GRÄNNA [39
km] / 2,6 tys. mieszkańców
Miasteczko założył
w 1652 roku hrabia Per Brahe młodszy. I jest to jedyne takie prywatne
przedsięwzięcie na całym terytorium dzisiejszej Szwecji. Ten wpływowy mąż
stanu, który negocjował między innymi warunki niekorzystnego dla Polski rozejmu
w Sztumskiej Wsi wsławił się natomiast także fundacją przynajmniej kilku
nowych miejscowości w Finlandii (np. Hämeenlinna, Savonlinna,
Kristiinakaupunki, Lappeenranta, Ristiina). W 300 lat później na szczycie Grännaberget
umiejscowiono pamiątkowy głaz wspominający fundatora. Oprócz tego w rynku
ustawiono popiersie założyciela a jego nazwisko nosi także główna ulica miasta.
Gränna ma ciekawy układ urbanistyczny, ponieważ tworzy wydłużoną
"ulicówkę", której osią jest wspomniana Brahegatan w środkowym
odcinku brukowana "kocimi łbami". W przeszłości była to główna szosa
państwowa zwana Riksettan 1 łącząca Sztokholm z południem kraju, obecnie
tranzyt przeniesiono na autostradę omijającą ośrodek od wschodniej strony. W
najstarszej części miasteczka stoją głównie drewniane budynki ze stylowymi
elementami małej architektury. Centrum stanowi Torget - pochyły plac otwarty
amfiteatralnie w kierunku wysokiej skalnej skarpy. Nie ma tutaj ratusza, w
górnej pierzei i przy Berggatan znajdują się budynki tradycyjnej szkoły z
internatem. Miejskie kamieniczki zajmują natomiast stok opadający łagodnie w
kierunku jeziora Wetter. Najlepszą porą do odwiedzin miejscowości jest wiosna,
ponieważ kwitnące wtedy grusze w tutejszych sadach nadają krajobrazowi sielski
charakter. Najlepiej można to sprawdzić podziwiając widok z zalesionej góry Grännaberget
panującej nad południowo-wschodnim fragmentem miejscowości.
Widok na Grännę od północy |
Warto udać się w to
miejsce późnym popołudniem aby podziwiać zachód słońca ponad jeziorem. Na
wzgórze prowadzą drewniane schody mające podobno 243 stopnie. Na wierzchołku
znajduje się letnia kawiarnia oraz niewielki skansen (1) w którym obejrzeć
możemy papiernię przeniesioną ze wsi Röttleby, spiżarnię, dzwonnicę, dom
żołnierza, stare stragany handlowe oraz rezydencję szypra. Wnętrza domów są
dostępne w godzinach otwarcia kawiarni (10-21). Często odbywają się tutaj
imprezy plenerowe np. popularna w Szwecji Noc Świętojańska (Midsommar).
Szlak turystyczny prowadzi dalej na wschód do Tegnértornet (6) - widokowej wieży
nazwanej na cześć dziennikarza sportowego Torstena Tegnéra z którego
inicjatywy budowla powstała. W pogodny dzień z platformy widokowej znajdującej
się 262 m powyżej lustra wody Wetteru obejrzymy panoramę czterech nadbrzeżnych
prowincji (länów): Småland, Västergotland,
Östergotland i Närke. Ze
wzgórza schodzimy przez Södra Parken do miasta. Na skraju parku dostrzeżemy
niewielki pomnik tutejszej sprzedawczyni cukierków Amalii Eriksson. W połowie
XIX wieku rozpoczęła ona produkcję znanych do dzisiaj polkagrisów o
charakterystycznym biało-czerwonym kolorze. Nazwa i barwy łakoci kojarzą się z
Polską, ale raczej mają niewiele wspólnego z naszym krajem. Receptura jest
prosta: skarmelizowany cukier, woda, ocet i olej miętowy - sztuka polega na
odpowiednim zestawieniu proporcji oraz obróbce termicznej. Choć pojawiły się
podobne cukierki w barwach szwedzkiej flagi to jednak oryginalne kolory są
najbardziej poszukiwane.
Wnętrze sklepu z cukierkami polkagris |
W mieście i okolicach jest kilka zakładów
produkujących sławne słodycze - ten najważniejszy Grenna Polkagriskokeri znajduje
się przy głównej ulicy vis-a-vis muzeum (2). Placówka muzealna w Gränna
poświęcona jest dwóm tematom: lokalnej historii oraz polarnictwu. W części
historycznej zwraca uwagę makieta zamku Visingsborg, XV-wieczny miecz wyłowiony
z jeziora Wetter oraz kolekcja starych fotografii portretowych. Wystawy
poświęcone są historii założenia miasta i okresowi panowania potężnego rodu
Brahe a także rozwojowi osady w XIX i XX wieku z uwzględnieniem rzemiosła,
przemysłu i turystyki. Centrum Polarne związane jest z postacią urodzonego w Gränna
(tablica pamiątkowa znajduje się na domu przy Brahegatan 37) badaczowi Arktyki
Augustowi Salomonowi Andrée. Wraz z dwoma śmiałkami Nilsem Strindbergiem i
Knutem Fränkelem udał się balonem Örnen w kierunku bieguna północnego.
Aeronauci zmuszeni do przedwczesnego lądowania i pieszego powrotu na południe
zginęli w obozowisku na Wyspie Białej z wycieńczenia i najprawdopodobniej
zatrucia wątrobą niedźwiedzia polarnego. Ich ciała odkrył dopiero norweski
lodołamacz kilkadziesiąt lat później. W muzeum przedstawione zostały losy
wyprawy oraz informacje na temat przyrody i klimatu obszaru podbiegunowego.
Miejsce jest interesujące także dla dzieci. W nawiązaniu do słynnego syna tej
ziemi organizuje się w Gränna coroczne zawody balonowe.
Główna
wystawa muzealna mieści się w budynku Grenna Kulturgård, Brahegatan 38-40,
kontakt telefoniczny: 036 10 38 90, e-mail: andree@grennamuseum.se, strona web:
http://www.grennamuseum.se Muzeum jest otwarte w sezonie letnim codziennie od
10-18. W tym czasie wyjątkowo 12 VI (Vätternrundan) do 24.00. Od września do
maja godziny otwarcia krótsze od 10 do 16. Wstęp 50 SVK. Zniżki dla młodzieży,
dzieci i emerytów. Bilety grupowe i rodzinne.
Kolejnem
interesującym punktem wycieczki po miasteczku jest kościół parafialny (3) przy
Kyrkogränd. Jego fundamenty są średniowieczne a w jednym z okien bocznej
kaplicy św. Marii Panny zachowała się XII-wieczna ozdobna kamienna rama.
Dzisiejsza świątynia została jednak praktycznie wzniesiona od nowa po wielkim
pożarze w 1899 roku i otrzymała neobarokową formę. W świeżo odnowionym wnętrzu
znalazły się stara XIII-wieczna chrzcielnica z piaskowca, nieco późniejsze
tabernakulum i barokowe drewniane figury ołtarzowe, wreszcie nowoczesny
krucyfiks triumfalny autorstwa Evy Spångberg.
Niedaleko kościoła jest stary
budynek szkolny mieszczący niewielkie muzeum drukarstwa (tryckerimuseum, 5)
ze starymi maszynami offsetowymi i typografią. Bliżej rynku trafimy do
urokliwego Braheparken (a jakże!) z kilkoma egzotycznymi okazami drzew, m.in.
miłorzębem i tulipanowcem. W bocznym zaułku Hahngränd odchodzącym od Brahegatan
znajduje się XIX-wieczna miejska posiadłość Hallska Gården (4) w stylu
empire. Kilkakrotnie gościł tutaj król szwedzki i norweski Karol Johan XIV z
dynastii Bernadotte. Obecnie w podwórku znajdują się tradycyjne warsztaty
handlowe i kramy kupieckie. W okolicach Gränna w łagodnym nadjeziornym klimacie dojrzewają owoce: jabłka, gruszki, śliwki, brzoskwinie, wiśnie i czereśnie. Hoduje się tutaj kilkadziesiąt odmian a niektóre zostały stworzone na miejscu. Popularnym napojem serwowanym w letnich kawiarniach jest sok gruszkowy przyrządzany bądź ze słodkiej czerwonej odmiany Gränna, bądź z popularnych w Szwecji owoców zwanych Carola.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz