Translate

niedziela, 9 grudnia 2018

Kanał Kinda. Z Brokind do Rimforsa



Powyżej śluzy w Brokind droga wodna kanału Kinda biegnie przez szeroko rozlane jezioro Järnlunden o powierzchni prawie 15 kilometrów kwadratowych. Sam szlak prowadzi wschodnią częścią akwenu w tym cieśniną na północ od wyspy Hackelboön. Nazwa przestrzeni wodnej nie pochodzi bynajmniej od zbitki wyrazów żelazo (järn) i zagajnik (lund), ale od staroszwedzkiego słowa "jælunder" oznaczającego głośny dźwięk: szum lub grzmot i odnoszącego się do tutejszych warunków wietrznych. Zbiornik posiada dwie długie zatoki Viggebyviken na północy i Törneviken na zachodzie. Ich brzegi są przeważnie zalesione, natomiast na wschodzie i południu jest więcej łąk i obszarów uprawnych. Jeziorem biegnie też granica gmin Linköping i Kinda. U południowego krańca leży ważna przystań i lokalny ośrodek usługowy Rimforsa. 


Viggebyudden
Duży półwysep po północnej stronie jeziora Järnlunden. Przy piaszczystej plaży Viggebysand kończy się boczna szutrowa droga spod pałacu w Brokind. Po drodze są jeszcze dwa wejścia na teren popularnego rezerwatu przyrodniczego obejmującego cypel oraz położone od niego na południe wysepki stanowiące zamknięte w sezonie godowym ostoje wodnego ptactwa. Geologicznie teren ten stanowi fragment długiego lodowcowego ozu ciągnącego się wzdłuż dna jeziora w kierunku Rimforsa. Miejscami odsłaniają się tutaj także skały prekambryjskiego podłoża. Na południowym parkingu mamy ekspozycję głazów budujących tarczę krystaliczna fennoskandii. Dominują lasy liściaste z lipą i dębem, bory sosnowe oraz świetliste dąbrowy. Drzewostany zostały znacznie przetrzebione przez orkany Gudrun i Per z lat 2005 i 2007. W centralnej części obszaru znajdują się łąki i grunty ruderalne pozostałe po istniejącej tutaj farmie związanej z posiadłością w Brokind. W rezerwacie znajdziemy rzadkie gatunki flory np. kwitnącą w maju kukułkę bzową (Dactylorhiza sambucina) zwaną w Szwecji storczykiem Adama i Ewy, kruszczyka szerokolistnego (Epipactis helleborine) lub rozmaite gatunki mchów i porostów oraz fauny - orły bieliki i dzięciołki gnieżdżące się zwłaszcza w pniach starych topoli. W lipcu i sierpniu na stromych stokach pomiędzy Mariestadudden a Viggebysand masowo kwitnie fioletowy przetacznik kłosowy (Veronica spicata). W płytkich przesmykach wodnych między wyspami Tallön, Rågön, Åttingen i Bromön rośnie rzadka rdestnica błyszcząca (Potamogeton rutilus) występująca w Szwecji jedynie na kilkudziesięciu stanowiskach.  
Cypel Jaktstugeudden w rezerwacie Viggeby
Kilka znakowanych szlaków turystycznych w tym dalekobieżny Östgötaleden  prowadzący na cypel Jaktstugeudden (1) z dawną chatą myśliwską i drewnianym pomostem. Przy ścieżkach spacerowych liczne wiaty, deszczochrony, tablice informacyjne i toalety. Miejsca do wędkowania dla posiadaczy licencji.

Törneviken
Zachodnia zatoka jeziora z położonym po północnej stronie zagospodarowanym kąpieliskiem w Hulta. Miejsce znane jest też wśród wędkarzy.

Szkoła w Tignemåla (2)
W zagubionej wśród lasów po zachodniej stronie jeziora osadzie Tignemåla już w połowie XIX wieku założono pierwszą placówkę edukacyjną zgodnie z wytycznymi szwedzkiego rządu. Początkowo była to tzw. szkoła ambulatoryjna - wydzielone pomieszczenie do którego w określonych porach przybywał nauczyciel wraz z pomocami dydaktycznymi. W 1876 roku powstała tu niewielka szkoła stacjonarna dla lokalnej populacji wiejskiej, która działała do 1952 roku. Obecnie przekształcona została w muzeum ze stuletnimi sprzętami, podręcznikami a nawet staroświeckimi organami.
Zwiedzanie od maja do września. Wstęp 30 SVK. Przydatna wcześniejsza rezerwacja pod numerem telefonu właścicielki farmy Inger Falk: 013 424 65 lub 0736 23 68 61    

Hamra
Duża stadnina koni na wschodnim wybrzeżu z oryginalnym wiaduktem ponad trasą szybkiego ruchu Linköping - Rimforsa.

Hackelboön
Największa wyspa na jeziorze Järnlunden powstała w XIX wieku przez połączenie kilku mniejszych szkierów. Obecnie przecięta jest drogą szybkiego ruchu 23/34 a na południu połączona groblą ze stałym lądem. Parking. Jej południowo-wschodni cypel Granholmen to ostoja czapli siwej niedostępny do zwiedzania już od marca. W części zachodniej  znajduje się rezerwat przyrody (3) do którego dojść można wygodną ścieżką od miejsca postojowego. Lasy bagienne i łąki. Przy zachodnim cyplu zwanym Tjurhuvud pomost i niewielkie kąpielisko. Dodatkową atrakcją jest ekologiczny questing przeznaczony dla dzieci w wieku 8-12 lat. Ulotki na ten temat znaleźć można w sieci www: https://www.lansstyrelsen.se/ostergotland/besok-och-upptack/naturreservat/hackelboon-naturreservat.html  
Dom Kallego Stina na szkierze - zdjęcie z archiwum gminy Kinda
Z kąpieliska mamy widok na niewielki szkier o dziwnej nazwie Fläsklösen (Brak Świni, 4) o powierzchni około 100 metrów kwadratowych. To chyba najmniejsza wyspa na świecie jaką zamieszkiwał człowiek. W latach 1930-1945 zbudował tu swój dom wdowiec z Rimforsa. Znany był powszechnie jako Kalle Stina, przy czym drugi człon pseudonimu pochodził od imienia jego matki. Ludzie zwali go także pustelnikiem a nawet "królem Karolem I" z Fläsklösen. Trudnił się głównie rybołówstwem i pracami sezonowymi. Był też radioamatorem hobbystą. Na skalistej powierzchni szkieru zachowały się jeszcze betonowe ślady podmurówki z jego domku.

Klevberget i Borgarmon
Najwspanialszy widok na jezioro Järnlunden roztacza się z położonej po jego południowo-zachodniej stronie góry krawędziowej Klevberget (108 m npm, 5). Tworzy ona skalisty mur z kilkoma płaskimi wychodniami dostępnymi dla turystów. Na zboczach znajduje się kilka jaskiń szczelinowych w tym najgłębsza w Östergotlandii Klättrargrottan o deniwelacji 15 m. W rezerwacie przyrody odnaleźć można niezwykle rzadki porost Sticta sylvatica występujący na wilgotnych zacienionych ścianach skalnych. Przez teren chroniony prowadzi szlak znakowany Östgötaleden.
Podobny charakter ma nieco niższe wzgórze Borgarmon porośnięte gęstym mieszanym lasem z największym udziałem świerka, dębu, brzozy i topoli osiki. W części szczytowej pozostałości twierdzy (fornborg) z epoki żelaza - około 1500 lat temu.

Jezioro Järnlunden z Klevberget
Eriksholm (6)
Samotna farma zbudowana w XVIII wieku przez pierwszego szwedzkiego geografa Erika Tunelda vel Tuneliusa autora kilkutomowego opisu ziem królestwa. Prowadzi tam obecnie nieoznakowana gruntowa droga odchodzaca od szosy Rimforsa-Ulrika przy charakterystycznym zarastającym stawie powstałym przez spiętrzenie wód potoku Drillaån.   

Hallstad
Wieś ulicówka położona na zachód od Rimforsa w bok od drogi biegnącej w kierunku miejscowości Ulrika. W zabudowie wsi wyróżnia się drewniana willa zwana Hallstad Säteri. Początki gospodarstwa sięgają XIV wieku. Na zachód i północ ciągną się podmokłe łąki kośne chronione w rezerwacie przyrody Hallstad Ängar (7). Charakterystyczne są rosnące tu krótko przycinane lipy oraz pojawiające się zwłaszcza na wiosnę dywany kwiatowe. W lecie często pasą się tutaj stada owiec. Deszczochron. Nad brzegiem jeziora Järnlunden kąpielisko.                  
    

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz