Listerlandet część południowa

Droga nr 123 biegnąca z Sölvesborga do Nogersund - przystani promów na wyspę Hanö przecina region Listerlandet mniej więcej na pół. Ten rolniczy półwysep w przeszłości stanowiący najdalszy zakątek duńskiej Skanii do dziś zachował pewną odrębność wyrażającą się w miejscowym dialekcie z gardłowym "r" i kilkoma nietypowymi dyftongami. W południowej części obszaru występują niewysokie ostańcowe wzgórza Mörby Backe czy Stiby Backe zasypane w epoce lodowcowej fragmentami moreny. Urozmaicony charakter mają też brzegi Bałtyku. W morze wrzyna się kilka niewielkich półwyspów przedzielonych płytkimi zatoczkami oferującymi wspaniałe piaszczyste plaże. Trasa biegnie bocznymi drogami w południowej części półwyspu.  

Wyjazd z Sölvesborga wzdłuż Snapphanegatan. Przy wyjeździe z miasta warto zwrócić uwagę na stojący przy drodze suchy pień dębu zwanego Snapphaneeken na którym wieszano duńskich buntowników. Po przekroczeniu linii kolejowej (zapory) przejeżdżamy przez Sölve - najdalej na wschód wysunięte willowe przedmieście z kilkoma hurtowniami i magazynami. Nie docieramy do drogi 123 tylko na pierwszym rondzie skręcamy w prawo (pierwszym zjazdem). Główna droga biegnie dalej łukiem przez Ljungaviken - nowe osiedle po drugiej stronie mostu nad zatoką Sölvesborgsviken. Dalej w tym kierunku pola golfowe.

[5 km] Siretorp u podnóża wzgórza Mörby Backe (59 m n.p.m.). Na szczycie wzniesienia znajduje się kopiec kamienny Höga Rör (1) z epoki brązu. Według jednej z legend zakopano tu skarby, których strzeże groźny smok. Według innej stos kamieni zgromadziła olbrzymka aby zbombardować kościół w Åhus. Ze wzniesienia widok na równinę Listerlandet zamkniętą lesistym wałem Ryssberget. 

W prawo droga do Sandviken i Västra Näs. Kąpielisko z długą piaszczystą plażą oraz przystań u ujścia zatoki Sölvesborgviken. Na cyplu Näsnabben stanowiska wędkarskie. Najczęściej łowi się tutaj belony.

[7 km] Dalsza droga prowadzi wschodnią krawędzią wzgórza przez wieś Mörby. Za miejscowością po lewej kulminacja wzniesienia zwana Hjärthalla (60 m n.p.m., 2). Rezerwat przyrodniczy z bogatym w gatunki lasem bukowym. W części szczytowej na polanie resztki osady z epoki brązu. Poniżej podmokłe łąki.

[8 km] Wieś Istaby położona na nieco niższym grzbiecie. Najbardziej znana jest z wczesnonordyckiego kamienia runicznego prezentowanego obecnie w narodowym muzeum historycznym w Sztokholmie. Według legendy pod kamieniem miała być pochowana królowa nieba - bogini Ishtar znana z babilońskiej mitologii. 
3 km na południe Torsö. Dwie niewielkie osady nad brzegiem morza. Przystanie rybackie oraz spokojne kąpieliska z niewielkimi plażami. Na zalesionym cyplu Sillnäs Udde (3) rezerwat przyrodniczy. Ostoja ptaków. Oprócz popularnych dzikich kaczek i gęsi można tutaj zaobserwować rozmaite gatunki siewkowców i wróblowatych. Charakterystyczna leśna ścieżka otoczona kamiennym murkiem (fägata) służąca do przepędu bydła na pastwisko. Z Östra Torsö widok na dwa wielkie maszty radiowe na cyplu Björkenabben.

Stacja radiowa na cyplu Björkenabben

[10 km] Stiby. Skręcamy w prawo a następnie w lewo w kierunku Hällevik. Na wyraźnym progu przed wjazdem do wsi znajduje się kamienne cmentarzysko prehistoryczne. Wyróżnia je dwumetrowy postawiony na sztorc kamień zwany Stiby Sissa (4). Lokalna legenda mówi, że menhir obraca się, gdy "poczuje" zapach świeżo upieczonego chleba. Na wschód od miejscowości rozciąga się rozległe płaskowzgórze Stiby Backe (70 m n.p.m., 5). Geologicznie jest to polodowcowy drumlin z występującymi w podłożu jasnymi granitami zwanymi karlshamnskimi. Lasy grabowe, dębowe i zarastające łąki. Na wiosnę zakwitają liczne zawilce, sasanki, piżmaczki czy fiołki. Rośnie tutaj też fioletowy storczyk męski (Orchis mascula). Rezerwat przyrodniczy w sieci Natura 2000. W południowej części znajduje się cmentarz choleryczny z 1853 roku. 
Prosto droga na cypel Björkenabben (3 km). Od 1985 roku funkcjonowała tam radiostacja szwedzkiego radia (8) emitująca sygnał na teren Europy. Zlokalizowana została nad brzegiem morza oprócz dobrego uziemienia zyskiwała też wzmocnienie dzięki przewodności wody. Rolę anten pełniły dwie 135-metrowe stalowe wieże. Stacja nadawała na falach średnich na częstotliwości 1179 kHz i była często na polskim terytorium zagłuszana przez korzystający z podobnego pasma nadajnik znajdujący się w Rumunii. Od 2010 roku obiekt jest wyłączony z eksploatacji a jego dalsza przyszłość niewiadoma.

Stiby

[12 km] Hällevik. Największe letnisko na półwyspie. Corocznie w sierpniu odbywa się tutaj festiwal jazzowy. Przy nabrzeżu znajdują się tradycyjne wędzarnie ryb. Hennings Rökeri połączona jest z tradycyjną tawerną Dagmars Hamnkrog jedną z aren koncertowych TradJazz Festival. W czerwonym domku w południowej części przystani mieści się założone w 1976 roku muzeum rybołówstwa (Hällevik Fiskemuseum, 6). Obejrzeć tu można stare łodzie rybackie, osprzęt, sieci, przyrządy nawigacyjne oraz rozmaite modele, fotografie i pamiątki po nie tak odległych znowu czasach, gdy miejscowość była ruchliwym portem.
Zwiedzanie możliwe po uprzedniej rezerwacji. Telefon kontaktowy: 0737 49 04 06. Możliwa też rejestracja przez stronę internetową: http://hallevik.se/fiskemuseum/. Cena wstępu 40 SVK

Stary dom w Hällevik

Z przystani w kierunku piaszczystej plaży biegnie promenada wzdłuż brzegu zatoki. Przy jej końcu znajdują się dwa wysokiej klasy hotele: Hanöhus ze szklanym lobby oraz historyczny otwarty w 1916 roku Hällevik Havsbadhotell. Na zapleczu tego drugiego znajduje się basen z podgrzewaną wodą. 
Turystom o mniej zasobnym portfelu oprócz kwater prywatnych polecić należy Hällevik Camping położony we wschodniej części osady tuż obok plaży. Ponad 300 miejsc biwakowych oraz domki kempingowe do wynajęcia. Sklepik na recepcji. Tor minigolfa, plac zabaw, miejsca do grilla. Otwarte od kwietnia do listopada (poza tym okresem możliwy nocleg po wcześniejszej 7-dniowej rezerwacji). Ceny w zależności od sezonu i standardu noclegu (190-255 SVK za miejsce biwakowe, 500 SVK za domek dwuosobowy). Zniżki 70% dla piechurów, rowerzystów i motocyklistów. Kontakt telefoniczny: 045 65 27 14, poczta mailowa: info@hallevikscamping.se, strona web: http://www.hallevikscamping.se  

W sąsiedztwie kempingu jest stadion Strandvallen należący do klubu piłkarskiego Mjällby AIF. Obecnie drużyna z małej osady gra w niższych ligach, ale kilkukrotnie występowała w Allsvenskan, czyli najwyższej klasie rozgrywkowej (pierwszy raz w 1979 roku), przypomina więc trochę polski team z Niecieczy. Przy wjeżdzie na parking stadionowy informuje o tym stosowny billboard.
Droga wznosi się od przystani i łukiem omija wschodnią część kurortu. Z tyłu pozostaje Stiby Backe, na horyzoncie po lewej pojawia się wzgórze Listerhuvud. 
[15 km] Nogersund przy końcu drogi 123. Port rybacki z promem na wyspę Hanö. Kilka starych chat w tym muzealny budynek Jullas Hus ukazujący jak rodzina rybaka żyła przed 100 laty. Zachowały się wąskie długie ogródki na zapleczu gospodarstw (tzw. garnhagar) służące do suszenia sieci rybackich. W porcie stylowa tawerna. Na południe od osady aż do cypla ciągną się rozległe łąki Kråkenabben (7) z kamiennymi murkami grodzącymi dawne działki. Pola głazów. Widoki na Bałtyk. Ważny matecznik ptaków brodzących.

Karlsborg część 3

KARLSBORG [212 km] / 3,5 tys. mieszkańców

Pomimo niewielkiej w sumie liczby mieszkańców zabudowa Karlsborga ciągnie się na przestrzeni kilku kilometrów od Hanken na północy po Åsen z lotniskiem wojskowym na południu. Wynika to z typowo "skandynawskiego" położenia osady na przesmyku między dwoma jeziorami, przy węźle wodnym. Osią miasta jest główna droga 49 nie omijająca centrum i nosząca na tym odcinku nazwę Storgatan. Przy ulicy mieszczą się najważniejsze sklepy, dawna stacja kolejowa i budynek urzędu gminy. Do przechadzek zapraszają też długie widokowe wybrzeża wzdłuż których ciągną się promenady. 

W północnej dzielnicy nieco na uboczu znajduje się nowy kościół zwany Tacksägelsekyrka (1) zbudowany w latach 1983-84. Wnętrze przypomina trochę galerię sztuki abstrakcyjnej na czele z "pikselowym" dziełem ołtarzowym przedstawiającym cudowne światło. Planowano przeniesienie tutaj siedziby miejscowej parafii z kościoła garnizonowego w twierdzy, ale na przeszkodzie stanęło chyba to zbyt peryferyjne położenie. Świątynię otacza zaciszny leśny cmentarz. 

Dom strażnika nad Kanałem Gotajskim

Właściwy Karlsborg zaczyna się od przeprawy przez Kanał Gotajski. Obecny most zwodzony powstał w 1987 roku i jest już czwartym na tym miejscu. Otwierany jest w ciągu sezonu co pół godziny z wyjątkiem 12, 13 i 16. Po północnej stronie zwrócimy uwagę na żółty drewniany domek z elementami stylu skandynawskiego. Zbudowany w 1899 roku. Obecnie jest tu sklep z rękodziełem artystycznym, ale dawniej mieścił posterunek przy przeprawie. Poniżej domku nad samą wodą ustawiono kotwicę jednego ze statków pływających kiedyś po Kanale Gotajskim. Od strony przekopu zachował się także napis "Rödesund". Tak do 1832 roku nazywano obecny Karlsborg a do dziś określa się tym mianem tą część miasta oraz drugi z przesmyków wodnych łączący Wetter z jeziorem Bottensjön. Nabrzeża po obu stronach tworzą obecnie spore centrum turystyczne. Jest tu przede wszystkim marina. Po południowej stronie znajduje się punkt tankowania łodzi. Wokół są bary, restauracje, obiekty noclegowe, altany i inne urządzenia do obsługi jednostek korzystających ze szlaku wodnego. Na południowym brzegu znajduje się czynny do dzisiaj, utrzymany w ciemnych brązach Kanalhotellet (2). Historyczny budynek w stylu szwajcarskim zbudowany został w 1894 roku przez szwedzkich emigrantów pracujących wcześniej za prezydentury Grovera Clevelanda jako służba w Białym Domu. 
Storgatan przekracza drugą naturalną cieśninę (most drogowy i kładka). Z tego miejsca rozpoczyna się promenada wzdłuż brzegów Wetteru. Nieopodal jest Rödesundstorget - dawny plac w centrum wsi, obecnie ważny punkt handlowo-usługowy z hotelem miejskim, supermarketem i kilkoma innymi sklepami. Wędrując dalej brzegiem Wetteru mijamy kościół protestancki (Pingstkyrka) oraz niewielki pomost na skraju sosnowego lasku. Z kąpieliska widok na dwa zalesione ostrowy Lindön i Pukön. Promenada kończy się przy drewnianej platformie w południowej części zatoki. 

Domek warty i fosa Blängen na przedpolu twierdzy

W tym miejscu stoi niewielki drewniany domek strażników (Högvakten, 3) położony już na przyczółku twierdzy. Drogę flankują dwa kamienne słupy. Nad wejściem charakterystyczny kartusz z halabardą i dwoma skrzyżowanymi bagnetami. To jeden z rozpoznawalnych a wręcz emblematycznych elementów tutejszej fortecy. W głąb lądu ciągnie się podłużny staw - dawna fosa zwana Blängen. Do twierdzy na półwyspie Vanäs są już stąd dwa kroki. Kärlekstigen prowadzi stąd do Södra Torget - niewielkiego acz ładnie urządzonego skweru z prostą fontanną przy końcu Storgatan. W jego pobliżu mieści się kryta pływalnia i duże centrum sportowe Moliden z oświetlonym torem biegowym. Dalej na zachodzie w Södra Skogen znajduje się druga duża marina (4) w Karlsborgu otwarta na jezioro Bottensjön. Do centrum wrócić można ścieżką wzdłuż brzegów akwenu z pięknymi widokami na wyrastające na drugim brzegu wzgórze Vaberget (224 m n.p.m.). 

             

Karlsborg część 2

KARLSBORG [212 km] / 3,5 tys. mieszkańców

Jak przystało na rezerwową stolicę Szwecji oferta noclegowa Karlsborga jest dość bogata. Najbliżej bram twierdzy znajduje się schronisko turystyczne STF (Ankarvägen 2). Żółta willa powstała w 1898 roku z przeznaczeniem na siedzibę inżyniera korpusu. Przez prawie sto lat służyła rozmaitym celom wojskowym, od 1993 roku po remoncie mieści się tutaj wspomniany hostel. W otoczeniu park. 50 m do plaży nad brzegiem Wetteru (kamienny pomost i marina jachtowa). Drewniana kładka prowadzi do położonej na wodzie sauny. Pokoje jednoosobowe i dwuosobowe oraz sale zbiorowe w standardzie schroniskowym (toalety i łazienka na korytarzu). W drugim skrzydle apartamenty w standardzie hotelowym (bed & breakfast) z pełnym węzłem sanitarnym. Przestronna sala jadalna i kuchnia. Internet bezprzewodowy oraz dostęp do komputera. Ceny w zależności od sezonu: w części schroniskowej 400-530 SVK za jedynkę, 580-680 SVK za dwójkę. Najtańsze łóżka w sali zbiorowej (210-260 SVK). Dodatkowe opłaty za pościel i sprzątanie. Śniadanie 60 SVK. Rezerwacja pod telefonem: 050 54 46 00, e-mail:  bokning@karlsborgsvandrarhem.se lub przez witrynę sieciową ośrodka: http://www.karlsborgsvandrarhem.se/ 

Karlsborg Vandrarhem

Po drugiej stronie miasta na przesmyku między jeziorami Wetter i Bottensjön (Norra Vägen 3) znajdziemy przyjazny rodzinny Karlsborg Camping oferujący noclegi we własnym zakresie (namioty, przyczepy kempingowe, kampery) oraz w domkach i bungalowach. Dwa oryginalne domki noclegowe w kształcie pniaków (właściciele twierdzą, że domostwa są w opiece leśnych trolli :)). Kemping czynny od połowy kwietnia do września. Dostęp do energii elektrycznej oraz telewizji kablowej. Darmowe wi-fi. Plaża nad jeziorem Bottensjön. Boisko do siatkówki. Plac zabaw. Świetlica. Estrada taneczna. Pole golfowe. Ceny miejsca biwakowego różnią się w zależności od położenia, sezonu oraz dostępu do energii elektrycznej i tv (200-290 SVK). Pole namiotowe 180-220. Czteroosobowy domek 550-650 SVK. Apartament w "pniaku" 1600-2000 SVK. Szczegóły na stronie web: http://www.karlsborgscamping.se/. Rezerwacja możliwa także przez telefon: 050 51 20 22, 0733 12 03 22 lub drogą mailową: info@karlsborgscamping.se.

Domek w kształcie pniaka na kempingu w Karlsborgu

Posiadacze kamperów mogą też skorzystać z tańszego postoju na drugim brzegu jeziora (Västra Värvsgatan 6). Za cenę 180 SVK jest dostęp do prądu, bieżącej wody, WC, prysznica i pralni oraz miejsce na grilla.  W okolicach przystani nad Kanałem Gotajskim (Rödesund) możliwe są także noclegi w innych hotelach i pensjonatach. Idas Strandgård oferuje przytulne dwójki z widokiem na marinę. Łazienki prywatne lub w korytarzu. Dobre obiady w pobliskiej restauracji. Jedna osoba płaci 795-895 SVK, dwie osoby 995-1095 SVK. Kontakt: tel 050 51 31 11, e-mail: info@idasbrygga.se, strona web: http://idasbrygga.se  

Porównywalne ceny oferuje położony po drugiej stronie ulicy historyczny Kanalhotellet (Storgatan 94). Kilka kwater znajdziemy tam także w domkach na zapleczu głównego budynku. Restauracja serwuje tradycyjnego gotowanego pstrąga w ostrym sosie. Szczegóły pod telefonem: 050 51 21 30, na poczcie mailowej: info@kanalhotellet.se lub na witrynie web: http://www.kanalhotellet.se/.

Droższy jest położony nieco bliżej centrum hotel Carlsborg z restauracją tajską na parterze. Oferuje on pokoje 1-4 osobowe w cenach powyżej 1000 SVK. Pełne wyposażenie z łazienką, ubikacją, TV-sat oraz lokalną siecią internetową. Kontakt telefoniczny: 050-51-20-15, e-mail: info@carlsborg.se, strona WWW: http://www.carlsborg.nu/

Główna INFORMACJA TURYSTYCZNA znajduje się blisko Kanału Gotajskiego przy Storgatan 65. Dysponuje wskazówkami dotyczącymi nie tylko miasteczka, ale całego regionu Tiveden wraz z dawnym ośrodkiem przemysłowym w Forsviku. Tel: 050 51 73 50, e-mail: info@karlsborg.se. Oprócz tego stosowne informacje uzyskać możemy w mniejszych punktach w Café Alvia (Norra Kanalgatan 3), na kempingu oraz na stacji OKQ8, a także na głównym placu karlsborskiej twierdzy (Fästningstorget). 

 

Karlsborg część 1

KARLSBORG [212 km] / 3,5 tys. mieszkańców

Ta rozciągnięta wzdłuż jeziora Wetter osada wyrosła w cieniu wielkiej twierdzy wojskowej. O jej powstaniu zadecydowały wydarzenia z 1809 roku, kiedy to Szwecja przegrała wojnę z Rosją i straciła duże terytoria na wschodzie. Palącym problemem stała się kwestia obrony kraju przed ewentualną inwazją agresywnego państwa carów. Uznano, że długie wybrzeże Bałtyku będzie zbyt trudne do utrzymania, zadecydowano więc, że właściwym teatrum walki będzie centrum kraju i w tym celu postanowiono wznieść łańcuch fortyfikacji. Na półwyspie Wanäs w pobliżu wsi Rödesund postanowiono zlokalizować rdzeń twierdzy z ewentualną rezydencją władcy, siedzibą rady stanu oraz pomieszczeniem na skarb państwowy. W 1932 roku miasto i twierdza otrzymało imię króla Karola Jana XIV. Do dziś określa się też Karlsborg mianem rezerwowej stolicy, pomimo że niebezpieczeństwo minęło a fortecę częściowo zdemilitaryzowano sprowadzając do funkcji trochę może niezwykłej atrakcji turystycznej. Wojskową przeszłość miasteczka kontynuuje miejscowy garnizon, a także ośrodki tresury psów policyjnych oraz gołębi pocztowych.

Plan twierdzy w Karlsborgu według projektu Johana af Kleen

Połączenie kolejowe do Karlsborga funkcjonowało do 1986 roku (bocznica z Tibro i Skövde). W związku z wyludnianiem się miejscowości i co raz niższą rentownością linia została zamknięta. Plany jej reaktywacji pozostają na razie w sferze dyskusji teoretycznych. W stojącym przy głównej ulicy Storgatan budynku stacji mieści się obecnie restauracja San Remo. W sąsiedztwie znajduje się natomiast nowszy budyneczek z pomieszczeniami lokalnego dworca autobusowego. Autobusy odjeżdżają stąd do Skövde i Tibro oraz Sätra przez Forsvik i Undenäs. Przystają też autobusy dalekobieżne relacji Sztokholm - Lidköping, którymi dojechać można m.in. do Askersundu. 

Stylowy parowiec M/S Sandön kursuje na trasie Karlsborg - Töreboda. Komunikację powrotną zapewniają bezpłatne autobusy. Rejs trwa 4 i pół godziny i odbywa się w letnie wtorki. Statek cumuje na nabrzeżu kanału przy restauracji Idas Brygga. Cena 480 SVK, dla dzieci od 6 roku zniżka 50%, młodsze dzieci płyną za darmo. W piątki i soboty na tej najstarszej jednostce kursującej po Kanale Gotajskim odbywają się imprezy taneczne. Szczegóły na witrynie web: http://www.mssandon.se/, tel: 070 21 45 254, e-mail: bokning@mssandon.se. Szybka łódź m/y Modig utrzymuje połączenie z Motalą po drugiej stronie jeziora Wetter. Rejsy w sezonie letnim (od 3 lipca do 11 sierpnia) w poniedziałki i piątki o 10, w środy o 17. Cena 600 SVK za osobę dorosłą. Wskazana wcześniejsza rezerwacja. Tel 050 15 14 70, e-mail: info@gotakanal.net, strona web: http://www.gotakanal.net/  

Najdogodniejszy parking przy przystani na Kanale Gotajskim znajduje się w Öltappen jakieś 200 m na północ od mostu zwodzonego przy miejskim kąpielisku i niewielkim stawku z fontanną. Na dwie godziny można zostawić auto na parkingu przy restauracji Idas Brygga na nabrzeżu. Kilkadziesiąt miejsc postojowych znajduje się wzdłuż Strandvägen po wschodniej stronie miasteczka przy plaży nad Wetterem. Można też skorzystać z centralnie położonego parkingu przy Kungsgatan. Zwiedzający twierdzę poszukać mogą miejsc postojowych bliżej obiektu przy Strandvägen lub Sjukhusvägen.

STACJE BENZYNOWE: OKQ8, Norra Vägen (potocznie Askersundsvägen), w północnej części miejscowości w sąsiedztwie kempingu i ronda, otwarta od 6-21. Preem, Södra Vägen 9, samoobsługowa, sklepik i stanowisko wyważania kół oraz parking dla autokarów.           

Mały Stambuł

O ile w XIX wieku to Szwedzi masowo opuszczali swój kraj przenosząc się głównie do Ameryki, o tyle już od końca II wojny światowej to Szwecja stała się krajem emigracji. Pierwszą dużą grupą przybyszów zza granicy były dzieci fińskie ewakuowane ze swojej ojczyzny podczas działań wojennych. Wiele z nich pozostało w tym kraju już na stałe. Z biegiem czasu na półwysep Skandynawski docierać jednak zaczęli obywatele znacznie odleglejszych kulturowo krain, bądź objętych działaniami wojennymi, bądź zdecydowanie biedniejszych i bardziej zacofanych. Bogaty zachodnioeuropejski kraj stanowił dla wielu emigrantów wymarzony cel przenosin nie tylko ze względu na lepsze warunki finansowe i bytowe, ale też jako spokojniejsze i bardziej przyjazne miejsce do życia. Przynajmniej do jakiegoś czasu był to układ komplementarny - dodatnie saldo migracji równoważyło niską stopę przyrostu naturalnego. Ukształtowały się pewne stałe tendencje: dziś największy odsetek migrantów stanowią przybysze z Bliskiego Wschodu, krajów byłej Jugosławii, innych krajów skandynawskich a także Polski. Równocześnie fale migracyjne nie zawsze rozkładały się równomiernie i jak wszędzie indziej zaznaczały się tendencje do tworzenia odrębnych struktur osadniczych zwłaszcza w dużych miastach. Emigranci przeważają dziś w niektórych peryferyjnych osiedlach, np. Rinkeby (rinkebysvenska bywa nazywany specyficzny socjodialekt języka szwedzkiego) czy Tensta w Sztokholmie, Rosengård w Malmö (z dzielnicy tej pochodzi m.in. słynny piłkarz szwedzki Zlatan Ibrahimović), Biskopsgården w Göteborgu, itp. Niektórzy nazywają te miejsca arabskimi gettami. Dość charakterystycznym przykładem jest też społeczność Asyryjczyków (Syriaków) - mniejszości etnicznej pochodzącej z terenów Turcji oraz Iraku. Duża część tej diaspory zasiedliła położone na południe od Sztokholmu miasteczko Södertälje - dziś połowa populacji miasta ma takie właśnie korzenie. W początkach XXI wieku klub piłkarski Assyriska FF awansował na dwa sezony do szwedzkiej pierwszej ligi a jego mecze stały się manifestacjami kultury i patriotyzmu narodu, który nie ma własnego państwa. Oczywiście kwestie imigracyjne są tematem bardzo złożonym posiadającym swoje pozytywne i negatywne strony, wyzwaniem dla służb państwowych jest nie tylko zapewnienie przybyłym pracy i godziwych warunków życia, ale ich asymilacja w lokalnym społeczeństwie z czym wiąże się akceptacja zasad rządzących życiem i miejscowego prawa. A to idzie opornie.
W zasadzie jednak obiekt turystyczny, który chciałem opisać z emigrantami i ich wpływem na szwedzką kulturę nie ma wiele wspólnego, jest raczej wynikiem fascynacji obcą kulturą rdzennego obywatela Szwecji. Podobno już w okresie młodzieńczym w czasie służby wojskowej Jan Erik Svennberg nauczył się podstaw języka tureckiego korzystając z wypożyczonego słownika. W 1979 roku spędzając wakacje w Bułgarii wybrał się na kilkudniową wycieczkę do Stambułu. Zafascynowany tamtejszą kulturą, architekturą i orientalnym sposobem życia postanowił stworzyć na swojej działce namiastkę tamtejszej scenerii w postaci drewnianych makiet kilku znanych budowli. Dziś mała miejscowość Annedal w pobliżu Sala stała się dzięki temu osobliwą atrakcją turystyczną. Po terenie oprowadzi zazwyczaj sam autor - artysta cierpiący na zespół Aspergera. Przy bramie znajduje się czerwona tablica opisująca dzieło sztuki "Lilla Istanbul tavel konst". Najstarszą drewnianą miniaturą jest kopia błękitnego meczetu (Sultanahmet Camii). Oprócz tego w ogrodzie znalazły się makiety takich budowli jak pałac Top Kapi, pałac Dolmabahce, meczet Yavuz Selim czy kamienny zamek Anadolu Hisari zlokalizowany na niewielkiej skałce. Przypominają one dość oryginalne ogrodowe altany pomalowane na jaskrawe żółte, niebieskie, czerwone czy zielone kolory. W przypadku niektórych można wejść także do wewnątrz. Artysta stworzył serię portretów sławnych polityków tureckich i część z tych obrazów zdobi wnętrza makiet. Wszystkie konstrukcje stworzone zostały z surowców wtórnych znalezionych na miejscowym wysypisku śmieci. Z początku rodzice Svennberga obawiali się nieprzychylnej reakcji sąsiadów na dziwne bajkowe obiekty, które pojawiły się na podwórku. Jak się jednak okazało były to obawy bezpodstawne, lokalna społeczność bez większego odzewu negatywnego czy pozytywnego zaakceptowała zmiany i przez wiele lat odnosiła się do nich raczej z obojętnością. O dziwnym ogrodzie dowiedzieli się Szwedzi szerzej w 2007 roku z popularnego telewizyjnego programu 100 höjdare. Z kolei w 2009 roku jeden z obiektów zagościł na przeglądowej wystawie muzealnej Annen Konst (Inna Sztuka) w Göteborgu. Lilla Istanbul to obiekt prywatny i kameralny stanowiący efekt oryginalnej fascynacji odległą kulturą. Jego ambicją nie był z pewnością dialog dotyczący skutków globalizacji, aczkolwiek dla rasowego turysty wydaje się to miejsce ciekawe, mogące też bez wątpienia zachęcić do odbycia wycieczki do prawdziwego Stambułu nad Bosforem.

ADRES: Jan Erik Svennberg, Annedal 105, 73336 Sala.
Od Fagerstavägen dojazd ulicą Måns-olsvägen. Odnaleźć drogowskaz wskazujący lokalny plac zabaw (Idrottsgård). Po przeciwnej stronie jest mały parking. Dojście do posesji za drogowskazem około 200 m.