Translate

poniedziałek, 4 marca 2019

Norra Åsunden

Z przystani w Rimforsa wypływamy na południe mijając po prawej hotel Rimforsa Strand a po lewej ujście kanału Skedevid i ukryty w lesie majątek. Dalsza trasa żeglugowa na południe biegnie wzdłuż rynny jeziornej północnego Åsunden. To jedno z większych jezior regionu dzieli się na dwie części oddzielone przesmykiem, przez który poprowadzono most Råsö. Po drodze miniemy niewielkie zalesione wyspy Fårholmen, Storön, Hallarö i Sundsö zamykające wejście do cieśniny Ulvesund. Mniej więcej w połowie odcinka do zatoki Bergaviken wpada rzeka Storån, którą dopłynąć można do głównego administracyjnego ośrodka gminy Kinda - miasteczka Kisa. Brzegi jeziora są w większości strome i skaliste, więc tylko w niewielu miejscach powstały przystanie Norra Åsunden można także odwiedzić zimą przy zlodzeniu - w północnym odcinku jeziora do cieśniny Ulvesund wytyczany jest wtedy lodowy szlak odśnieżany za pomocą mechanicznych pługów.  


Storgården (1)
Otoczony stuletnimi dębami XIX-wieczny dwór na zachodnim brzegu Norra Åsunden. Jeszcze do niedawna funkcjonowała tutaj zawodowa szkoła wiejska z internatem. Obecnie centrum kongresowe z rozległą bazą noclegową (domki kempingowe, pokoje gościnne) i zróżnicowanym programem aktywności. Centrum współpracuje m.in. z mieszkającym w pobliżu Magnusem Samuelssonem - najsilniejszym człowiekiem w Szwecji, wielokrotnym zdobywcą medali w mistrzostwach świata we wrestlingu.

Staverö
Niewielka osada na zachodnim brzegu jeziora otoczona lesistymi wzgórzami. Od północy Majeldsberget, Murgröneberget z urwiskiem nad samym jeziorem, Vadstuguberget i Korpberget. Na stoku tej ostatniej skałki wspinaczkowe oraz prehistoryczne grodzisko. Na jeziorze wysepka Staverön z samotnym gospodarstwem i malowniczą aleją drzew. Na południe od wsi w pobliżu Övre Kårtorp tzw. Piekielna Brama (Helvetets Port, 2) - niebezpieczna przełęcz na której często grasowali rozbójnicy. Usypywano tutaj tradycyjne kopce kamienne na pamiątkę zabitych i na pomyślność podróży. Było to też miejsce kilku starć zbrojnych, m. in. między wojskami Karola Sudermańskiego a polskimi oddziałami Zygmunta III Wazy. W pobliżu stoi na sztorc dziwny głaz zwany Lerjesten lub Dackesten. Ta druga nazwa upamiętnia walkę oddziałów Gustawa Wazy z bandą chłopską Nilsa Dacke.

Kättilstad 
Wieś na izolowanym pagórku pośrodku równiny wyznaczającej dawne brzegi jeziora Åsunden. Pozostałością tego akwenu jest niewielkie jezioro Striern na południu. W średniowieczu miejsce stanowiło siedzibę potężnego wikinga o imieniu Kättil. O starym osadnictwie świadczą prehistoryczne cmentarzyska w najbliższej okolicy. Przy jednym z nich zorganizowano niewielki skansen Kulterna. 
Kościół w Kättilstad i równina Kättilstadslätten na wschodnim brzegu Norra Åsunden
W najwyższym punkcie miejscowości znajduje się otoczony rozległym cmentarzem kościół parafialny (3), który wzniósł około 1760 roku budowniczy z Linköpingu Petter Frimodig. Znakiem rozpoznawalnym tego architekta jest wysoka wieża. Jej pierwotny spiczasty hełm został zniszczony przez uderzenie pioruna w 1844 i zastąpiony obecną latarnią. Przyziemie to jedyna pozostałość starszego kościoła, który stał na tym miejscu od XV wieku. Cmentarz wokół świątyni założony jest na dwóch poziomach - do niższego prowadzi stylowa bramka zawieszona na dwóch kamiennych słupach, wyższy otoczony jest granitowym murem. W pobliżu stoi stylowa drewniana plebania. W dość ciemnym wnętrzu zwraca uwagę ołtarz z dwoma XVIII-wiecznymi obrazami: Ukrzyżowaniem Månsa Griisa oraz Wieczerzą Pańską Magnusa Wikandera. Malowidła przedstawiające Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie i Objawienie Pańskie znajdują się także na suficie szerokiej nawy. Najstarszym obiektem we wnętrzu są drewniane drzwi do zakrystii ze srebrnymi okuciami.

Rezerwat przyrodniczy Kättilstad (4)
Położony na północ od wsi. Z parkingu przy drodze do Tegelsätter prowadzi dwukilometrowa ścieżka edukacyjna z 11 przystankami. Zróżnicowany teren rezerwatu obejmuje dawne pastwiska i obszary rolne z ruinami zabudowań mieszkalnych i gospodarczych, las szpilkowy na stoku wzgórza, rumowiska głazów oraz średniowieczną twierdzę (fornborg) z której roztacza się panorama okolicy. Stare dęby, bogata flora i fauna. 

Hägerstad
We wsi są aż dwa kościoły. Stary romański (5) zbudowany z szarego kamienia znajduje się na niewielkim wzgórzu nad jeziorem Striern. Otoczenie cmentarza stanowią wysokie olsze i klony. Kościół został opuszczony w XIX wieku po wybudowaniu nowej świątyni i przekształcił się w ruinę. Odrestaurowany w latach 1976-81 służy jako sala koncertowa. Zachowały się fragmenty ściennych malowideł autorstwa Matsa z Linköpingu, XVII-wieczne nagrobki księży Kanuta Danonisa i Eliasa Ambornisa oraz fragment baldachimu ambony. Jej trzon, podobnie jak i niemiecka nastawa ołtarzowa zostały przekazane jeszcze w XIX wieku do Muzeum Historycznego w Sztokholmie. Przy kościele skromna drewniana dzwonnica oraz dawny magazyn parafialny przekształcony w prywatną galerię sztuki. Jakieś 700 m na południe przy głównej drodze stoi nowy znacznie większy neogotycki kościół (6) zbudowany po długim gromadzeniu funduszy w 1866 roku. W jasnym przestronnym wnętrzu znajduje się XIII-wieczna kamienna chrzcielnica przeniesiona ze średniowiecznej świątyni. Trójskrzydłowy ołtarz ukazujący Jezusa w Betanii w otoczeniu dwóch aniołów namalowany został przez Sigrid Oxenstierna-Aminoff w 1930 roku. 

Ulvesund
Wąska cieśnina pomiędzy wysokimi skalistymi wzgórzami w środkowej części akwenu Norra Åsunden. W przeszłości funkcjonowała tutaj ważna przeprawa promowa. Na pobliskiej górze Skansberget znajdują się resztki twierdzy średniowiecznej. Tego typu miejsca obronne (fornborgi) pozwalające schronić się na jakiś czas lokalnej ludności były charakterystyczne dla niespokojnego pogranicznego terenu pomiędzy Östergotland a Småland. W gminie Kinda znajdują się 22 takie obiekty.

Bergaviken
Niewielka zatoka do której wpada rzeka Storån. Wzdłuż tej rzeki dopłynąć można do miasteczka Kisa (szlak kajakowy). Nad wschodnim brzegiem naprzeciwko nie zaludnionej wysepki Skallö istniała kiedyś niewielka twierdza typu fornborg

Hisne Klint (7)
Wyniosłe wzgórze (235 m n.p.m.) ponad osadą Mjölkvik z piękną panoramą jeziora. W pogodny dzień można stąd dostrzec aż 7 okolicznych wież kościelnych. W przeszłości znajdowało się tu gniazdo rycerzy trudniących się głównie myślistwem. Najdogodniejsze dojście szlakiem od południa z Västra Eneby.
Jezioro Åsunden z Hisne Klint

Hovby Skans
Ruiny zamku na wzgórzu Hovsberget (8) pochodzące z lat 400-600 n.e., kiedy to następowała intensywna wędrówka ludów na terytorium Skandynawii. Miejsce pełniło rolę strażnicy i schronu dla zamieszkującej okolicę ludności rolniczej. We wschodniej części wzgórza znajduje się niewielka jaskinia według tradycji będąca jednym ze schronień przywódcy chłopskich rebeliantów Nilsa Dacke z XVI wieku. Na południe od wzgórza w niewielkiej zatoce w bok od drogi głównej 134 znajduje się marina jachtowa żeglarskiego klubu z Kisa.

Västra Eneby
Organy w kościele z Västra Eneby
Stara wieś kościelna w górzystym krajobrazie środkowego Kindabygden. Przy wjeździe po prawej stronie drogi efektowny skalisty pagór morenowy porośnięty świetlistą dąbrową, kiedyś tradycyjne pastwisko. W drewnianych stajniach po lewej organizowany jest festiwal muzyczny Eneby Rock.  W północnej części wsi przy końcu asfaltowej drogi stoi kościół parafialny (9) w stylu gustawiańskim zbudowany w 1780 roku. Dość niska wieża zwieńczona jest złotym krzyżem. Najbardziej znanym obiektem wyposażenia są organy piszczałkowe skonstruowane przez Svena Nordströma w połowie XIX wieku. W ołtarzu znajduje się obraz nieznanego malarza XVIII-wiecznego przedstawiający Zbawiciela u studni Jakubowej. Powyżej nastawy wisi też niewielkie tondo przysłaniające okrągłe okno z tyłu prezbiterium. W świątyni znajduje się też starszy średniowieczny tryptyk pochodzący najprawdopodobniej z lubeckiego warsztatu rzeźbiarskiego. Dzieł malarskich jest zresztą więcej na ścianach nawy. Warto jeszcze wspomnieć o symbolicznym przedstawieniu kościoła jako skały na której znajduje się krucyfiks i Biblia Lutra, a pod jej urwiskiem stoją królowie szwedzcy Gustaw II Adolf i Karol XII.  Ambona z gustownymi złoconymi płaskorzeźbami wykonana została w 1781 roku przez Johana Berggrena z Målilla. Kilkadziesiąt metrów za kościołem stoi niewielki dworek zwany Klockaregården, obecnie siedziba towarzystwa parafialnego a dawniej szkoła.

Råsöbron
Most na przesmyku pomiędzy Norra i Södra Åsunden przez który prowadzi droga 134 łącząca miasta Kisa i Åtvidaberg. Nieopodal przeprawy na półwyspie parking i kąpielisko w zacisznej zatoczce.   

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz