Centrum Karlshamnu tworzy siatka ulic w regularnym układzie szachownicowym zaprojektowana przez królewskiego generała Erika Dahlbergha około 1660 roku. Każdy wytyczony kwartał obejmował kwadrat o boku 100 na 100 metrów, przy czym jeden z nich pomiędzy Drottningsgatan, Kungsgatan, Christopher Schrödersgatan i Rådhusgatan nie został zabudowany i do dziś funkcjonuje jako główny plac miejski (Stortorget). Pierwotnie powstały 24 takie sąsiadujące ze sobą działki, które stopniowo wypełniały się miejską zabudową. Z początku były to głównie domy drewniane, później pojawiły się także murowane kamienice. O dbałości o walory komunikacyjne niech świadczy fakt, że narożne budynki przy skrzyżowaniach mają często ścięte fasady, czego najlepszym przykładem jest zbieg ulic Drottningsgatan i Ronnebygatan. Naturalną granicą miasta na południu było niewysokie wzgórze Bodekull na którym stał kiedyś wiatrak. Zachodnią krawędź wyznaczała rzeka Mieån, na wschodzie i północy obwód miejski miał charakter bardziej umowny. Ciekawostką jest fakt, że każdy kwadrat zabudowy pomiędzy sąsiednimi ulicami otrzymał nazwę od innego szwedzkiego miasta.
Z głównym rynkiem sąsiadują np. kwartały Sztokholm, Lund, Landskrona i Kalmar a rogi placu wyznaczają obręby Uppsala, Ryga, Rewel i Nyköping. Dodatkowo zgrupowano je w 4 dzielnice, które otrzymały nazwy od znanych wtedy części świata: Europa, Azja, Afryka i Ameryka. Środkiem rynku prowadziła granica pomiędzy tak określonymi "kontynentami". Biegnące prostoliniowo drogi wytyczano generalnie bez uwagi na istniejącą rzeźbę terenu, dzięki temu pokonują one na krótkich odcinkach spore wzniesienia tak jak pofalowana w swoim przebiegu Kungsgatan czy poprzeczne uliczki Norra Fogdelyckegatan lub Kyrkogatan. Oczywiście zachowała się tylko część starej zabudowy w obrębie centralnego ringu, wiele z domów spłonęło w licznych pożarach trawiących miasto dość regularnie np. w latach 1678, 1710, 1763 i 1790. Inne nie wytrzymały próby czasu i zostały zastąpione nowszymi i wygodniejszymi. Jedna z najstarszych posesji w Karlshamn nazywa się Asschierska Huset (1) i stoi w północno-zachodnim rogu Stortorget.
Ten zbudowany w 1682 roku dom z pruskiego muru pierwotnie pełnił rolę ratusza miejskiego bardziej odpornego na ogień niż inne drewniane budynki. Od 1811 roku stał się zwykłą miejską kamienicą dzielącą funkcje mieszkalne i handlowe. Przez około 80 lat była to siedziba rodu Asschierów prowadzących na parterze sklep żelazny, stąd jego dzisiejsza nazwa. Dziś mieści się tu oddział banku handlowego (Handelsbanken), ale tablica na fasadzie przypomina o historyczności miejsca. Po przeciwległej stronie Christopher Schrödersgatan zbudowany na miejscu dawnej karczmy wznosi się najwyższy w otoczeniu rynku gmach Sparbanku z 1912 roku z charakterystyczną narożną wieżyczką. Jest to jedna z trzech wież wyróżniających się w otoczeniu rynku. Dwie pozostałe należą do ratusza oraz kościoła parafialnego.
Po południowej stronie Stortorget znajduje się obecna siedziba władz miejskich (2) zbudowana w latach 1898-1900 w mieszance stylowej secesji i holenderskiego renesansu. Umieszczona na froncie ratusza data 1899 miała odnosić się do roku otwarcia, jednak strajk rzemieślników spowodował przeciągnięcie się robót i ostatecznie gmach oddano do użytku dobrych kilka miesięcy później. Sąsiedni piętrowy budynek stanowiący dzisiejsze wejście do urzędu miejskiego powstał nieco później w 1925 roku na miejscu spalonej kamienicy zwanej Lethska Huset. Utrzymany w stylu nordyckiego klasycyzmu z jońskimi kolumnami mieści m.in. salę koncertową. Od północnej strony panoramę placu zamyka iglica kościoła Karola Gustawa (3) noszącego imię założyciela miasta - króla, który w Polsce kojarzy się dość jednoznacznie z Potopem. Świątynia wybudowana została w 1702 roku na planie centralnym, aczkolwiek do dzisiaj wschodnia i zachodnia nawa są nieco dłuższe. Kościół stoi pod pewnym kątem w stosunku do osi otaczających go ulic, stąd wejście od strony Kyrkogatan nieznacznie przekracza mur działki. W ołtarzu znajduje się obraz Fredrika Westina przedstawiający pochówek Chrystusa. Poza tym w świątyni są jeszcze 3 płótna z motywami biblijnymi przedstawiające ukrzyżowanie Chrystusa i zmartwychwstanie. Przypuszcza się, że jeden z nich był kiedyś głównym obrazem ołtarzowym w nieistniejącym już kościele szpitalnym położonym przy północnej bramie miasta. Mosiężna chrzcielnica w kształcie średniowiecznego cyborium pochodzi z Niemiec i ma wygrawerowany gotycki napis "Bóg z nami" w języku Goethego. Warto też zwrócić uwagę na ozdobne epitafium pierwszego burmistrza Christopha Schrödera z reliefem portretowym oraz znajdującymi się poniżej dwoma aniołkami trzymającymi łaciński napis "recte faciende neminem fineas SDG" (jeśli dobrze uczynisz nie musisz obawiać się niczego poza bożą chwałą). Ze względu na nowoczesne organy o pięknym brzmieniu wewnątrz świątyni często organizowane są koncerty. Najmniej historyczny charakter ma zachodnia pierzeja głównego placu zgrupowana w kwartale zwanym Sztokholmem. Jeśli znajdujące się tutaj domy skojarzymy ze szwedzką stolicą to będą one raczej (zachowując proporcje skali) przypominały ruchliwy nowoczesny Norrmalm niż zabytkową część miasta pomiędzy mostami. Na pierwszy rzut oka wyróżnia się tam powstała w 1972 roku ceglana fasada domu handlowego Flaggen ozdobiona dużym srebrnym reliefem uznana za jeden z najbrzydszych obiektów architektonicznych w Karlshamn. Sama płyta rynku powiększona o fragment kościelnego ogrodu stanowi żywe centrum miasta. Jej część zachodnią zajmuje ruchliwy parking samochodowy, w części wschodniej mamy niewielki skwer oraz skupisko straganów handlowych. Największą publiczność rynek karlshamnski gromadzi w czasie letniego Festiwalu Bałtyckiego odbywającego się zawsze w 29 tygodniu roku kalendarzowego. Na płycie pojawia się wtedy scena koncertowa na której prezentowane są piosenki wszystkich krajów bałtyckich a świętu towarzyszą też okolicznościowe targi, korowód starych automobili, kolorowa parada oraz odbywające się na okolicznych akwenach regaty "grochówkowe" z wykorzystaniem lokalnych łódek żaglowych zwanych blekingsekan. Naprzeciw budynku ratusza znajduje się duża miejska fontanna z symboliczną rzeźbą zwaną Böljelek (4) przedstawiającą syrenę trzymającą w rękach dwa statki. Naprzeciwko sklepu obuwniczego Wallenberga po wschodniej stronie placu odnajdziemy wmurowaną w uliczny bruk tabliczkę informującą, że w tym miejscu w 1717 roku został zamordowany turecki kapitan Omar Pasza przez swojego żołnierza Deli Mustafę. Jak zwykle w takiej romantycznej historii chodziło o kobietę w której nieszczęśliwie zakochali się oboje. Spod ratusza dostrzegalna jest również czwarta wieża stojąca na najwyższym wzniesieniu starówki ponad Kungsgatan i Kyrkogatan. To znajdująca się w ogrodzie plebanii wolno stojąca dzwonnica kościelna (5) - z zegarem i złotym krzyżem na szczycie. Wewnątrz zawieszono 3 dzwony wyznaczające rytm życia miasta. Dwa mniejsze odzywają się zawsze o godzinie 8.00 i 19.00, natomiast o 11.00 duży lub mały dzwon obwieszcza często pamięć o jakimś zmarłym. CDN
 |
| Asschierska Huset |
 |
| Ratusz i kościół Karola Gustawa |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz