Najpierw przepłyniemy przez największy w Szwecji kompleks dąbrów porastający wzgórza na północ od jeziora Ärlången, potem na wysokości pałacu Sturefors czeka pierwszy wielki zakręt na tej drodze wodnej. Na południe ciągną się wody jeziora Ärlången, którymi można pożeglować do Grebo. Prócz tego stare osady wiejskie i kilka zabytkowych kościołów. Dwie kolejne śluzy.
Kościół w Landeryd (1)
Leży na prawym brzegu Stångån na niewielkim pagórku kemowym w środku starej osady wiejskiej. Prawie w geometrycznym środku Östergotlandii. Stanowi część parku kulturowego i można stąd powędrować starą żwirową drogą przez drewniany mostek do skansenu na drugim brzegu rzeki (obecnie szlak znakowany Hembygdsleden). Do kościoła jest bezpośredni dojazd rzadko kursującą linią autobusową 253 z Ekholmen. Świątynia ufundowana przez miejscowego magnata pochodzi z XII wieku, ale została gruntownie przebudowana w połowie XVIII stulecia. Podobno najstarsze partie muru zachowały się w przyziemiu wieży, chociaż technika przebudowy spowodowała że dzisiejsze ściany stanowią mozaikę starszego i nowszego budulca, kamienia i cegły. Niedawno w trakcie badań archeologicznych odkryto ślady romańskiego wąskiego okna. Po południowej stronie wieży znajdziemy kamień runiczny z inskrypcją wspominającą wojownika, który wyprawił się do Anglii wraz z drużyną Kanuta Wielkiego. Średniowieczne ślady znajdziemy także we wnętrzu budowli. W przedsionku zachowały się fragmenty malarskiej dekoracji ściennej. Po prawej stronie ołtarza stoi duża misa chrzcielna z wapienia gotlandzkiego a w kościele znajdziemy jeszcze podnóżek jeszcze starszej chrzcielnicy z wyobrażeniem trzech twarzy. W ołtarzu głównym podziwiać można postać Chrystusa z kielichem eucharystycznym namalowaną przez Mårtena Eskila Winge. Prócz tego wewnątrz znajduje się także lustrzana kopia obrazu Rafaela Święta Rodzina Franciszka I (oryginał w Luwrze) oraz włoska scena ukazująca Jezusa wskrzeszającego syna wdowy z Nain. Warto zwrócić uwagę na pięknie rzeźbioną ambonę z drzewa dębowego z białymi postaciami apostołów pochodzącą z warsztatu rzeźbiarskiego w Vadstenie. Z tylu nawy znajduje się XVIII-wieczny prospekt organowy z pracowni Jonasa Wisteniusa. Kościół otoczony jest pięknym starym cmentarzem i ogrodem parafialnym.
Skansen w Harvestad (2)
Skansen leży na skraju rozległego kompleksu leśnego z dużym udziałem dęba (najciekawsze okazy znajdziemy w rejonie wsi Edberga). Nic więc dziwnego, że najstarszym "obiektem" na terenie parku jest właśnie wielki 600-letni prawie całkiem spróchniały dąb. Na miejscu zgromadzono kilka tradycyjnych budynków mieszkalnych i gospodarczych w tym XVII-wieczną kuźnię, parterowy dom wiejski z Bergdalen, dzwonnicę i dwukondygnacyjne szopy z nadbudówką tzw. loftboden, Jest tu też kilka zajmujących wystaw maszyn rolniczych, porcelany, starych fotografii oraz ekspozycja poświęcona wiejskiemu aktorowi i gawędziarzowi Annersowi Annersa på Hultet, który przez 50 lat w radiu i na estradzie opowiadał zabawne historie z Östergotlandii. Letnia scena teatralna. Kawiarnia. Skansen leży po zachodniej stronie rzeki i dojechać tam można autobusami jadącymi w kierunku Sturefors. W okolicy znajduje się pole golfowe Landeryds Golfbana, karczma Bogestad Krog oraz polowe obserwatorium astronomiczne.
 |
| Las dębowy pod wsią Edberga |
Slattefors
Śluza na kanale Kinda (3) o wysokości 3,6 m zbudowana w 1868 roku. Wcześniej znajdował się w tym miejscu główny budynek farmy. Most na rzece oraz siłownia wodna. Na prawym brzegu dwór z 1718 roku. Powyżej niego na wierzchowinie zachowały się dwa budynki gospodarcze: drewniany magazyn zbożowy - obecnie sala restauracyjna, i podłużna szopa.
Uveborg lub Uveberget (4)
Nie mylić ze wzgórzem położonym jakieś 3 km poniżej także na lewym brzegu rzeki. Skaliste wzniesienie powyżej wioski Grönlöten z widokiem na dolinę Stångån. Urwisko najlepiej widoczne jest od strony rzeki. W lesie na szczycie pozostałości prehistorycznej twierdzy. Miejsce wspinaczkowe.
Sundbro
Z mostu na lokalnej drodze widok na Stångån wypływający z jeziora Ärlången.
Sörby By (5)
XVIII-wieczna osada wiejska z widokiem na jezioro Ärlången. Kilka starych budynków. Idylliczne krajobrazy. Dojazd szutrową drogą w kierunku Åtvidaberg.
 |
| Urwisko na Käringberget |
Ärlången
Jezioro rynnowe ze stosunkowo wysokimi brzegami zwłaszcza od wschodniej strony. Na północy wyróżnia się w tym względzie cypel Långvassudde (6) z dużym skupiskiem dębów porastających strome zbocza. Dalej na południu znajduje się charakterystyczne wzgórze Käringberget z kilkunastumetrowym skalnym urwiskiem (7) znanym wśród miejscowych wspinaczy. Według wierzeń ludowych wzniesienie zamieszkiwał zwodniczy demon Fenntus. Archeolodzy odnaleźli tam resztki średniowiecznej strażnicy. Na jeziorze jest kilka zalesionych wysp. Na Storön na północy utworzono rezerwat chroniący miejsca lęgowe ptaków. Bardziej na południu znajduje się wysepka Norrbyön.
Osada kościelna w Grebo
We wsi zachował się cały kompleks budynków związanych z obsługą wiernych. Jest tu dawna szkoła parafialna, plebania, stajnie, dom starców, dziedziniec dzwonów. Budynki charakteryzują się tradycyjną architekturą w biało-czerwonych kolorach z ozdobnymi werandami, prostymi panelami i jednospadowym dachem. Przy wejściu na cmentarz oryginalny ornament z blaszanym kogutem. Ciekawe nagrobki w kształcie piramidy znajdują się po północnej stronie dzisiejszej świątyni. Na wzgórzu kościelnym odkryto jeden z cenniejszych pochówków z epoki żelaza (ok. 200 rok n.e.). Znaleziska znajdują się w Narodowym Muzeum Historycznym w Sztokholmie. Obecny kościół (8) zbudowano w latach 1772-1773 obok starszego średniowiecznego, z którego zachowały się tylko niepozorne ruiny. We wnętrzu zwraca uwagę przede wszystkim kopulasty drewniany dach oraz malowane numerowane ławki. Stalle przy ołtarzu przeznaczone były dla miejscowej szlachty i zostały oznaczone ich monogramami bądź herbami. W ołtarzu znajduje się kopia obrazu Jacoba Jordaensa Chrystus Ukrzyżowany pędzla Johana Stålboma. Ten miejscowy artysta ma zresztą swoje epitafium wbudowane w mur nawy.
Sturefors Slott (9)
Piękny pałac z początku XVIII wieku zbudowany przez Nikodema Tessina młodszego dla Carla Pipera na miejscu starszej budowli, którą członek Tajnej Rady Królewskiej Ture Bielke podarował swojej żonie Małgorzacie Sture. Obu protoplastom budowla nie przyniosła szczęścia. Carl Piper dostał się do niewoli rosyjskiej po bitwie pod Połtawą, zmarł na katordze i nigdy nawet pałacu nie zobaczył. Z kolei Ture Bielke popierał Zygmunta III Wazę w sporze o tron szwedzki i po porażce pod Stångebro został stracony na rynku w Linköpingu. Mimo burzliwych dziejów pałac nadal jest siedzibą zasłużonego dla Szwecji rodu Bielke. Z tego względu wnętrza budowli są niedostępne dla publiczności, chociaż kryją liczne osobliwości - galerię portretów, gobeliny czy też wspaniały dwukondygnacyjny hol. Można się za to całkiem bezpłatnie przespacerować po dużym parku podzielonym na geometryczną część francuską i bardziej naturalny ogród angielski. W gąszczu drzew na wzgórzu stoi ozdobna świątynia pamięci poświęcona hrabinie Krystynie Piper z domu Tornflycht. Spod rotundy jest świetny widok na sam pałac oraz rozciągającą się przed nią wodną kaskadę z prostokątnym stawem w którym odbija się pałac. W głębi ogrodu znajdziemy kilka innych budowli takich jak świątynia chińska, sztuczna grota czy niemiecka kuchnia.
 |
| Sturefors Slott |
Rezerwat Sturefors
Na północ od parku pałacowego na północno-zachodnim brzegu jeziora Ärlången na terenie dawnych pastwisk i lasów związanych z posiadłością klanu Bielke znajduje się rezerwat przyrodniczy chroniący najbogatsze szwedzkie dąbrowy. Bogata roślinność runa w której zwraca oryginalny porost Granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria). Możliwa jest przechadzka drogą biegnącą nad brzegiem jeziora z parku pałacowego do mostu Sundsbro.
Śluza Sturefors (10)
Stopień o wysokości 3,2 m wraz z mostem zwodzonym. Na wyspie i przeciwległym brzegu rzeki stary ośrodek gospodarczy (kuźnie, młyny, magazyny) związany z pałacem. Warto przespacerować się pod dwupiętrowy spichrz zbożowy z 1809 roku w którym mieści się obecnie niewielka kolekcja narzędzi rolniczych i gospodarczych. Nieco powyżej śluzy most na drodze Sturefors-Vist.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz