W 1612 roku po kolejnym niszczycielskim najeździe Szwedów duński król Christian IV nie wytrzymał i postanowił sprawie zaradzić budując we wschodniej Skanii silną twierdzę. Miejsce było dogodnie położone. Z jednej strony bagnista dolina rzeki Helgeån, z drugiej strony płytka jeziorna zatoka Nosaby a w środku płaski półwysep zwany Allön. Po północnej i południowej stronie zbudowano potężne fortyfikacje bastionowe a w środku na planie prostokąta wytyczono osadę otoczoną z dwóch stron wałem ziemnym i trzema mniejszymi redutami w każdym z boków. Dzisiejszy Kristianstad zachował prawie w całości ten swój pierwotny plan przypominający renesansowe "miasto" idealne. Jedynie elementy obronne zostały w większości zburzone w połowie XIX w. i na ich miejscu powstały przestronne bulwary. Mamy więc dwa główne place Stora Torget na północy i Lilla Torget na południu, dwie główne ulice Västra i Östra Storgatan oraz dwie poboczne Västra i Östra Vallgatan. Od wschodu i południa opływa miasto sztuczny kanał pełniący dawniej rolę fosy. Niewielki kanał poprzeczny biegnący południową częścią placu Stora Torget wzdłuż dzisiejszej Nya Boulevarden został zasypany z przyczyn sanitarnych. Główny rynek to prawdziwy salon miasta otoczony przez monumentalne budynki użyteczności publicznej. Na środku na skwerze stoi "druciana" fontanna przedstawiająca Ikara tonącego w morskich odmętach, niedawno odnowiona. Po zachodniej stronie placu znajduje się ratusz (1) z 1891 roku z dwoma wieżami, zegarem, figurą Christiana IV w niszy oraz sentencją "Pax Vobis" nad wejściem. Ta część rynku została ostatnio kompleksowo przebudowana - kompleks administracyjny obejmuje teraz zarówno urzędy gminne i regionalne. Przebudowano cały kwartał a wewnątrz mieści się m.in. nowoczesna sala konferencyjna oraz restauracja z tarasem widokowym. Pomimo nowoczesnych standardów wydaje się to być dość kontrowersyjna inwestycja wprowadzająca nowoczesną plombę w linię starej zabudowy. Kristianstad nie jest oczywiście jedynym miastem szwedzkim, gdzie takich "unowocześnień" dokonywano, ale przynajmniej kilka tutejszych przedsięwzięć mogłoby konkurować w niesławnym konkursie na "archi-szopę".
Południową pierzeję placu zajmuje budynek zwany Frimurarehuset (2), czyli dawna loża masońska powstała na miejscu 3 dawnych posesji. Otwarta została uroczyście 6 września 1884 roku w asyście króla Oskara II a z tej okazji wydano wyborny bankiet. Według zachowanego menu uczta składała się z 12 potraw, serwowano też 9 rodzajów win a na stole znalazły się m.in. zupa żółwiowa, przepiórki, raki, ostrygi i karczochy. Nawiązując do tego wydarzenia dziś we wnętrzu mieści się ekskluzywna restauracja i hotel miejski. Przed wejściem warto zwrócić uwagę na starą budkę telefoniczną. Po wschodniej stronie Stora Torget znajdziemy otwarty kompleks ceglanych budynków dawnego arsenału i stajni królewskich. Na ich zapleczu przy Östra Boulevarden znajduje się stara brama biegnąca do południowej części twierdzy przeniesiona tutaj po likwidacji umocnień. W położonych najbliżej rynku skrzydłach mieściły się w nowszych czasach poczta oraz bank. W głębi stoi podłużny budynek będący obecnie siedzibą muzeum regionalnego (3). Ukazuje ono historię i przyrodę północno-wschodniej Skanii. Frapująca jest też wystawa dotycząca samego miasta, zaaranżowana w postaci klimatycznej wędrówki dawnymi jego uliczkami w czasie której poznajemy rozmaite wydarzenia z życia jego mieszkańców. Oddzielna ekspozycja poświęcona została sztuce filmowej. W Kristianstadzie od 1909 roku mieściły się pierwsze w Szwecji studia produkcyjne, stąd znajdziemy tu wiele informacji o przedwojennym okresie kinematografii a także takich klasykach jak Wieczór kuglarzy i Siódma pieczęć Ingmara Bergmana, czy stojących w opozycji do tej twórczości obrazach Bo Widerberga Wózek dziecięcy i Miłość 65. Więcej informacji na ten temat uzyskamy odwiedzając oddzielne muzeum filmowe przy Östra Storgatan 53. W sąsiedztwie muzeum regionalnego zlokalizowano też miejską galerię sztuki prezentującą głównie współczesne wystawy czasowe.
 |
| Stora Torget |
Wstęp wolny. Placówka otwarta jest przez cały rok od wtorku do piątku między 12 a 17, w weekendy między 11 a 16 a w sezonie wakacyjnym codziennie między 11 a 17. Przy okazji wizyty można skorzystać z usług kawiarni Miró serwującej oprócz napojów i ciast także kanapki i lekkie lunche. Na stronie web: http://www.regionmuseet.se znaleźć można informacje o wystawach czasowych.
Opuszczając wystawy muzealne warto spojrzeć na narożny żółty dom (4) ciągnący się długą boczną fasadą wzdłuż Tyggårdsgatan. Już w 1615 roku powstała tu posesja pierwszego burmistrza Kristianstadu Jörgena Hansena, który wcześniej funkcję tą pełnił w zlikwidowanym mieście Vä. Tablica na murze informuje, że w domu tym zamieszkiwał szwedzki generał Carl Georg von Döbeln - bohater kampanii napoleońskich oraz wojny fińskiej, rozsławiony wierszem Johana Runeberga poświęconym bitwie pod Jutas. Jego dewiza szlachecka: "Ära, skyldighet, wilja" (Honor, obowiązek, wola) przez wiele lat widniała także na sztandarze północnoskańskiego regimentu. Jego siedzibą w latach 1841-2001 był położony w północnej pierzei placu dwupiętrowy pałac Stora Kronohuset (5). Do dzisiaj dwie armaty stojące przed wejściem świadczą o dawnym przeznaczeniu budynku. Do 1920 roku przed wejściem wystawiano straż honorową . Dodatkowo dewiza "LEGIBUS ET ARMIS" znajdująca się na zwieńczeniu przypomina, że do 1917 roku znajdował się tu także sąd administracyjny prowincji przeniesiony następnie do Malmö. Na dachu pałacu zauważyć można charakterystyczny motyw ozdobny w postaci potwora znanego z nordyckich sag: pół-węża, pół-smoka lindorma.
 |
| Organy w kościele św. Trójcy |
W panoramie rynku głównego istotnym elementem jest także kościół św. Trójcy (Heliga Trefaldighets Kyrka, 6) stojący w północno-zachodnim narożniku. Uważa się go za najpiękniejszy przykład renesansowej architektury sakralnej na terenie Skandynawii i wrażenia tego możemy doznać oglądając świątynię zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz. Kościół został zbudowany w latach 1618-28 według projektu Holendrów braci Hansa i Lorenza Steenwinckel. Fundatorem był król Chrystian IV, który planował stworzyć tu nową katedrę dla wschodniej Skanii i Blekinge. Po utracie prowincji pomysł ten zarzucono i do dzisiaj posiada jedynie rangę fary. Monogram C4 znajdziemy w każdym razie w wielu miejscach tego pięknego kościoła. Jest to też budowla wyjątkowo czysta stylowo, w 1866 roku dobudowano jedynie hełm wieży. Charakterystyczna jest dla niej mieszanka cegły i miękkiego piaskowca, którym wykańczano i zdobiono zewnętrzne ściany. Na fasadzie od strony rynku podziwiać możemy złoty zegar mechaniczny oraz renesansową attykę zwieńczoną figurami świętych. W przyziemiu jest kilkanaście zdobionych płyt epitafijnych. Spoczywa tutaj m.in. jedna z córek królewskich Jadwiga u boku swojego męża Ebbe Ulfeldta. 26 olbrzymich okien doskonale oświetla wnętrze kościoła. Ponieważ jest to świątynia protestancka nie ma witraży a wystrój wnętrza jest dość ubogi. W prezbiterium znajduje się wysoki ołtarz z włoskiego i belgijskiego marmuru na którym widzimy figury Chrystusa oraz świętych a dużą część retabulum wypełnia łaciński napis. Jest to także dzieło budowniczego Lorenza Steenwinckela - zostało wyrzeźbione w Amsterdamie i przewiezione statkiem na miejsce. Przed ołtarzem stoi niewielka rzeźbiona chrzcielnica. Po przeciwległej stronie nawy znajdują się przepiękne barokowe organy zaprojektowane przez Johana Lorentza i zamontowane w 1630 roku. Reszty dekoracji dopełniają misternie rzeźbione dębowe stalle oraz renesansowa ambona z symbolem Jahwe na suficie. CDN.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz