. 2 km na zachód rezerwat przyrodniczy Mölleryd. Fragment ozu porośniętego borem sosnowym. Przez piękne krajobrazowo miejsca prowadzi szlak pieszy Blekingeleden. Osobliwością jest XVII-wieczna farma w tzw. stylu południowogockim ze spichrzem zbożowym na wyższej kondygnacji.
Kasakulle
[9 km] Przecinamy niewysoki pagórek zwany Kasakulle (4). To jedno z większych cmentarzysk prehistorycznych z prawie setką odkrytych pochówków. Wyróżnia się duży krąg kamienny zwany Sądem Najwyższym (Högsta Domstolen) oraz siedem sterczących kamieni (Sju Konunga Stenar).
[10 km] Po lewej Västra Vång (5). Przy skrzyżowaniu parking i tablice informacyjne. W wiosce dokonano w 1865 roku odkrycia skarbu ponad 4000 srebrnych monet, płacideł oraz złotej biżuterii, w tym bransolet, krucyfiksów oraz charakterystycznych masek. Artefakty te zostały zakopane w ziemi około 1130 roku, nie wiemy jednak z jakich przyczyn. Nowsze badania archeologiczne dowiodły w każdym razie, że we wczesnym średniowieczu miejsce to stanowiło z pewnością ośrodek handlowy o znaczeniu ponadlokalnym. Dzisiaj skarb z Västra Vång znajduje się w Narodowym Muzeum Historycznym w Sztokholmie oraz w Królewskim Gabinecie Numizmatycznym a nowsze znaleziska w Muzeum länu Blekinge w Karlskronie.
Skarb z Vång
[12 km] Hillerslätt. Skraj rezerwatu przyrodniczego Johannishus Åsen. Droga zakręca łukiem w prawo. Wjeżdżamy do gminy Karlskrona.
[16 km] Bråstorp. Skręcamy w prawo na drogę 122 w kierunku Växjö.
[18 km] Tving. Duża wieś kościelna na wschodnim zboczu doliny Nättrabyån. Na wzgórzu po prawej stronie głównej drogi znajduje się duży neoklasycystyczny kościół parafialny (6) zbudowany w latach 1841-1843 na miejscu starszego średniowiecznego. Najcenniejszym obiektem wewnątrz jest XVI-wieczna szafa ołtarzowa z głównym motywem Trójcy Świętej. Ambona jest dziełem Petera Lindha z Karlskrony i posiada wiele symbolicznych znaków. W głównym ołtarzu obraz Nocnej Wieczerzy pędzla Salomona Anderssona - byłego oficera, który przebywając we francuskiej niewoli zainspirował się oglądanymi w Paryżu dziełami sztuki i został malarzem. Z cmentarza parafialnego roztacza się widok na dolinę rzeki oraz znajdujące się za nią wzgórza ozu Johannishus. W starej części cmentarza znajduje się głaz wspominający jarla Gunnara Gröpe - domniemanego zabójcę brytyjskiego misjonarza św. Zygfryda oraz jego trzech pomocników mnichów Unamana, Sunamana i Vinamana.
Na północ od miejscowości w lasach znajduje się malownicze jezioro Skärsjön z kąpieliskiem.
Niewielka stacja benzynowa Billisten przy północnym wyjeździe z Tving
[20 km] Måstad. W lewo prowadzi droga biegnąca w kierunku jezior Hörnen, Sännen i Listersjön. Popularne miejsca wypoczynku oddalone od cywilizacji. Wielkie kompleksy lasów bukowych. Nad brzegami jezior znaleźć można rzadkie pnącze Dichelyma capillaceum. Rezerwaty przyrody. Szlak pieszy Blekingeleden.
Guttamåla Oxar
[22 km] Alnaryd. Miejsce w którym dolina Nättrabyån znacznie się zwęża. Skalisty stok po zachodniej stronie chroniony jest w rezerwacie przyrody. Parking i miejsce do odpoczynku. Dalej ku północy prowadzi droga 122 w kierunku Eringsbody i Växjö. Jadąc 6 km na północ boczną drogą lokalną dotrzemy do Gnetteryd. W okolicy wsi podziwiać można wielkie głazy narzutowe zwane byczkami (Gnetteryd Stutar). Według legendy diabły miały zrzucać te pociski na kościół w Tving, ale chybiły celu. W pobliżu przy drodze do Guttamåla nad jeziorem Stensjön jest jeszcze jeden wielki blok kamienny pęknięty na pół zwany wołem (Guttamåla Oxar, 7).