Translate

środa, 7 czerwca 2017

Łąka i kamienie Mora





[0 km] Początek szlaku na łące Mora Äng (1) - miejscu gdzie odbywały się średniowieczne koronacje królów szwedzkich. Teren ten położony jest na granicy obecnych gmin Knivsta i Uppsala przy drodze nr 1060 nad rzeką Storån. Do miejsca uroczystości przylegała łąka kośna Ängsvaktartorp uprawiana przez strażnika tego terenu. W dawnych wiekach przebiegała tędy granica dwóch krain tworzących pierwotną domenę Swewów: Tiundalandu i Attundalandu. Niewielka dziś rzeka stanowiła natomiast fragment drogi wodnej wiodącej do jeziora Mälar i Bałtyku.  Skrajem łąki prowadzi dziś dalekobieżny szlak pieszy Upplandsleden.
Na miejsce kursuje linia autobusowa 102 z Uppsali do Knivsty (przystanek Lagga Vägskal lub Ängsvaktarstorp).
Koronacja królewska na Mora Sten
Nie ma wprawdzie bezpośrednich dowodów, że sejm koronacyjny odbywał się w tym miejscu jeszcze za czasów wikingów, ale zgodnie z tradycją władca był obierany przez zgromadzenie ludowe, czyli ting. Pierwsza pewna pisemna wzmianka o takiej uroczystości zwanej kungaval wiąże się z wyborem Magnusa Ladulåsa w 1276 roku i znajduje się w wierszowanej Kronice Eryka. W trakcie intronizacji władca przysięgał wierność prawom swojego ludu i utrzymanie porządku w granicach królestwa a następnie wstępował na wysoki kamień. Zgromadzeni na sejmie przysięgali posłuszeństwo wybranemu monarsze i składali mu hołd, aczkolwiek mogli też go później odwołać jeśli nie spełniał danych przyrzeczeń. Zresztą w historii Szwecji do czasów Gustawa Wazy większość królów nie była w stanie utrzymać władzy aż do końca swego życia. Na pamiątkę paktu zawartego z ludem rzeźbiono też mniejsze kamienie "dokumentacyjne". Zachowały się dwa takie okazy - jeden dotyczy koronacji Eryka Pomorskiego z 1396 roku a drugi wstąpienia na tron Karola Knutssona Bonde w 1448 roku. 
Zachowane kamienie Mora Stenar
Do 1770 roku kamienie leżały po prostu na łące w pobliżu drogi, potem z inicjatywy Gustawa III przeniesiono je do niewielkiego budynku z dachem w kształcie piramidy. Teraz są wystawione w środku izby na drewnianym postumencie a wokół ścian biegnie fryz z wypisanymi datami kolejnych intronizacji. Przypuszcza się, że wielki głaz znajdował się pierwotnie w centralnej części łąki około 500 m od dzisiejszej wsi Morby i dopiero później został przeniesiony na jej skraj. W kolekcji znajduje się też kamień z wyrzeźbionym godłem trzech koron. Odwoływał się on do władztwa nad trzema królestwami: Szwecji, Norwegii i Skanii wykupionej przejściowo za czasów Magnusa Erikssona.
W kierunku północnym.
[1 km] 2 km w prawo gospodarstwo i ogrody Linnés Hammarby (2). Park kulturowy. Karol Linneusz zakupił tą posiadłość w 1758 roku jako profesor uniwersytetu w Uppsali. Prowadził tutaj eksperymenty związane z uprawą roślin i rolnictwem.
Pracownia Linneusza w Hammarby
Wprowadzał do siewu egzotyczne gatunki. Dla przykładu przed domem uczonego do dzisiaj rosną dwa okazy jabłoni syberyjskiej (Malus baccata), której nasiona otrzymał Linneusz od fińskiego pastora Eryka Laxmana, który podróżował na skraj Rosji w 1765 roku. Główny dwukondygnacyjny budynek pochodzi z 1762 roku i obecnie wystawione są w nim pamiątki po słynnym przyrodniku. Prócz licznych portretów zwracają uwagę szkice roślin z zielnika naklejone na ścianie pracowni na podobieństwo tapety. Oryginalna kolekcja naturaliów znajduje się w specjalnej altance położonej w ogrodzie na tyłach rezydencji. W bocznym skrzydle znajduje się natomiast wystawa ukazująca historię miejsca. Ogród otaczający posiadłość ma zróżnicowany charakter. Obejmuje ozdobne klomby w barokowym stylu zwane hortus uplandicus, park z gatunkami roślin cieniolubnych, warzywniak, a także sad z gatunkami starych jabłoni.   
Kompleks jest dostępny przez cały rok bezpłatnie. Wystawy i muzea otwarte są w letnim sezonie od wtorku do niedzieli w godzinach 11-17 a w maju i we wrześniu tylko od piątku niedzieli w podobnych ramach czasowych. Wstęp do głównego budynku tylko w grupach minimum 10-osobowych. Opłata 80 SVK dla osób dorosłych, bezpłatny wstęp dla dzieci i młodzieży do 17 roku życia. 
Kontynuujemy jazdę wzdłuż drogi 1060 pod wiaduktami autostrady Sztokholm-Uppsala. 
[2 km] W prawo do kniei Norra Lunsen (3 km). Rezerwat przyrodniczy. Liczne bagna i torfowiska. W środku lasu na polanie stoi stara chatka myśliwska, w której możliwy jest turystyczny nocleg. Szlaki turystyczne.
Wieża kościoła w Danmark
[4 km] Falebro. Most nad rzeką Sävjaån (3). Po prawej stara topola sadzona przez Linneusza. Na wprost dzielnica przemysłowa na przedmieściach Uppsali. 1 km w prawo widoczny kościół w Danmark (4), Z miejscem tym związana jest legenda o wodzu Fale Bure, który przybył z Hälsinglandu na północy, aby pomścić śmierć króla Eryka Świętego. Pokonał Henrika Magnussona - kolejnego pretendenta do tronu. Świątynia gotycka była przebudowywana dwukrotnie po pożarach w końcu XVII i XIX wieku. Wysoka ceglana wieża. Na sklepieniach we wnętrzu freski Jana Rosenroda i mistrza Alberta (Albertus Pictor). W oknach nowoczesne geometryczne witraże. Kościół był parafią słynnego szwedzkiego przyrodnika, który przybywał tutaj na msze w towarzystwie swego wiernego psa Pompe.
Przed mostem odgałęzia się w lewo droga do Sävja (3 km) - osiedla podmiejskiego a kiedyś drugiej posiadłości Karola Linneusza (5) zakupionej tak jak Hammarby w 1758 roku. Bardziej skromne i rustykalne obejście służyło mu jako schronienie w ostatnich latach życia. Obecnie mieści się tutaj stylowa kawiarenka i wystawa rekonstruująca XVIII-wieczne wnętrza. W kierunku Uppsali prowadzą piesze szlaki przechadzkowe zwane herbationer. Po zachodniej stronie miejscowości niewielki zagajnik Näntuna na trasie naukowych spacerów Linneusza. Obecnie rezerwat przyrodniczy.
Przy rondzie w Sävja obok supermarketu ICA stacja benzynowa INGO.
[11 km] Centrum Uppsali - wjazd od południa wzdłuż Kungsgatan. 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz