Åhus część 2

ÅHUS [102 km] / 9,4 tys. mieszkańców

Bez wątpienia głównym magnesem ściągającym turystów do Åhus są słynne zakłady gorzelnicze. W centrum miasta przy Köpmannsgatan 23 znajduje się wejście do historycznej fabryki "Absolute Rent Brännvin" (1) zwanej też spirytusowym kościołem, ponieważ główny budynek przypomina wieżę średniowiecznej świątyni. Na miejscu jest duży sklep oraz galeria. Obecne budynki powstały w 1906 roku z inicjatywy "króla spirytusu" Larsa Olssona Smitha założyciela i wieloletniego zarządcy koncernu Reymersholmsbolaget i wynalazcy metody rektyfikacji alkoholu. Sama fabryka wzniesiona z cegły w romantycznym stylu na wiele lat stała się wzorcem zabudowy przemysłowej. Najlepszy widok na zakład mamy od strony przystani. Tutaj znajdują się charakterystyczne okrągłe kadzie destylacyjne pomalowane obecnie w biało-niebieskie wzory. Zwraca też uwagę wysoki główny budynek z charakterystycznymi zdobieniami, detalami architektonicznymi i mechanicznym zegarem. W samym Åhus w podobnej neogotyckiej formie zbudowano także rok później pobliską szkołę ludową Rönnow stojącą przy końcu Rönnowgatan. 

Zakłady przemysłu spirytusowego Absolut

Produkcja spirytusu dzisiaj w większym stopniu przeniesiona została do Nöbbelöv w głębi lądu, a obiekt nad rzeką Helgeån pełni głównie funkcje reprezentacyjne. Rocznie firma produkuje około 100 milionów litrów czystego trunku. Na miejscowej wystawie prześledzimy przede wszystkim jak wygląda przemysłowy proces destylacji wódki z powszechnie uprawianej w Skanii ozimej pszenicy charakteryzującej się dużą zawartością skrobi, dowiemy się też o burzliwym życiu wspomnianego wyżej szwedzkiego przemysłowca, który stworzył prężne przedsiębiorstwo unikając przy tym prawa antymonopolowego wprowadzonego w granicach Sztokholmu. Jego interesy sięgały wielu krajów ościennych a największą wpadką okazał się z przyczyn politycznych kontrakt na dostawy alkoholu do Hiszpanii. Jako zaangażowany działacz społeczny miał także wielu wrogów i kilkukrotnie cudem uniknął zamachów na swoje życie. Sama marka Absolut powstała jednak znacznie później w 1979 roku w związku z otwarciem się na rynek amerykański. Od tego czasu alkohol jest sprzedawany w charakterystycznych szklanych butelkach wzorowanych na naczyniach ze starej sztokholmskiej apteki. Absolut stanowi dziś część międzynarodowej grupy kapitałowej Pernod Ricard, a w jej skład wchodzą także niektóre polskie produkty gorzelnicze, np. wódka wyborowa czy luksusowa.

Experience Centrum Absolut zaprasza na wycieczki po starym zakładzie przemysłowym w sezonie letnim w godzinach od 10 do 16. Wstęp tylko dla osób powyżej 18 roku życia. Godzinna trasa z przewodnikiem po szwedzku lub angielsku. Kontakt telefoniczny 044 28 80 23. Konieczna wcześniejsza rezerwacja! 

Köpmanngatan pełni dzisiaj rolę głównej ulicy handlowej miasteczka. Prowadzi w kierunku portu, którego głównym punktem orientacyjnym jest olbrzymi silos. W jego cieniu znajdują się resztki dawnego zamku Aosehus (2). Twierdza zbudowana w XII wieku została zniszczona w 1569 roku przez Szwedów w czasie kiedy Skania była jeszcze prowincją duńską. W sąsiedztwie ruin znajduje się wystawa poświęcona historii miejsca oraz dziejów żeglugi na rzece Helgeån. Stara nazwa Aosehus oznacza dom przy ujściu rzeki, pobrzmiewa także w nazwie lokalnego domu kultury Aoseum zlokalizowanego w willi przy Vallgatan. Spod ruin można udać się promenadą Gamla Skeppsbron z powrotem do centrum. Jest tutaj wiele niewielkich tawern z widokiem na jachty cumujące przy nabrzeżu. Przy restauracji Åmund słynącej z ponoć najsmaczniejszych na świecie żeberek obejrzeć można niewielką wystawę żeglarskich znaków sygnalizacyjnych. Przy końcu nabrzeża znajduje się stary obrotowy most Äspetbron (7) prowadzący do willowej dzielnicy Äspet. Niegdyś za przejście nim tam i z powrotem pobierano opłatę 5 öre. Na drugim brzegu jest leśny rezerwat przyrody (dawna królewszczyzna ze skupiskiem starych buków). Bliżej morza znajdują się wydmy i podmokłe łąki. Ostoja ptaków z platformą obserwacyjną. Chata skautów. Długa piaszczysta plaża Snickarehaken ciągnie się na południe do cypla Revhaken na którym stoi kilka starych rybackich chat (połowy węgorzy).   

Västra Hamngatan doprowadzi natomiast do wykładanego kocimi łbami, nieregularnego, aczkolwiek zbliżonego do prostokąta rynku w Åhus. Góruje nad nim wieża kościoła NMP (3) zbudowanego w XII w. Pierwotnie nakryta była iglicą. Została ona jednak zniszczona przez piorun w 1865 roku i zastąpiona pseudogotyckim szczytem. Przy wejściu do świątyni warto zwrócić uwagę na rzeźbione gotyckie portale z rzadko spotykanym w północnej Europie trójliściastym obrysem (podobny znajduje się w Szwecji jedynie w Visby). W dwunawowym wnętrzu znajdują się dwa ołtarze. Starszy XV-wieczny pochodzi z Älleköpinge i przedstawia trzy biblijne kobiety o tym samym imieniu: Maryję matkę Jezusa, Marię Salome oraz Marię Kleofasową. Główny XVII-wieczny barokowy ołtarz nosi cechy lokalnej skańskiej sztuki. W głównym obrazie artysta Christoffer Kjelsen z Lund ukazał Ustanowienie Eucharystii przez Chrystusa. W kościele jest również stara chrzcielnica z zielonkawego wapienia pochodząca z XII stulecia, statek wotywny "Marcin Luter" oraz organy z monogramem króla Gustawa III. Wiszący pod sklepieniem stary klucz jest pamiątką po okresie reformacji kiedy to z kościołów usuwano stare obrazy. W proteście jedna z parafianek pomazała je krwią rzeźną sugerując, że nastąpił cud krwawych łez. Na przykościelnym cmentarzu warto odszukać grób w którym spoczywa ojciec, matka i dwie córki. Zdumienie wzbudza data narodzin matki z której wynika, że w ciążę zaszła w wieku prawie 100 lat. 

Południowy portal Mariakyrkan

Tuż przy kościelnym murze stoi czerwony budynek ratusza, w którym mieści się informacja turystyczna oraz niewielkie muzeum poświęcone historii miasta. 

Oddział Muzeum Regionalnego w Kristiansand. Wstęp wolny. Otwarte w sezonie letnim w tygodniu od 10 do 18 a w weekendy krócej (sobota 10-15, niedziela 10-14). Telefon 044 13 47 77, e-mail: info@regionmuseet.se

Po przeciwległej stronie placu stoi żółty piętrowy budynek zbudowany w 1799 roku przez celnika Otto Olsa. Do niedawna mieściła się tutaj znana wśród turystów piekarnia Linas Bageri. Niewielkie ceglane domki otaczają rynek oraz pobliskie uliczki Åhus. Te nowsze bywają często już nieco odsunięte od drogi.  Prawie przy nabrzeżu na zapleczu miejscowego pensjonatu (Gästgifverigård) znajduje się stara stacja straży pożarnej. Nieco dalej też przy Västra Hamngatan wstąpić możemy do miejskiej galerii i kawiarenki Fina Fisken z przytulnym ogródkiem. Gdzieś w tej okolicy mieścił się w średniowieczu klasztor dominikanów nazywany pierwszym uniwersytetem w krajach nordyckich. Zgromadzenie zostało skasowane po 1536 roku, kiedy to przyjęto w Danii zasady kościoła reformowanego. Fragment dawnego klasztornego muru nazywany przekornie "ścianą płaczu" zachował się na niewielkim skwerze w kwartale zabudowy pomiędzy nabrzeżem a Västra Varvsgatan. Podobnie "ukryte" wśród nowszej zabudowy są ruiny dawnej kaplicy szpitalnej św. Anny (4) w pobliżu Köpmannagatan. Ta charytatywna instytucja założona w 1524 roku przez Clausa Denne funkcjonowała ponad sto lat, ale po utracie przez Åhus praw miejskich zaczęła się chylić ku upadkowi. We wnętrzu znajduje się kamienny XVIII-wieczny sarkofag wyłowiony w 1958 roku z wraku statku, który zatonął na południe od cypla Revhaken. Pobliski biały szachulcowy dom nazywany jest Kungstugan. Według lokalnego podania miejscowy pastor Magnus Rönnov vel Dublar ukrył  w kominku przed Duńczykami samego króla szwedzkiego Karola XI. We wnętrzu domu podziwiać można stare malowidła sufitowe. Stosunkowo rzadkim zjawiskiem w Skandynawii jest zachowany do dzisiejszych czasów mur miejski stanowiący pamiątkę po niespokojnych czasach w XIV i XV stuleciu. Fragmenty kamiennego ogrodzenia zachowały się przy Missiongatan i Västra Järnvägsgatan. Idąc wzdłuż muru dotrzemy do ronda Södra Rondellen. Na środku ustawiono starą drewnianą łódź rybacką. Dawniej w tym miejscu znajdowała się zachodnia brama miejska. Obok na łące zobaczymy dwa stare drewniane domy: Tobakladan, czyli dawną suszarnię tytoniu oraz długi barak Repslageriet - starą manufakturę produkującą liny okrętowe (5). Oba budynki zostały przeniesione na to miejsce w 1972 roku. Obrazują one tradycyjne zajęcia gospodarcze mieszkańców regionu. Tytoń był jedną z powszechnych upraw w tej części Skanii przynajmniej do lat 40-tych ubiegłego wieku. Liście przechowywano w stodołach aż do okresu Bożego Narodzenia po czym sprzedawano do państwowego monopolu, który wypłacał odpowiednie gratyfikacje bardzo przydatne w tym świątecznym czasie. Obiekty stanowią rodzaj mini-skansenu zarządzanego przez Gildię św. Anny. Pod tą tradycyjną nazwą kryje się stowarzyszenie mające na celu ochronę dziedzictwa kulturowego Åhus. Jej siedziba mieści się w tradycyjnej zagrodzie Anders Håkongården (6) położonej po drugiej stronie skrzyżowania przy Kävrövägen. Możemy tutaj podziwiać stare narzędzia rolnicze i gospodarcze. 

Wystawy czynne są w sezonie letnim (od 25 czerwca do 13 sierpnia) w czwartkowe popołudnia. W soboty pokazy rękodzieła ludowego. Możliwość przyjmowania grup w innym terminie po wcześniejszej rezerwacji. Telefon kontaktowy: 044 28 90 05, e-mail: annasgille@telia.com. Strona web: http://www.annasgille.com/

 

Molo w Täppet

W północnej dzielnicy Åhus zwanej Täppet znajduje się miejskie kąpielisko z ładną plażą pokrytą drobnym piaskiem i otoczoną sosnowym lasem. W środkowej części jest 120-metrowe drewniane molo (8) a w pobliżu baseny z podgrzewaną wodą, bardziej na. południu znajduje się stadion na którym odbywają się turnieje siatkówki plażowej, spacerując ku północy dotrzemy natomiast do parku linowego.