Avesta to niewielkie miasteczko w południowej części regionu Dalarna położone nad rzeką Dal powyżej jej ujścia do jeziora Bäsingen. Tu rozpoczyna się dolny odcinek tej rzeki znany z licznych bagien i rozlewisk chronionych w założonym w 1998 roku parku narodowym Färnebofjärden. Jak większość osad południowej Dalarny już w przeszłości Avesta była ważnym ośrodkiem przemysłu metalurgicznego. Do dzisiaj funkcjonuje tutaj huta stali nierdzewnej należąca do skandynawskiego koncernu Outokumpu. Symbolem historycznego zakładu Avesta Järnverk, a tym samym i miasta jest stojący na centralnym skwerze posąg żubra wykonany ze stali nierdzewnej przez rzeźbiarza Larsa Anderssona. "Model" pozujący do rzeźby nazywał się Pudam i przybył do Avesty w 1965 roku z ośrodka hodowlanego w Puszczy Niepołomickiej. Wykonane w 1976 roku dzieło nawiązuje do działalności konsula Axela Axelssona Johnssona, przemysłowca posiadającego udziały w miejscowych zakładach metalurgicznych. W latach 30-tych zorganizował on wystawę żubrów w stołecznym Skansenie wypożyczając osobniki z polskiej hodowli w Puszczy Białowieskiej. Część z tych zwierząt została później zaaklimatyzowana na farmie położonej na granicy Dalarny i Bergslagenu w Bjurfors. Nieco później przeniesiono je nieco dalej na północ do Stubbsveden, czyli w obecne miejsce. To pierwszy i najstarszy matecznik żubra w Szwecji administrowany w kolejnych dziesięcioleciach przez wspomnianą hutę i dopiero w 2005 roku przejęty przez władze gminy. Obecnie przebywa tutaj ponad 30 osobników tego gatunku, a w całym okresie istnienia farmy udało się rozmnożyć ponad 300 sztuk. Avesta jako ostoja rzadkiego gatunku roślinożernych ssaków zyskała swoje znaczenie zwłaszcza w latach 40-tych XX wieku, kiedy to okazała się jedną z dwóch placówek, które nie ucierpiały w wyniku okupacji i działań wojennych. Dziś tego typu hodowli w Szwecji jest oczywiście więcej i są rozrzucone po całym kraju, aczkolwiek chyba bardziej emblematycznym zwierzęciem dla przyrody skandynawskiej jest łoś. O ile w Polsce przynajmniej kilkanaście żubrów żyje już na wolności, o tyle w Szwecji mimo olbrzymich połaci lasów miejscowa populacja wciąż jeszcze musi być kontrolowana w specjalnych placówkach. Znane jest stado żubrów zamieszkujące w warunkach naturalnych park safari w posiadłości Eriksberg w Blekinge. Zwierzęta te znajdziemy także w ogrodach zoologicznych, m.in. w Borås, Kolmården, czy daleko na północy w Lycksele. To ostatnie miejsce, podobnie jak i opisywana zagroda pod Avestą, są o tyle szczególne, że gatunek Bison bonasus nigdy raczej nie występował tak daleko na północy. Uważa się, że zasięg żubra europejskiego w Szwecji sięgał co najwyżej północnych granic Götalandii, a więc wielkich puszcz Kolmården i Tiveden. Natomiast na torfowiskach i bagnach w wyższych szerokościach geograficznych nie znaleziono żadnych pozostałości paleontologicznych wskazujących na występowanie tego gatunku. Dzisiejsze populacje żubra w Europie rozmnożyły się głównie z rasy nizinnej zamieszkującej Puszczę Białowieską. Z rasy podgórskiej kaukaskiej uratował się tylko jeden osobnik, który skrzyżowany z istniejącymi w nieco większej liczbie żubrami nizinnymi dał m.in. początek opisywanym szwedzkim stadom. Rasa karpacka zamieszkująca Siedmiogród i Bukowinę wymarła niestety bezpotomnie. W 1923 roku z inicjatywy polskiego zoologa Jana Sztolcmana założono organizację, której celem była ochrona i restytucja wymierającego gatunku. Wykorzystano do tego celu ostatnich przedstawicieli zamieszkujących ogrody zoologiczne. Wszystkie żyjące dziś zwierzęta są potomkami dwunastu wybranych wtedy do celów prokreacyjnych. Do dzisiaj mimo wielu hodowli żubr jest wpisany do Czerwonej Księgi ginących gatunków, a jego liczebność szacuje się na około 4000 sztuk.
Ośrodek hodowlany w Avesta bierze aktywny udział w akcji powrotu króla puszczy do naturalnych siedlisk zwanej Rewilding Europe. W ramach tej działalności wysłano po raz pierwszy w 2009 roku dwie samice o imionach Aveva i Avida do parku narodowego Vanatori-Neamt w Rumunii. Współpraca z karpackimi ośrodkami hodowlanymi trwa nadal - wymiana dotyczy głównie rewirów w Rumunii, Polsce i na Ukrainie. Warto zauważyć, że przy małej liczebności populacji konieczne są tego typu transfery, aby uniknąć niebezpieczeństw chowu wsobnego. Ostatnio farma w Avesta wysyłała także żubry do nowo zorganizowanego ośrodka hodowlanego w fińskim Kuusamo.
Avesta Visentparken to także atrakcja dla zwiedzających. Część hodowlana składa się z dwóch zagród o powierzchni około 10 ha oraz kilku mniejszych używanych do selekcji poszczególnych osobników. Odwiedzający mogą podziwiać pasące się stada z platformy widokowej w północnej części założenia. Obecnie na terenie parku przebywa około 30 dorosłych żubrów, a co roku można liczyć na pojawienie się 4 do 8 młodych cieląt. Spacerując ścieżkami natknąć się można na liczne tablice informacyjne przedstawiające historię żubra i sposoby jego ochrony. Na dzieci czekają plac zabaw, gry edukacyjne i przytulna kawiarenka. W tradycyjnym domu w centrum farmy otwarta jest ekspozycja ukazująca wnętrze wiejskiego gospodarstwa z lat 30-tych XX wieku.
Farma leży 3 km na zachód od centrum Avesty. W sezonie letnim spod śródmiejskiego parku można tu dojechać bezpłatnym turystycznym autobusem kursującym co godzinę pomiędzy najważniejszymi atrakcjami w okolicach miasta. Ogród otwarty jest dla turystów od 20 maja do 16 września między 10.00 a 16.30. Wstęp kosztuje 90 SVK dla osoby dorosłej, młodzież w wieku 13-17 lat płaci 40 SVK a mniejsze dzieci mają wstęp darmowy. W niedziele o 13.15 organizowane są dodatkowo wycieczki z przewodnikiem w dodatkowej cenie 40 SVK. Kontakt telefoniczny w sprawie rezerwacji przez biuro informacji turystycznej w Avesta. Adres: Stubbsveden 1, 77435 Avesta
żubry na wybiegu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz