Na wyspy Sturkö i Tjurkö

Krótka boczna trasa prowadzi na dwa duże szkiery w okolicy Karlskrony w tym największą w całym Blekinge wyspę Sturkö o powierzchni 5,8 kilometra kwadratowego. Własna flaga z wizerunkiem bociana wskazuje na wyraźne poczucie odrębności tutejszej społeczności. Znaleziona na Tjurkö złota moneta z napisami w języku runicznym (futhark) jest świadectwem starych tradycji osadniczych. W XIX wieku Tjurkö stała się centrum wydobycia kamienia budowlanego. Osady rybackie z przystaniami koncentrują się głównie na północnych brzegach otwartych do wewnętrznego akwenu Östra Fjärden. Widoki na Karlskronę i fortyfikacje osłaniające port wojenny od strony wody. Baterie artylerii przybrzeżnej. Zabytkowe kościoły. Krajobrazy na granicy lądu i morza. Z centrum miasta dogodny dojazd linią autobusową nr 123 (ewentualnie kombinacją linii 2 i 123). Możliwy jest też rejs statkiem na przystanie w Bredavik i Nabben. 

[0 km] Początek bocznej trasy w Ramdala na 264 kilometrze trasy głównej. Jadąc z Karlskrony można też skręcić na wcześniejszym skrzyżowaniu w Torstäva zgodnie z drogowskazami i przebiegiem linii autobusowej. Po prawej stronie drogi tuż za centrum wsi kościół. To jeden z bardziej zagadkowych obiektów sakralnych wschodniego Blekinge. Świątynia jest orientowana z wieżą przylegającą do prezbiterium od wschodniej strony i wejściem od zachodu. Sugerowano, że została zbudowana przez duńskiego arcybiskupa Eskila w XII w. i pełniła również funkcje obronne, choćby w zatargu pomiędzy kościelnym dostojnikiem a królem Waldemarem I. Palisada otaczała szeroko całe założenie. Nie potwierdzono jednak istnienia drugiej wieży od zachodu ani warownego piętra nad nawą. Najstarsze istniejące mury datuje się na XIII wiek a styl budowy wieży świadczy, że była to inwestycja jeszcze późniejsza. Wyposażenie kościoła jest w dużej części XVII-wieczne. Ołtarz główny nawiązuje do tematu eucharystii z cytatami biblijnymi w języku duńskim w skrzydłach bocznych. Z podobnego wieku pochodzi chrzcielnica z baldachimem oraz ambona z płaskorzeźbami z Apokalipsy - dar króla Chrystiana IV.  Na południowej ścianie fragmenty malowideł przedstawiających słońce, księżyc i krzyż. Kościół jest otoczony dużym cmentarzem a naprzeciwko po drugiej stronie drogi znajduje się dom parafialny.

Kościół w Ramdala

[3 km] Gängletorp. Skrzyżowanie z drogą z Torstäva. 2 km w tamtym kierunku a następnie w lewo w stronę wybrzeża pole golfowe i kemping w Trummenäs.

Kemping otwarty od 23 kwietnia do 12 września. Pole namiotowe, stanowiska dla przyczep i kamperów oraz domki noclegowe w 4 standardach. Mało drzew. Niewielka plaża w zatoczce. Pomost dla łodzi. Pralnia, kuchnia i świetlica. Place zabaw, tor minigolfa. Kontakt telefoniczny pod numerem +46 455 360 300, e-mail: info@trummenascamping.se. Rezerwacja miejsca przez stronę campcation.se

Przejeżdżamy przez półwysep Möcklö. W jego wschodniej części znajduje się rezerwat przyrody w sieci Natura 2000. Rzadkie gatunki storczyków.

Przy drodze stacja benzynowa Din-X. Warsztat obsługi. Budka z lodami.

[6 km] Most nad cieśniną Möcklösund z charakterystycznym stromym podjazdem. Ma 560 m długości  i wspiera się na 9 filarach. Oprócz drogi prowadzi nim ścieżka rowerowa. Przeprawa zastąpiła w 1998 starszą funkcjonującą od 1939 roku. Po stronie wyspy Senoren duży parking. Kemping. Sklep z artykułami regionalnymi. Restauracja. Wioska Wikingów Valshall.

Miejsce noclegowe na trawiastym polu w cenie 150 SVK. Możliwość wynajmu jednego z pięciu domków. Telefony kontaktowe: 0455 442 39 (latem), 0708 16 15 68. Strona www: http://www.brofastetsenoren.se/

Jedziemy przez rolniczą Senoren znaną z upraw truskawek i młodych ziemniaków. Trasa przecina środek wyspy. Na lewo droga do osady Västernäs na północno-zachodnim cyplu. Niewielka przystań 

[8 km] 1 km w lewo kemping Kustgården Senoren.

Obiekt znajduje się na wzgórzu porośniętym dębami i oferuje miejsca noclegowe w kilkunastu domkach lub we własnym namiocie (199 SVK bez prądu, 299 SVK z podłączeniem). Specjalizuje się w organizacji większych obozów, ale przyjmuje także turystów indywidualnych. Na miejscu jest bar, kuchnia polowa a nawet sala modlitewna. Kąpielisko, boiska sportowe, plac zabaw, szlak przyrodniczy. Płatne prysznice. Tel: 0455 441 20, e-mail: info@kustgardensenoren.se

Droga prowadzi groblą przez niewielki szkier Knarrholmen a następnie mostem na nieco większą wysepkę Västra Skällö oddzieloną od Sturkö praktycznie niewidoczną już cieśniną Steksund. Południową część zajmuje rezerwat przyrodniczy obejmujący fragment skalistego wybrzeża i otaczające go wody. Teren porastają zarośla jałowca, głogu, dzikiej róży i karłowatych drzew a także łąki. Na jednej z takich muraw stoi kamień runiczny z przełomu X i XI wieku zwany Sturköstenen. Napis sławi królewskiego szypra prowadzącego okręt. Stela na obecne miejsce trafiła w 1999 roku przeniesiona z przeciwległej strony cieśniny z półwyspy Skällenäs.

Flaga z bocianem powiewa nad Sturkö

[11 km] Bredavik. Ogród ziołowy zorganizowany według zasad średniowiecznej klasztornej hortikultury. Na prawo od drogi przystań żeglugowa do której przybija statek z Karlskrony. 

[12 km] Skrzyżowanie dróg u podnóży dużego wiatraka holenderskiego postawionego na tym miejscu w 1901 roku. Punkt widokowy. W lewo droga na południe wyspy do Uttorp (3 km). Znajduje się tam największy kościół na archipelagu Blekinge noszący wezwanie patronki podróżników św. Gertrudy z Nivelles. Obecna jednonawowa świątynia ze strzelistą dwukolorową iglicą pochodzi z lat 1875-1878 i zastąpiła starą średniowieczną. Wizerunek starego kościoła można zobaczyć na jednym z obrazów zawieszonych na ścianie nawy. W ołtarzu znajduje się kopia rzeźby Chrystusa Bertela Thorvaldsena z Kopenhagi w mniejszej skali. W pobliżu kemping Szwedzkiego Klubu Karawaningowego.

Dużo przyczep. Ładna plaża. Możliwość wypożyczenia kajaka. Otwarty od 27 marca do 24 września. Kontakt telefoniczny: 0455 424 82, e-mail: sturko@caravanclub.se

Na południowym krańcu wyspy rezerwat przyrodniczy Uttorp obejmujący ubogie wrzosowiska i kamieniste plaże z widokiem na latarnię morską na szkierze Utlångan. Wiosną licznie przebywają tu edredony

[13 km] Po lewej bateria piechoty Sturkö Skans. Zbudowana w 1904 roku funkcjonowała w czasie obu wojen światowych, potem wykorzystywano ją jako magazyn. Główna droga zakręca w lewo w kierunku Tjurkö. Prosto do Sanda - największej osady na wyspie. Przystań z widokiem na Karlskronę.

[15 km] Ekenabben. W prawo grobla prowadząca na wyspę Tjurkö. Prosto port i marina. Kilkadziesiąt metrów przed skrzyżowaniem dróg głaz upamiętniający wizytę króla Gustawa VI Adolfa w 1959 roku.

Wiatrak holenderski w Bredavik

[17 km] W centrum wyspy mieści się bateria piechoty Tjurkö Skans. Podobnie jak na sąsiedniej Sturkö obsadzona była podczas wojen światowych przez pułk grenadierów oraz oddziały szturmowe. Podziemne kazamaty i korytarze. 400 metrów dalej skrzyżowanie. Ku południowi droga na przystań Finskan z pięknym widokiem na twierdzę Kungsholmen (1 km). W osadzie Maren cmentarz parafialny.

Dalsza trasa prowadzi ku północy.

[18 km] Niewielki kościółek na Tjurkö, który powstał jako świątynia dla więźniów pracujących w kamieniołomach na północy wyspy. Na obecne miejsce przeniesiony w 1930 roku po likwidacji obozu karnego i ponownie poświęcony. Ambona pochodzi z kościoła w Hällaryda pod Karlshamnem. Obraz ołtarzowy stworzył więzień Abel Andersson z Gävle w 1888 roku. Zaraz za kościołem Stenbräcka, czyli dawny ośrodek misyjny ewangelickiego stowarzyszenia religijnego. Przejęty przez lokalną agendę tworzy wraz z położonym na wybrzeżu kempingiem i kąpieliskiem Hägnaviken kompleks rekreacyjno-noclegowy z ogrodem medytacyjnym, restauracją, galerią i rozmaitymi innymi udogodnieniami. Ścieżką za kościołem dojść można do tajemniczego cmentarzyska statków na cyplu Hägnudden.

Kamieniołomy granitu na Tjurkö

[19 km] Kawałek za pętlą kursowego autobusu odchodzi w lewo droga do Herrgården (prosto dojazd do wioski Nabben). Dawna osada przy kamieniołomach. Granity na wyspie pozyskiwano już w XVIII w. Wiele budynków Karlskrony została wzniesiona z tego budulca. Dotyczy to także twierdzy Kungsholmen na sąsiednim szkierze. W XIX wieku duży popyt na kamień budowlany zgłosiło formujące się państwo niemieckie. W 1862 przybył do Blekinge tamtejszy inżynier Franz Hermann Wolff i zakupił prawa górnicze. Wydobywane tutaj granity przerabiano powszechnie na kostkę brukową i krawężniki, ale z wyspy Tjurkö pochodzą też filary Politechniki Berlińskiej. Zakład posiadał własną przystań oraz flotę w której skład wchodziły 3 parowce, bryg i dwa mniejsze statki. Kamień eksportowano do Niemiec przez port w Świnoujściu (ówczesne Swinemünde). Na przystań kamień dostarczano wykorzystując trakcję szynową. Oprócz wolnych pracowników dla których wybudowano baraki w kamieniołomach pracowali też w latach 1872-1894 więźniowie (kronoarbetskåren) skazani za drobne kradzieże. Firma sprowadziła też kilkudziesięciu pracowników z Niemiec i Włoch. Inspektor i główny właściciel rezydowali w willi położonej strategicznie z widokiem na kopalnię, port i Karlskronę. Po I wojnie światowej wydobycie zmalało a część pracowników przeniosła się do zakładów w okolicach Karlshamnu. Ostatecznie kamieniołomy zamknięto w latach 50-tych. Po terenie dawnego przedsiębiorstwa prowadzi 1,5-kilometrowy szlak kulturowy z tablicami informacyjnymi. W dawnym budynku usługowo-restauracyjnym znajduje się obecnie wystawa rękodzieła kamieniarskiego ukazująca prace artystów z wysp wschodniego Blekinge. Obejrzeć można także makietę terenu w okresie jego historycznej prosperity.

W sezonie otwarte codziennie od 10.30 do 18.00. Możliwość wypożyczenia audioprzewodnika po szlaku kulturowym.

Przy końcu asfaltowej drogi znajduje się niewielka przystań łodzi Herrgårdsviken. Widoki na Karlskronę, terminal promowy i strażnicę Godnatt.