Translate

środa, 8 czerwca 2016

Motala część 4


MOTALA [112 km] / 29,8 tys. mieszkańców
Centrum miasta otrzymało jednolity plan urbanistyczny przypominający wachlarz. Punkt z którego rozchodzą się perspektywy kolejnych ulic znajduje się daleko na zatoce jeziora Wetter i obecnie w tym miejscu zamontowano wysoką fontannę  projektu Tommy'ego Jerhammara doskonale widoczną z wielu pozycji w mieście. Na osi Repslagaregatan mamy np. założony na skarpie niewielki Utsiktparken i siedząc na tamtejszej ławce będziemy mieli doskonały wgląd w śródmieście i zamykający oś widokową wodotrysk Największy ruch panuje jednak na przystani nieco "poniżej" opisanego wachlarza. Przy śluzie na Kanale Gotajskim stoi żółty piętrowy budynek Göta Kanalbolaget (1). Dziś mieści się tutaj informacja turystyczna. W planach jest budowa w tej okolicy nowego centrum turystyczno-wystawienniczego związanego bezpośrednio z Kanałem Gotajskim. Na kamiennym nabrzeżu wśród łódek z łatwością dostrzeżemy drewnianego potwora z głębin. Ten tzw. "Mały Nessie" nawiązuje z jednej strony do stwora jaki podobno żyje gdzieś w odmętach Wetteru, z drugiej strony do prawdziwego gada z Loch Ness i siostrzanego Kanału Kaledońskiego. Na nabrzeżu jest wiele starych drewnianych magazynów. Dziś znajdują się w nich sklepy i restauracje a w położonym dalej wysokim Platenhuset siedziba lokalnego dewelopera. Najciekawszym miejscem do zwiedzania będzie jednak Muzeum Motoryzacji (2). W ciekawej kolekcji znajdziemy przede wszystkim duży zbiór kolejnych modeli Rolls-Royce'a wraz z ulubionym wozem Erika Haralda Zetterströma w Szwecji lepiej znanego pod pseudonimem artystycznym Kar de Mumma (co w dialekcie sztokholmskim oznacza "kardamon"). Był to autor spektakli rewiowych oraz felietonista znanego dziennika Svenska Dagblaget.
Wnętrze muzeum motoryzacji


Warto zwrócić uwagę na kilka limuzyn przynależących do sławnych polityków: m.in. pancernego lincolna Nikity Chruszczowa czy cadillaca Indiry Gandhi. Oprócz starszych i nowszych samochodów jest również spora kolekcja motocykli i mopedów, stacja benzynowa w stylu retro a nawet staroświecki salon fotograficzny. Niektóre ze zgromadzonych tu eksponatów pochodzą z fabryk Motali - jest np. kilka modeli radioodbiorników produkowanych przez lokalne zakłady Luxor AB. W Motormuseum znalazło wreszcie swoje miejsce część kolekcji dawnego zlikwidowanego muzeum pożarnictwa w Motali.
Muzeum czynne jest od poniedziałku do soboty w godzinach 8.00-21.00. W niedzielę otwarte krócej między 10.00 a 16.00. Wstęp dla dorosłej osoby kosztuje 100 SVK, dzieci w wieku szkolnym (do 15 roku życia) zapłacą 45 SVK a maluchy 25 SVK. Istnieje również możliwość wykupienia biletu łączonego z akwarium (130 SVK dla osoby dorosłej). Na miejscu restauracja i sklep z pamiątkami. Strona web:  http://www.motormuseum.se       
W sąsiednim żółtym budynku dawnej komory celnej powstało niedawno akwarium jeziora Wetter. Większość zbiorników zajmują przedstawiciele miejscowej ichtiofauny w tym dość popularne gatunki jeziorne takie jak leszcz, okoń, lin, węgorz, sandacz, lipień, szczupak czy miętus. Poszczególne części ekspozycji ukazują rozmaite nisze ekologiczne: wody płynące, skaliste wybrzeża, spokojną toń jeziora, itp. Oprócz tego jest niewielkie akwarium z rybami tropikalnymi. 
Wystawa otwarta jest przez cały tydzień w godzinach 10-18. Wstęp 50 SVK, dzieci w wieku szkolnym 30 SVK, młodsze 25 SVK. Obowiązuje też karnet z muzeum motoryzacji (patrz wyżej). Informacje na stronie web:http://www.motala-akvarieforening.se   
Powyżej przystani przy skwerze pomiędzy Sjögatan i Bispmotalagatan stoi miejscowy kościół parafialny (3). W jego otoczeniu dawny cmentarz na którym odnajdziemy m.in. grób szkockiego inżyniera Daniela Frasera, który pracował przy budowie kanału. Obecną świątynię ukończono u schyłku XVIII w, ale po części objęła ona istniejącą dawniej jednonawową budowlę z licznymi dodatkami (południowa ściana, kaplica Kugelhjelmska). Neogotycka wieża ze strzelistą spirą została dodana w XIX w. Przestronne halowe wnętrze przykrywa drewniany niebieski sufit. Barokowy główny ołtarz z malowanymi figurami przedstawiającymi scenę ukrzyżowania znajduje się w prezbiterium oddzielonym od nawy niewielką kurtyną. Najciekawszy jest jednak dawny obraz ołtarzowy ukazujący Zmartwychwstanie Chrystusa pędzla Jana Zachariasza Blackstadiusa z aniołami pilnującymi rzymskich żołnierzy. Oprócz tego warto obejrzeć boczne organy w kształcie wysokiej szafy oraz kilka witraży.
Wychodząc z kościoła po przekątnej trafimy na Stora Torget główny obszerny plac wytyczonej osady. Dziś w dużym stopniu otaczają go centra handlowe o typowej dla Szwecji konstruktywistycznej bryle. Na rogu Prästgatan jest niedawno remontowany Baltzarhuset oprócz sklepów mieszczący kilka apartamentów mieszkalnych. Po drugiej stronie placu przy Repslaregatan jest jeszcze nowszy kompleks Gallerian. Najbardziej tradycyjnie wygląda północna pierzeja z dawnym hotelem miejskim obecnie należącym do sieci Best Western. Na tle reprezentacyjnego budynku z zegarem ustawiono w 1923 roku w 200-lecie powstania nowej osady pomnik jej założyciela hrabiego Baltzara von Platena.  

Ahlbomska Villan, czyli ratusz Motali
Miejscowość formalnie uzyskała prawa miejskie dopiero w 1881 roku, dlatego pewnie ratusz (4) zlokalizowano poza głównym placem. W 1910 roku kapitan Carl Ahlbom podarował miastu swoją willę znajdującą się na rogu Platensgatan i Drottninggatan. Oprócz głównego budynku w rogach ogrodu stoją cztery mniejsze altany. Charakterystyczne dla rezydencji są zdobienia z motywami psa które kapitan uwielbiał oraz motywami kota których nie cierpiał, ale za to przepadała za nimi jego gospodyni i zapewne kochanka Stava Österberg. Obecnie w budynku znajdują się dwie sale reprezentacyjne - większa wykorzystywana np. do ceremonii ślubnych a mniejsza (dawna sypialnia kapitańska) do zebrań Rady Miejskiej. Na wschód od obiegającej centrum przelotowej Vadstenavägen rozpoczyna się przedmieście Östermalm, którego osią jest ruchliwa Östermalmgatan biegnąca w kierunku Borenshult, Borensbergu i Linköpingu. Po prawej skwer ze stacją kolejową. Przy nim znajduje się monumentalny budynek sądu (5) i dawnej rejencji regionów Aska, Dal i Bobergs (co przeczytać można nad wejściem). Instytucję powołano do życia już w 1370 roku. Nazwa ta ma znaczenie historyczne i odnosi się do istniejących kiedyś niewielkich gmin. Obecna siedziba Temidy powstała w 1910 roku a jako ciekawostkę należy uznać fakt, że leżała wtedy poza granicami administracyjnymi miasta. Budowla odznacza się bogatą i zróżnicowaną kolorystycznie kamieniarką. Nieco dalej po lewej stronie głównej drogi dojrzymy siedzibę kościoła ekumenicznego z przysadzistą beżową wieżą.  
Na zachód od Stora Torget na obszarze wytyczonego przez Baltzara von Platena wachlarza zaczynają się blokowiska. Przy Sjögatan stoi nowa ceglana bryła centrum kultury i biblioteki miejskiej. Praktycznie w środku nowych osiedli przy Timmergatan zachowano stary drewniany dom zwany Dubergska Gården pełniący dziś funkcję galerii sztuki. Nieco starszych willi zachowało się także bliżej brzegów zatoki nad którą biegnie łukiem zadrzewiona promenada. Z chodnika nad zatoką widok na nowy most Motalabron, przystań i fontannę. Droga prowadzi do starej dzielnicy Bispmotala, w której nie zachowały się jednak do dzisiaj żadne stare obiekty
Soleruption - instalacja w Parku Ludowym

Motala jest miastem pełnym zieleni. Główny ogród miejski (Stadparken, 6) powstał w 1898 roku i zajmuje obszar pomiędzy przystanią a promenadą. W ostatnich latach został gruntownie unowocześniony. Oprócz zajmującej centralne miejsce fontanny i kolorowych klombów można tu obejrzeć rozmaite kompozycje roślinne m.in. w kształcie jadącego rowerzysty oraz ogródek zabaw dla dzieci o tematyce wodnej. Powyżej centrum miasta na stokach wzgórza Bondebacka znajduje się cmentarz miejski (Griftegård) jeden z najpiękniejszych w Szwecji, którego fragment stanowi miejsce spacerów ze skalnymi ogródkami i kanałem wodnym. Motala ma też 2 parki ludowe. Nowy wraz z domem kultury znajduje się nad jeziorem Wetter w dzielnicy Marieberg (dojazd autobusem 301). Jest znany głównie z kompleksu całorocznych basenów. Nad terenem wznosi się wysoka na 18 m nowoczesna rzeźba Soleruption ukazująca czerwone rozpłomienione słońce. Stary Folkets Park znajduje się w dzielnicy Duvedal i sąsiaduje z biblioteką i gimnazjum im. Baltzara von Platena. CDN 

                  

1 komentarz: