Po II wojnie światowej Szwecja przeżywała ekonomiczny boom. Dzięki zapotrzebowaniu Europy na produkty potrzebne do odbudowy zniszczeń, a co za tym idzie nadwyżkom pochodzącym z dynamicznie rozwijających się dziedzin gospodarki państwo mogło wprowadzić daleko posunięty system opieki socjalnej, co wiązało się ze zmianami sposobu życia i większymi możliwościami wykorzystywania przez obywateli wolnego czasu. W latach 50-tych rozpoczęła się rozwijać w Szwecji masowa turystyka, z początku na rynku krajowym później także w kontaktach międzynarodowych (czartery lotnicze). Dodatkowo rósł poziom motoryzacji społeczeństwa - samochód stawał się raczej artykułem powszechnego użytku niż towarem luksusowym przeznaczonym dla elity. Państwo zaczęło więc inwestować w zagospodarowanie dróg i ich przystosowanie do rosnącego ruchu turystycznego. Jednym z obiektów, które powstały w związku z takim zapotrzebowaniem była stacja turystyczna w Jävre - niewielkiej miejscowości położonej na południe od Piteå pomyślana jako turystyczna brama do Laponii. Interesująco zaprojektowany budynek otwarto w 1966 roku i do dzisiaj stoi przy drodze głównej o międzynarodowym symbolu E4. Dziś jest to dwupasmowa autostrada, w owych czasach szlak komunikacyjny był zdecydowanie węższy i przebiegał też w nieco inny sposób. Sieć dróg krajowych w Szwecji nosiła nazwę Riksettan i wyróżniała się żółtym oznakowaniem zarówno drogowskazów jak i pasów na jezdni. Fragment takiej starej drogi o numerze 13 zachował się jeszcze powyżej stacji w Jävre. Modernistyczny budynek kształtem przypomina stary kineskopowy telewizor albo agregat chłodnicy samochodowej. Architekt Gunnar Lehtipalo na dużym betonowym łuku umieścił przeszkloną galerię widokową umożliwiającą podziwianie widoku zatoki morskiej. Wewnątrz stacji zlokalizowano biuro informacji turystycznej oraz restaurację a obecnie mieści się tutaj również nostalgiczna kolekcja pokazująca lata 60-te, czyli okres raczkującego przemysłu wakacyjnego ze starymi prospektami, gazetami, programami telewizyjnymi, modelami samochodów i motocykli jakie zatrzymywały się wtedy w tym zajeździe oraz muzyką retro. Kiedyś na dole znajdowała się również stacja benzynowa - dzisiaj w dobie gospodarki paliwowej regulowanej przez wielkie koncerny punkt tankowania przeniesiono kilkadziesiąt metrów dalej pod logo Shella. Plany rozwoju były optymistyczne. Kilka kilometrów na północ w Piteå powstało największe w Norrbotnii kąpielisko z szeroką piaszczystą plażą. Lokalne stowarzyszenie Norrbotten Turisttrafik zamierzało liczyć zyski. Kłopoty zaczęły się jednak już w 1967 roku. Od 3 września wprowadzono wtedy w całej Szwecji ruch prawostronny, wcześniej organizacja była taka jak do dzisiaj w Wielkiej Brytanii. Lokalne newsy pokazywały dantejskie sceny na ulicach Sztokholmu, na których zdezorientowani kierowcy wjeżdżali na siebie bądź z przyzwyczajenia, bądź z ignorancji, nie mogąc zdecydować, którym pasem powinni właściwie pojechać. Sytuacja oczywiście stopniowo wróciła do normy, jednak w wielu przypadkach wymagała dostosowania do nowych przepisów lokalnych węzłów komunikacyjnych. Stacja w Jävre w zamyśle miała przyjmować ruch kierujący się na północ kraju, tymczasem po reorganizacji stanęła po złej stronie drogi, więc łatwiej mogli się tutaj zatrzymywać tylko podróżnicy powracający z Laponii. Obiekt świecił pustkami i w 1975 roku z rąk organizacji turystycznej przejęła go gmina. Przez jakiś czas działała tutaj recepcja powstałego w międzyczasie ośrodka turystycznego z drewnianymi domkami do wynajęcia, okazyjnie zorganizowano też sklep z wykładzinami podłogowymi. Kilkukrotnie przemalowywano fasadę chcąc zwrócić uwagę przejeżdżających. Później pojawiły się też sugestie aby nierentowny budynek po prostu rozebrać, jednak wywołało to zdecydowany sprzeciw lokalnej opinii publicznej. Oryginalny projekt stanowił w końcu element identyfikacji przestrzennej tutejszej wspólnoty. Zaprotestowało również muzeum regionalne postulując wpisanie obiektu na listę zabytków (dziś są tylko dwa takie budynki w gminie Piteå). Zorganizowano fundusze na przebudowę węzła drogowego. Estakady pozwoliły na bezkolizyjny dojazd do stacji, jak również do centrum miejscowości Jävre. Z okien restauracji widać jak dawniej drewniane domki otaczające niewielką marinę jachtową oraz pomalowaną na czarno-białe kolory latarnię morską zwaną Skagsfyr - światłem włóczęgów. Obiekt zaadaptowano do nowych czasów, m.in. dodano zewnętrzną windę dla niepełnosprawnych. Jävre Turiststation to obecnie nie tylko brama do Laponii, ale także z drugiej strony brama do Västerbotten a sprzedawany tu asortyment pamiątek, gadżetów i suwenirów uwzględnia także staroświecki hippisowski urok moderny z lat 60-tych.
Stacja mieści się przy drodze ekspresowej E4, Jävrevägen 186, 94494 Jävrebyn, tel: 091 13 84 40, e-mail: javre.turistbyra@pitea.se. Otwarte codziennie w sezonie (od 15 czerwca do 14 sierpnia).
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oszklona galeria widokowa od wschodniej strony |
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wnętrze w stylu lat 60-tych |
 |
| Latarnia włóczęgów po drugiej stronie ekspresówki |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz