Pod górę Omberg

Wyjazd z Ödeshög ulicami Storgatan i Mjölbyvägen do węzła drogowego przy zajeździe Rasta. Do tego miejsca zgodnie ze szlakiem kościołów Östergotlandii. Zjeżdżamy na trasę nr 50. Ciemny wał Ombergu pojawia się na horyzoncie zaraz po wyjeździe z obszaru zabudowanego.

[67 km] Po lewej żyzna łąka storczykowa na wapiennym podłożu. Jedno z niewielu w Östergotlandii stanowisk bartsji alpejskiej - reliktu z epoki plejstoceńskiej. Rezerwat przyrody (1).

[69 km] 2 km w lewo pola golfowe oraz rezerwat przyrody Stora Lund (2). Skalista krawędź uskokowa nad brzegiem jeziora Wetter. Bogate łąki z licznymi reliktowymi gatunkami roślin. Znajdziemy tu też rzadkie gatunki wodnych skorupiaków. Dogodne miejsca do wędkowania. W głębokiej wodzie bytują największe w jeziorze pstrągi i lipienie. Szlak turystyczny. Mijamy farmę wiatrową.

[71 km] Skrzyżowanie dróg. Stacja benzynowa Q-Star.

Na prawo widoczna wieża kościoła (3) w Västra Tollstad. Zgodnie z tradycją w pobliżu przy moście Alebäck zamordowano króla Sverkera, który udawał się do tej świątyni na poranną modlitwę. Obecny neoklasycystyczny budynek nawy wzniósł w latach 1840-43 architekt Abraham Nyström i w stosunku do dawnego założenia został on nieznacznie przesunięty w kierunku zachodnim. Ze starego średniowiecznego kościoła zachowano jedynie przyziemie wieży, co zresztą napotkało zdecydowaną krytykę Carla Bruniusa XIX-wiecznego konserwatora sztuki i profesora uniwersytetu w Lund.  We wnęce znajduje się obraz ołtarzowy przedstawiający Wniebowstąpienie Chrystusa namalowany przez Carla Gustawa Engmana w 1856 roku na zlecenie kapitana Rosin z Alvästra. Po prawej stronie nad XVII-wieczną czerwoną chrzcielnicą z ornamentem kwiatowym znajduje się najstarszy obiekt w świątyni, nieco uszkodzony drewniany krzyż pasyjny. Ze starej budowli zachowała się także płyta sufitowa z aniołem dmiącym w trąbę. Obecnie oprócz nabożeństw w sezonie letnim odbywają się tutaj koncerty, część liturgii przeniesiono też do sali w Hästholmen. Na cmentarzu parafialnym znajdziemy tablicę pamiątkową poświęconą 24 topielcom z parowca S/S Per Brahe, który zatonął w wietrzny poranek 20 listopada 1918 roku w wyniku nagłego przemieszczenia się ładunku. Nikt ze znajdujących się na pokładzie nie przeżył katastrofy, najprawdopodobniej przesuwający się balast skutecznie zablokował wszystkie wyjścia na pokład.

Po lewej droga do przystani w Hästholmen. To jedna z nielicznych naturalnych zatok w tej części Wetteru, która w XIV wieku pełniła rolę ruchliwego portu związanego z pobliskim klasztorem w Alvästra. Miejscowość jako jedno z czterech miast w Östergotlandii legitymowała się własną pieczęcią. Dziś to raczej skromna osada licząca 500 stałych mieszkańców ciągnąca się wzdłuż ulicy Hamngatan. Galeria sztuki, restauracja i kilka ośrodków wypoczynkowych otwartych w sezonie. W dawnym porcie (4) magazyn i silos zbożowy, obecnie punkt informacyjny, wypożyczalnia sprzętu wodnego, wystawa dotycząca życia w jeziorze oraz niewielkie akwarium. Latarnia z 1897 roku na cyplu Husbacken. Na południe od zatoki na skałach znajdują się prehistoryczne ryty naskalne z wczesnej epoki brązu. Rysunki przedstawiają głównie statki i związane były z pogańskim kultem płodności. Na północy nad samym brzegiem jeziora w urwiskach Ombergu znajduje się jaskinia Rödgavelgrottan (5) związana z sagą o olbrzymie z rudą brodą, który adorował dziką królową Ommę mieszkającą na szczycie wzgórza. Dopłynąć można jedynie łódką lub dojść w zimie po zamarzniętym lodzie.

Przystań w Hästholmen

Przy przystani jest niewielki kemping z trzema drewnianymi 5-osobowymi domkami. Prysznice, toalety, pralnia i lodówka. Wynajęcie chatki 575-625 SVK. Ustawienie namiotu 120 SVK, przyczepy lub kampera 165 SVK. Dodatkowa opłata za energię elektryczną 50 SVK. Ceny są droższe po sezonie letnim (od października do kwietnia). 

Alternatywą jest także niedrogi pensjonat Haga B&B przy Hamngatan 41 z trzema pokojami dwuosobowymi. Cena za osobę 250-300 SVK. Kontakt tel: 014 43 33 36, e-mail: snorlander@live.se

[72 km] W lewo droga w kierunku Ombergu i ruin klasztoru Alvästra. Prosto kontynuuje się krajowa trasa nr 50 w kierunku Vadstena. Jadąc do zabytku możemy wybrać to skrzyżowanie albo odbić na zachód jeszcze 2 km dalej kolejnym zjazdem. Wybierając pierwszy zjazd mijamy obelisk pamiątkowy przy moście nad Alebäcken. W miejscu tym dokonano według tradycji zabójstwa na Sverkerze Starszym. W zbrodnię zamieszony był Duńczyk Magnus Henriksson spokrewniony z władcami dynastii Stenkila, która panowała w Szwecji w latach 1060-1130. Według tradycyjnego przekazu powielonego przez kronikarza Olausa Petri incydent ten miał miejsce na drodze, gdy król udawał się na jutrznię, z kolei duński dziejopis Saxo Grammaticus uważa, że władca został zabity podczas snu w swojej siedzibie. W lewo droga gruntowa nad brzeg jeziora prowadzi do odkrytych w 1916 roku fundamentów prostokątnej budowli (6) tradycyjnie uznawanej za miejsce pochówku zabitego monarchy. Z pewnością było to miejsce związane z jego kultem o czym świadczą znaleziska archeologiczne i świadectwa pisane. 

[73 km] Skrzyżowanie dróg u podnóża zalesionego wzgórza. Na zboczu czerwona drewniana ekskluzywna willa - Ombergs Turisthotell (7). Tradycyjny punkt startu wycieczek na szczyt góry, pensjonat zbudowany w 1892 roku a potem odrestaurowany po pożarze w 1912 roku. Pakiety pobytowe z określonym menu oraz usługami przewodnika. Kontakt przez stronę web: http://ombergsturisthotell.com

Do klasztoru jeszcze kilkaset metrów  prosto drogą przez las. Opactwo cystersów w Alvästra (8) powstało w 1143 roku z inicjatywy pierwszej żony króla Sverkera I Starszego norweskiej Ulvhildy, która sprowadziła do Szwecji francuskich mnichów z Clairvaux. Warto podkreślić, że późniejszą małżonką władcy była polska księżniczka Rycheza. Nie odegrała ona znaczniejszej roli, ponieważ wkrótce po ślubie zmarła. Klasztor wzniesiono z miejscowego wapienia - jego trzonem był kościół podobny do świątyni we francuskim Fontenay i zlokalizowany po północnej stronie kompleksu. Wewnątrz odbyły się trzy pochówki władców z dynastii Sverkerydów, spoczął także pierwszy szwedzki arcybiskup Stefan. W XII i XIII wieku klasztor był jednym z najważniejszych miejsc w państwie, szybko też uruchomił swoje filie m.in. w Varnhem, Julita i Viby. W XIV wieku w tym wpływowym opactwie modliła się często św. Brygida doznając przy tym niektórych swoich objawień. W kościele pochowano jej chorego męża Ulfa Gudmarssona (płyta nagrobna została obecnie przeniesiona do Muzeum Historycznego w Sztokholmie). 

Ruiny klasztoru Alvästra na tle góry Omberg

Po sejmie w Västerås w 1527 roku i przyjęciu reformacji król Gustaw Waza skasował dobra zakonne i nakazał mnichom opuścić to miejsce. Dobra zostały przejęte przez państwo, budynki stopniowo rozebrano a materiał wykorzystano do budowy zamku królewskiego w Vadstena oraz rezydencji hrabiego Pera Brahe. Od tego czasu zrujnowana świątynia nader często służyła miejscowym jako zasobnik kamienia budowlanego, choć dla przykładu magistrat miasta Hjo w 1797 roku nie uzyskał zgody na wykorzystanie budulca na potrzeby rozbudowy własnego kościoła. Dopiero w 1921 roku kres dalszym zniszczeniom poczyniły badania archeologiczne Otto Frodina. Od tego czasu ruiny są chronione przez państwo. Zachowały się przyziemia naw kościelnych z romańskimi i wczesnogotyckimi łukami wraz z jednym ocalałym oknem zdobionym maswerkiem. Po południowej stronie świątyni pozostało pomieszczenie zakrystii obniżone kilkadziesiąt centymetrów w stosunku do posadzki kościoła. Nakryte jest prostym sklepieniem kolebkowym. Powyżej znajduje się współczesny taras widokowy. Część klasztorna zachowała się w znacznie gorszym stanie. Pierwotnie zabudowania były dwupiętrowe - na wyższej kondygnacji mieściły się dormitoria, poniżej sale kapitularza, refektarz, kuchnia, lektorium, skryptorium i lavatorium. Zabudowania otaczały kwadratowy ogród wewnętrzny w którym i dzisiaj rosną rozmaite gatunki ziół. W skrzydle wschodnim znajdowały się pozostałe zabudowania gospodarcze w tym pomieszczenia dla gości przybywających dość często w klasztorne bramy. Jako członek wspólnoty cysterskiej opat z Alvästra miał prawo uczestnictwa w synodzie zgromadzenia, na którym decydowano o wielu aspektach religijnych i finansowych zakonu, jednak ze względu na wielką odległość od stolicy kapituły podróże takie odbywano w rytmie pięcioletnim. Alvästra jest dzisiaj doskonałym miejscem na odpoczynek przed wspinaczką na wzgórze Omberg. Porośnięte trawą wapienne mury tworzą nastrojowe tło, często turyści zatrzymują się tutaj na pikniki.