Z Hoby do Ronneby

Najstarsza droga pomiędzy Hoby a Ronneby to Kongslijden - fragment wczesnośredniowiecznego traktu prowadzącego południowym wybrzeżem Bałtyku. Szlak ten ostatecznie stracił na znaczeniu w początku XX wieku, gdy zastąpiła go istniejąca do dziś asfaltowa Gamla Riksvägen oznaczona numerem 4 i biegnąca kilka kilometrów dalej na północy. W latach 70-tych ubiegłego stulecia powstała obecna szosa ekspresowa E22. Wszystkie te trasy przecinają pagórkowaty, trudno dostępny teren zwany Vierydsplatån z głębokimi polodowcowymi dolinami i licznymi niewielkimi jeziorami. Kiedyś w lesie Hoby Skog ukrywały się groźne bandy rozbójników, tak że przejazd tędy prawie zawsze wymagał uzbrojonej eskorty. Dziś jest to teren rekreacyjny z możliwością odbywania długich spacerów na łonie przyrody.

[198 km] W lewo Gamla Riksvägen. Prosto zjazd na ekspresówkę na węźle Bräkne-Hoby.
Wybierając trasę szybkiego ruchu miniemy najpierw po prawej jezioro Blanksjön (5 km, kąpielisko) a następnie za wiaduktem ponad dziką doliną Vierydsån jezioro Galtsjön (7 km, 1) z drewnianym pomostem, parkingiem, wiatami, toaletą, sezonowym barem i małą stacją benzynową Preem. Po przecięciu kolejnej poprzecznej doliny dotrzemy w końcu do węzła drogowego Ronneby Väst (10 km).
Gamla Riksvägen okrąża od południa osadę kościelną w Hoby, mija zabudowania Gimnazjum Naturbruks i zagłębia się w las Hoby Skog.  Na południe od drogi niewielkie leśne jezioro Lillasjön (2). Szlak Hobyleden prowadzi stąd nad jezioro Salsjön z sauną i kilkoma trasami biegowymi.

Dolina Vierydsån z wiaduktu na drodze ekspresowej E22

[201 km] 2 km w prawo Sjöarp - śródleśna wioska ze szkołą gimnazjalną. Punkt wyjścia na trasy spacerowe. W okolicy resztki prehistorycznej twierdzy.      
[203 km] Kilkaset metrów w lewo leśną droga dojdziemy do skały zwanej Hoby Altare. Kiedyś pełniła ona funkcje kultowe jako ołtarz ofiarny. Nieco dalej po prawej stronie drogi leśny rezerwat Trofta (3) obejmujący wzgórze nad jeziorem Nässjön.
[204 km] We wsi Trofta malowniczy młyn Näs Kvarn nad rzeką Vierydsån.
[208 km] Bredåkra. Skrzyżowanie z drogą główną 27. W prawo dojechać można bezpośrednio do centrum Ronneby przez węzeł Ronneby Väst (4 km). Skręcamy w lewo do węzła drogowego Kallinge z którego na prawo w stronę dużego osiedla satelitarnego o tej samej nazwie.
[210 km] W sąsiedztwie drogi ukryty za zagajnikiem stoi Bredåkra Kyrka (4) z kwadratową wieżą. Dojazd przecznicą w lewo wzdłuż płotu otaczającego teren portu lotniczego Ronneby. Budynek wygląda na starszy niż jest w rzeczywistości, ale podobnie jak świątynie w Saxemara i Kallinge wzniesiony został w latach 1937 - 1939 przez Herberta Kockuma w stylu imitującym duński romanizm.  Po drugiej stronie drogi duży cmentarz, stanowiący obecnie główny teren pochowków dla mieszkańców Ronneby. 7 km na północ Karlsnäsgården nad rzeką Ronnebyån. Ośrodek sportu i rekreacji z trasami narciarskimi, szlakiem kajakowym i ścieżką przygód. Do Ronneby prowadzi stąd 15 kilometrowy szlak pieszy.
[212 km] Rondo w Kallinge. W lewo (trzecim zjazdem) do terminala lotniczego i dawnej bazy sił powietrznych F17 istniejącej od 1888 roku. W prawo omijając centrum do parkingu w pobliżu rezerwatu przyrodniczego Moabacken. Fragment dawnego klifu brzegowego z okresu morza yoldiowego rozciętego przez głębokie wąwozy. Charakterystyczna katena przyrodnicza z lasem liściastym (stare buki i dęby) w niższych partiach oraz borem mieszanym na wysoczyźnie.  
[213 km] Kallinge. Osada przemysłowa nad rzeką Ronnebyån znana z działającej tutaj do 1981 roku huty miedzi założonej przez Fransa Henrika Kockuma (obecnie fabryka maszyn Kockums AB). Dzięki zakładowi Kallinge było jedną z pierwszych osad w Szwecji wyposażoną w uliczne oświetlenie.  Historyczna siedziba znajduje się powyżej mostu nad wodospadami. W parterowym ceglanym domku przy Flisevägen 5 działa natomiast niewielkie Muzeum Odlewnictwa (Gjuterimuseum, 5) obrazujące historię zakładu a także istniejącej w Kallinge fabryki emalii. Część tej drugiej ekspozycji prezentowana jest też w młynie Massmanska Kvarn w centrum Ronneby. W kilku punktach miejscowości ustawione są stare wyroby odlewnicze.
Muzeum czynne jest we wtorki między 13 a 16 oraz w soboty między 10 a 13.

Muzeum w Kallinge

Na południe od rzeki na niewielkim pagórku stoi orientowany dość oryginalnie, bo na zachód, kościół parafialny (6) oddany do użytku w 1939 roku. To kolejne dzieło architekta Fransa Henrika Kockuma - najbardziej nowocześnie wyglądający kościół z jego projektów zrealizowanych w Blekinge. Do nawy przylega wysoka wieża. Sklepienie dźwigają cztery wysokie filary z płaskorzeźbami symbolizującymi czterech ewangelistów, które imitują stare szwedzkie ryty na chrzcielnicach. W ołtarzu znajduje się obraz Olle Hjortzberga ukazujący Przemienienie Pańskie wg cytatu z Ewangelii św. Mateusza. 
W okolicach Kallinge Ronnebyån tworzy kaskadę progów wodnych. Najbliżej osady znajduje się zbudowana w 1921 roku elektrownia Brantafors o mocy 630 kW. Dojście wzdłuż szlaku Karlsnäsleden. Obszar ten jeszcze do niedawna stanowił rezerwuar wody pitnej dla mieszkańców. W 2013 roku w próbkach stwierdzono obecność substancji toksycznej z grupy sulfonianów (tzw. PFAS), która przedostała się do wody ze składowiska amunicji na terenie bazy wojskowej. Bardziej spektakularny jest wodospad Djupaklyftan (7) nieco poniżej Kallinge. Ronnebyån przełamuje się tam przez masyw skalny wąską na 1,5 m, ale za to głęboką na 18 m szczeliną. 
Wyjazd na południe Ronnebyvägen. Stacja benzynowa Statoil
W prawo poniżej drogi dojazd do dworu Djupadal powstałego w końcu XVII w. jako posiadłość rodziny szlacheckiej Vrede af Elimä. Obecnie w rękach prywatnych.
[216 km] Węzeł Ronneby Nord. Do miasta wjazd od północy Kallingevägen. 
[217 km] Ronneby.    

           
      

Uppsala część 4 Wokół wzgórza katedralnego

UPPSALA [11 km] /149,2 tys. mieszkańców

Wieże katedry podziwiać można z perspektywy starych placów położonych u podnóży niewysokiego wzgórza Domberget. Na jego zboczach stoi wiele budynków użyteczności publicznej związanych z uniwersytetem lub życiem kościelnym, ale spacer odbyć można także po nobliwych miejskich ogrodach.

Poniżej głównego wejścia do katedry po przeciwnej stronie placu Domkyrkoplan znajduje się Gustavianum (1). To najstarszy zachowany do dziś budynek uniwersytecki. Ufundowany przez Gustawa II Adolfa (stąd nazwa) i wzniesiony w latach 1622-1625 przez holenderskiego architekta Caspara van Pantena stanowił z początku obiekt pomocniczy a po zburzeniu gmachu Academia Carolina stał się główną siedzibą uczelni. Od 1997 roku mieści się tutaj muzeum uniwersyteckie z kilkoma tematycznymi działami. W charakterystycznej kopule mieści się zrekonstruowany teatr anatomiczny powstały w XVII wieku z inicjatywy profesora medycyny Olafa Rudbecka. Odbywały się tutaj pokazowe sekcje zwłok. W kolekcji Gustavianum warto także obejrzeć augsburski gabinet osobliwości - oryginalny mebel wykonany dla Gustawa Adolfa z licznymi emaliami i miniaturami, zbiór staroegipskich mumii oraz znaleziska archeologiczne z Valsgärde, gdzie odkopano statki grzebalne z epoki wikingów (z lat 500-800 n.e.). Na drugim piętrze znajduje się wystawa poświęcona historii założonego w 1477 roku uniwersytetu - najstarszego w krajach skandynawskich. Możemy tu obejrzeć odręczne notatki z dawnych wieków, stare urządzenia pomiarowe i pomoce naukowe jak choćby słynny termometr Celsiusa.  Interesujące są również wystawy czasowe prezentujące liczne eksponaty znajdujące się na co dzień w muzealnych magazynach. 

Muzeum otwarte od wtorku do niedzieli od 11 do 16, w okresie letnim w tych samych dniach od 10 do 16. Bilet wstępu dla osoby dorosłej kosztuje 50 SVK, osoby do 19 roku życia wchodzą za darmo. W szatni szafki depozytowe. Fotografować można jedynie bez flesza. Akademigatan 3. Kontakt telefoniczny: 018 471 75 71, poczta e-mail: museum@gustavianum.uu.se, strona web: http://www.gustavianum.uu.se         

Gustavianum

W kierunku zachodnim Gustavianum otwiera się na park stanowiący centrum dzielnicy uniwersyteckiej. Widoczny na południe od katedry wysoki obelisk poświęcony jest Gustawowi II Adolfowi i został ustawiony w tym miejscu przez króla Karola Jana XIV w 1832 roku. Pomnik przeznaczony był pierwotnie do parku zamkowego Drottningholm lub Stora Haga. Stoi on na początku długiej alei wiązów zwanej Odinslund na terenie, który stanowił pierwszy park miejski w Uppsali założony przez Karola Linneusza. W parku za obeliskiem ukrywa się elegancka kamieniczka Villa Anna pełniąca funkcję uniwersyteckiego hotelu. Po drugiej stronie jest natomiast kamienno-ceglany gotycki Kościół św. Trójcy (Helga Trefaldighets Kyrka, 2) zwany też chłopską świątynią - poprzednik katedry na wzgórzu Domberget. Najstarszą jego częścią jest zakrystia powstała około 1200 roku. Przysadzista wieża znajduje się po zachodniej stronie korpusu nawowego. Charakterystycznymi elementami na jej elewacji są blendy na niższej kondygnacji oraz średniowieczny zegar po stronie południowej. Niski hełm zastąpił wysoką spirę, która spłonęła w trakcie pożaru w 1702 roku. Podobno na wieży znaleźć  można beczki winne z czasów koronacji Eryka XIV. Wyposażenie kościoła zostało prawie całkowicie zmodernizowane w początku XIX wieku - zachowały się jedynie stare drewniane rzeźby przy wejściu do zakrystii. W bocznych nawach oraz na ścianie zachodniej obejrzeć można malowidła z różnych okresów w tym średniowieczne autorstwa Alberta Pictora (np. Spotkanie Marii Panny i Elżbiety). Najczęściej powtarzającym się motywem dekoracyjnym są anioły. W pobliżu ołtarza znajduje się portret biskupa Nathana Söderbloma, który był wcześniej proboszczem tej parafii. Pomiędzy katedrą a kościołem św. Trójcy stoi czterokondygnacyjny dom zwany dziekańskim (Curia decani). Zabudowa w tym miejscu istniała już w XIV wieku, potem znajdowała się tutaj rezydencja uczelnianego intendenta. Budynek góruje nad trójkątnym skwerem Riddartorget położonym kilka metrów niżej w stosunku do zabudowań wzgórza. W dawnych czasach miejsce to zajmował budynek Academia Carolina - wpierw siedziba kapituły, potem uniwersytetu. Po pożarze w 1702 roku zdecydowano o jego wyburzeniu. W południowej pierzei placu znajduje się pomalowany na żółto Oxenstiernska Huset (3). Pierwotnie była to rezydencja kanclerza Bengta Oxenstierny znanego w polskiej historii jako gubernatora Warszawy w czasie Potopu. Obecnie mieści się tu Wydział Prawa Uniwersytetu w Uppsala. Stojący obok ceglany budynek to Dom Bractwa Värmlandu (4) zaprojektowany przez Ragnara Östberga - architekta sztokholmskiego ratusza. Uczelniane towarzystwa regionalne stanowią ważny element integracji w ramach nauki na uniwersytecie skupiajac w swoim gronie zarówno studentów jak i wykładowców. W budynku mieści się m.in. kawiarnia, biblioteka, klub nocny oraz sale konferencyjne. Na zapleczu znajduje się niewielki ogród. Towarzystwo dysponuje sporą liczbą kwater studenckich w obrębie miasta, prowadzi aktywność sportową i kulturalną, kultywuje także tradycje i pamięć o swoich członkach, np. opiekuje się grobem Gustawa Frödinga na starym cmentarzu w Uppsali. Dwa razy w roku odbywa się też tradycyjna uczta zwana ärtmiddagen w czasie której kilku uczestników wygłasza żartobliwe przemówienia utrzymane w konwencji naukowej, ale traktujące raczej o sprawach lekkich i niepoważnych.

Skytteanum

Z Riddartorget podążamy na wschód Valvgatan łukowym przejściem pod budynkiem Skytteanum (5). Żółty dom na skarpie od 1622 roku był siedzibą kanclerza uniwersytetu i założyciela pierwszej w świecie katedry nauk politycznych Johana Skytte. Do dziś zachowała się tradycja przejmowania tej rezydencji przez kolejnych profesorów nauk politycznych w ramach tzw. Fundacji Skytteańskiej. Stanowi ona swoisty relikt XVII-wiecznego klientelizmu szwedzkiego. Na fasadzie rzucają się w oczy żelazne litery układające się w ciąg inicjałów pierwszego właściciela oraz jego żony Marii Nääf z Grönsöö (od strony Fyristorg znajduje się też ich tablica herbowa). W rzeczywistości są to kotwy spajające cegły w murze. Poniżej domu znajduje się XVIII-wieczny ogród Skytteanska trädgården z licznymi drzewami owocowymi oraz starymi lipami. Domy przy Valvgatan i poprzecznym zaułku St Eriks Gränd należały tradycyjnie do kapituły katedralnej. 

Domtrapphuset

Wśród nich wyróżnia się narożny Domtrapphuset (6) przez który prowadzą zamykane schody na wzgórze katedralne. To najpewniej najstarszy zachowany budynek w mieście pochodzący z przełomu XIII i XIV wieku. Być może w początkowym stadium stanowił część umocnień wzgórza katedralnego - basztę, która później została przebudowana na kamienicę. Per Brahe starszy urządził tutaj szpital miejski a do 1833 roku w piwnicach mieścił się prubban, czyli karcer dla studentów, którzy popełnili jakieś drobne wykroczenia. Obecnie na parterze mieści się tradycyjna restauracja z winoteką. Od 1935 roku przebity pod kamienicą Gillbergska Huset trakt Västra Ågatan prowadzi bezpośrednio z Fyristorg w kierunku St Eriks Torg. 

Po prawej stronie drogi na przyczółku, gdzie dawniej pracowały młyny znajduje się teraz Muzeum Upplandzkie (7). Akademikvarn powstał w XIII wieku i z początku należał do uposażenia katedry. Gustaw Waza znacjonalizował majątki kościelne i młyn przeszedł na rzecz skarbu państwa. Królowa Krystyna zapisała go uniwersytetowi. Z pewnymi perturbacjami monopol uczelni przetrwał do 1946 roku, kiedy zakład wodny ostatecznie zamknięto. W ramach ekspozycji muzealnej nadal funkcjonuje jedno z kół młyńskich napędzane wodą płynącą przez sztuczny kanał. Wystawa stała koncentruje się na historii Uppsali oraz regionu. Oprócz tego można obejrzeć przynajmniej kilka wystaw czasowych o różnorodnej społecznej tematyce. Położony nieopodal oddział muzeum Walmstedska Gården (Sysslomansgatan 1, w narożniku St Eriks Torg) prezentuje mieszkanie byłego profesora uniwersytetu Hermana Rydina.  
Zwiedzanie tylko w grupach po wcześniejszej rezerwacji pod telefonem 018 16 91 00. Bezpłatna tura trwa około 45 minut. Główna ekspozycja muzeum jest otwarta dla turystów indywidualnych i grup od wtorku do niedzieli między 12 a 17. Wstęp bezpłatny. Na miejscu kawiarenka i sklep z pamiątkami. Kontakt telefoniczny: 018 16 91 01, e-mail: info@upplandsmuseet.se                                                                                     
Przy muzeum rozciąga się spory skwer Rosénparken z widokiem na rzekę oraz położoną powyżej katedrę. Nad samym muzeum przy końcu Västra Ågatan stoi stara żeliwna studzienka (8) z fantazyjnym zwieńczeniem i koroną królewską na szczycie. To legendarne źródło św. Eryka, które wytrysło w miejscu, gdzie król został zabity. Według jednej z bardziej makabrycznych wersji legendy w to miejsce potoczyła się ścięta głowa nieszczęśnika a krew zamieniła się w wodę. Corocznie rusza stąd krótka pielgrzymka do kościoła w Gamla Uppsala (ok. 6 km marszu). Źródło stanowiło pierwszy rezerwuar wody pitnej dla osady, obecny wygląd ma od połowy XIX wieku kiedy to umieszczono tu ozdobną pompę odlaną w zakładach w Hällefors. 

Wieże katedry ponad St Eriks Torg

Dało też nazwę sąsiedniemu placowi z doskonałym widokiem na położoną wyżej katedrę. St Eriks Torg zwany był kiedyś Oxtorget, ponieważ w dawnych czasach odbywał się tu handel bydłem. Pamiątką po funkcji targowej jest odbywający się tutaj coroczny jarmark bożonarodzeniowy. Na co dzień płyta placu służy jako parking. Są tu też miejsca postojowe dla autokarów (do 1 godziny). Amfilada schodów pozwala na przejście wprost do północnego portalu katedry. Południową pierzeję placu tworzy ciąg budynków zbudowanych na skarpie wzgórza katedralnego i pełniących w przeszłości a także dzisiaj funkcje związane z kościołem. Są to kolejno Konsistorihuset, Ecclesiasticum i Diakonihuset. W tym ostatnim mieści się m.in. katedralna kawiarenka. Po przeciwległej stronie znajduje się przypominający nieco zamek budynek hali targowej (Saluhallen, 9) z 1909 roku. Klub nocny i restauracja z ogródkiem wychodzącym na brzeg rzeki Fyris. Po pożarze w 2002 roku budynek gruntownie odnowiono a drewniany dach zastąpiono nowocześniejszym z płytek. W narożnym domu pod numerem 1 mieściło się w XVII wieku Schefferianum - najstarsze muzeum w Szwecji w zasadzie rodzaj gabinetu ciekawostek z kolekcją przyrodniczo-kulturową zawierającą minerały, wypchane i wysuszone zwierzęta oraz eksponaty z różnych kultur świata  CDN      

Katedra w Uppsali

UPPSALA [11 km] / 149,2 tys. mieszkańców

Katedra (pod wezwaniem św. Eryka, św. Larsa i św. Olafa) w Uppsali to największy i jeden z najbardziej szacownych kościołów w całej Skandynawii. Od początku swojego istnienia aż do dzisiaj pełni rolę archikatedry, od 1990 roku jest ponadto kościołem arcybiskupim oraz biskupim (ze względu na powołanie do życia odrębnej od arcybiskupstwa funkcji episkopalnej dla diecezji Uppsala). W latach 1441-1749 był to z pewnymi wyjątkami kościół koronacyjny królów i królowych Szwecji. Jest to również nekropolia szwedzkiej monarchii, bowiem spoczywają tutaj doczesne szczątki króla Eryka Jedvardssona uznanego świętym a także Gustawa I Wazy i Jana III Wazy. Oprócz tego w katedrze pochowani są inni członkowie rodziny królewskiej, biskupi i możnowładcy a także kilka innych sławnych postaci, m in. Karol Linneusz, Emmanuel Swedenborg, Olof Rudbeck i Nathan Söderblom. Świątynia ma także tytuł Szwedzkiego Sanktuarium Narodowego (Rikshelgedom) a oprócz tego jest siedzibą parafii.   

Arcybiskupstwo Uppsali istnieje już od 1164 roku, ale kościół w obecnym miejscu zwanym wtedy Östra Aros zaczął być wznoszony dopiero w latach 70-tych XIII wieku. W dokumencie papieża Aleksandra IV znajduje się zgoda na przeniesienie siedziby arcybiskupa pod warunkiem że pozostanie ona pod starą nazwą Uppsala. Tym samym położona jakieś 5 km w dół rzeki Fyris przystań przejęła rolę Starej Uppsali i niebawem stała się jednym z ważniejszych miast całego królestwa. Już w 1273 roku przeniesiono do stojącego na tym miejscu kościoła Św. Trójcy relikwie św. Eryka. Nowa katedrę wznoszono  etapami na tyle na ile pozwalały na to fundusze. Projektantem świątyni był francuski mistrz murarski Estienne de Bonnueill nazywany w Szwecji "Stefanem o dobrym oku" -  jeden z kilku  budowniczych  katedry Notre-Dame w Paryżu. Jego konterfekt znajduje się na jednym z kapiteli kolumn przy Vasakoret (Chórze Wazów). Sportretowany został z atrybutami architekta: cyrklem i ekierką.  
Z początku mury wznoszono z kamienia, ale jego transport okazał się zbyt drogi i nowsze partie uzupełniano cegłą. Samą wielkość budowli tłumaczono zabawną anegdotą - podobno szwedzcy murarze niedokładnie zrozumieli pomiary Francuza i stworzyli model kilkukrotnie większy niż ten zamierzony. Nawa wraz z prezbiterium i kaplicami w absydzie mierzy więc 118,95 m, sklepienie sięga 79 metrów a wieże wznoszą się prawie na 119 m. Konsekracja tego olbrzyma nastąpiła w 1435 roku, dopiero po 165 latach od rozpoczęcia budowy a i jeszcze wtedy świątynia ta nie była całkiem ukończona, bo brakowało jej wież. Kościół kilkukrotnie w swojej historii padał ofiarą pożarów, kilka razy przechodził też gruntowną renowację. Ostatnia wielka przeróbka prowadzona była przez Helgo Zettervalla a w jej trakcie katedra otrzymała obecne szpiczaste spiry, witraże oraz malowidła ścienne zajmujące powierzchnię odpowiadającą areałowi dwóch boisk piłkarskich. 

Katedra w Uppsali - widok ogólny

Katedra jest orientowana i wznosi się na wzgórzu Domberget na lewym brzegu rzeki Fyris. Starsza jest jej część wschodnia z prezbiterium i transeptem. Otacza ją wieniec zabudowań związanych historycznie z biskupstwem lub miejscową uczelnią. Po południowej stronie katedry stoi pomnik biskupa Jakuba Ulfssona jednego z założycieli Uniwersytetu. Główne wejście do kościoła znajduje się obecnie po zachodniej stronie, ale starsze są bramy północna i południowa zlokalizowane na przeciwległych krańcach transeptu. Po stronie północnej nad portalem znajduje się najstarsze okno katedralne - rozeta z wyobrażeniem Ducha Świętego i fragmentami oryginalnego XIII-wiecznego witraża. Naprzeciwko nad bramą południową znajduje się największe okno kościelne w Szwecji zwane Stora Glas o wymiarach 119 metrów kwadratowych. 

Stora Glas

Obraz na szkle przedstawia sceny z życia Jezusa Chrystusa jako Boga we wcieleniu człowieka. Rozeta nad zachodnim wejściem poświęcona jest Bogu Ojcu jako kolejnej osobie Trójcy Świętej, ale wypełnia ją symboliczna mozaika kwiatowa. Przed główną bramą rozpościera się brukowany plac Domkyrkoplan oddzielony kilkoma stopniami od poziomu ulicy Akademigatan i budynku Gustavianum. To dogodny punkt widokowy na zachodni portal z dwoma bliźniaczymi wieżami. Oprócz tego piękna panorama katedry górującej nad dachami domów rozpościera się z placu Erikstorg położonego poniżej stronie północnej oraz placu Riddartorget na południu z którego w pogodny dzień budowla lśni w słońcu. Z biegiem lat zmieniały się kilkukrotnie hełmy wież. Pierwsze z nich jak widać na starej pieczęci miały kształt zbliżony do dzisiejszych gotyckich spir. Około 1617 roku powstały renesansowe dość wymyślne zwieńczenia projektowane przez Holendra Gerarda de Besche, które widać choćby na sztychu publikowanym w dziele Suecia Antiqua et Hodierna. Po wielkim pożarze w 1702 roku nowe barokowe i znacznie niższe hełmy postawił Carl Hårleman. Przetrwały one do przebudowy świątyni w 1889 roku kiedy w ramach regotyzacji zamieniono je na dzisiejsze bardziej oddające ducha epoki i przede wszystkim znacznie wyższe. W północnej wieży zawieszono 5 dzwonów: Storan, Thornan, Malman, Massa i Bönan. Największy z nich Storan waży 7360 kilogramów i jest w ogóle najcięższym dzwonem wieżowym w Szwecji. Mimo tego nie jest to z pewnością jakaś niesamowita wielkość, bowiem nie mieści się nawet w setce największych dzwonów Europy - dla porównania krakowski Zygmunt waży ponad 12 ton. Z kolei drugi na liście Thornan pochodzi z polskiego Torunia, skąd został zabrany przez wojska Karola XII w czasie wojny północnej. Oprócz dwóch wież na wschodnim szczycie katedralnego dachu znajduje się kilkumetrowa figura anioła a w centrum budowli wysoka sygnaturka. W poszyciu dachu wiją sobie gniazda sokoły wędrowne, które stanowią z pewnością dodatkową atrakcję dla zwiedzających uppsalską katedrę.

Trójnawowe wnętrze kościoła otoczone jest dwoma rzędami kaplic przylegającymi do wydłużonej części naw zwanej långhuset. Dalsze kaplice otaczają wianuszkiem główny chór (högkoret) oddzielony od nich dwoma bocznymi nawami. Zakrystie znajdują się w północnej części po obu stronach transeptu. Od zachodniego wejścia nawy oddziela przedsionek (vapenhuset) z którego są wejścia do obu wież. W północnej wieży znajduje się udostępniany do zwiedzania skarbiec katedralny z unikalną kolekcją starodawnych tkanin z których wymienić należy złotą suknię królowej Małgorzaty oraz ubrania Svena Sture. Jest tu także kolekcja grobowych regaliów pierwszych Wazów oraz złoty kielich należący do królowej Krystyny.
Otwarte od poniedziałku do piątku od 10.00 do 16.00, w soboty, niedziele i święta od 12.30 do 16.00. W sezonie letnim (od maja do września) zwiedzanie godzinę dłużej do 17.00. Zamknięte w Wielki Piątek, Noc Walpurgii (ostatni dzień kwietnia) oraz Noc Świętojańską (Midsommar). Bilet kosztuje 50 SVK (bezpłatnie dzieci i młodzież do 17 roku życia). Telefon kontaktowy: 018 430 36 30
Pierwszymi obiektami jakie ujrzymy po wejściu do głównej nawy są oryginalne przenośne świeczniki: drzewo do góry nogami i drzewo pojednania w kształcie krzyża oplatającego kulę ziemską. Nieco na lewo od bramy znajduje się w posadzce epitafium słynnego przyrodnika Karola Linneusza zmarłego w Uppsali w 1778 roku. Zdarza się, że jest ozdobione sztucznym klombem z kwiatów, ziół lub fragmentów zielonej murawy. W grobowcu spoczywa także jego żona Sara Elżbieta Moraea i syn Karol junior. Pomnik grobowy z medalionem znajduje się w drugiej kaplicy po lewej. Z nawy obejrzeć można wielkie organy wykonane na modłę francuską przez Pera Larssona Åkermana. Dalej w głębi kościoła podziwiamy misternie rzeźbioną ambonę wykonaną z pozłacanego drewna sosnowego i lipowego. 

Ambona

To dzieło szczecińskiego artysty Burchardta Prechta z 1710 roku ufundowane przez królową Jadwigę Eleonorę, której inicjały HERS widoczne są w herbie podtrzymywanym przez dwa aniołki na dachu. W zwieńczeniu figura św. Pawła wśród aniołów, na tylnej ścianie płaskorzeźba przedstawiająca Jana Chrzciciela głoszącego kazanie na pustyni, przy wejściu alegoryczne postacie dzieci symbolizujące prawo i ewangelię, Stary i Nowy Testament bądź według innej interpretacji katolicyzm i protestantyzm. Wzdłuż empory bocznych naw mamy neogotyckie malowidła autorstwa Agi Lindegrena przedstawiające anioły wygrywające pieśni pochwalne. Zmierzając w kierunku centrum kościoła warto również obejrzeć liczne dzieła sztuki zgromadzone w bocznych kaplicach. W pierwszej po prawej znajduje się piękny nagrobek biskupa Carla Fredrika Mennandera wykonany z włoskiego marmuru i porfiru przez rzymskiego rzeźbiarza Giuseppe Angeliniego. W kolejnej kaplicy jest miejsce wiecznego spoczynku Emmanuela Swedenborga. Pisarz i filozof został pochowany z początku w szwedzkim kościele w Londynie a jego szczątki (oprócz czaszki) zostały sprowadzone do Uppsali dopiero w 1908 roku (zresztą i czaszka przybyła tutaj kilkadziesiąt lat później zakupiona podczas aukcji w Sotheby). W położonych dalej po stronie południowej kaplicach Bönens i Fredens eksponowane są ciekawe współczesne tkaniny artystyczne. Interesujący jest także inny gobelin zdobiący ścianę Minneskoret po stronie północnej z przedstawieniem najważniejszych wydarzeń z dziejów uppsalskiej katedry. Nowoczesne obrazy Ewy Spångberg podziwiać można w kaplicy Andreaskoret. Po lewej stronie transeptu znajduje się mniejszy prospekt organowy ustawiony w tym miejscu w 1950 roku. Zapoczątkował on szwedzką modę na zastępowanie starych instrumentów z tyłu kościoła nowszymi umiejscowionymi bliżej ołtarza. Stojąc na skrzyżowaniu naw warto spojrzeć w górę na wysoko zawieszone sklepienie z którego zwisa symboliczna ręka boska błogosławiąca lud a może również koronowanych władców. Dziś jest to miejsce gdzie stoi pastor podczas mszy, tylko ważniejsze uroczystości celebrowane są przy położonym na podwyższeniu prostym ołtarzu z podświetlanym krzyżem ze srebra i kryształu. Po obu jego stronach znajdują się epitafia słynnych miejscowych biskupów Laurentiusa Petri pierwszego hierarchy protestanckiego oraz Nathana Söderbloma - laureata pokojowej Nagrody Nobla. 
Wygląd zachodniej części katedry jest skromny jak przystało na świątynię protestancką. Część wschodnia jest starsza, stąd zachowały się tutaj relikty wczesnogotyckiej rzeźby na kapitelach kolumn i filarów (najstarsze w okolicy Kaplicy Jagiellońskiej). Mamy też nieco bogatszy wystrój kaplic bocznych. Ciekawym przykładem średniowiecznego motywu rzeźbiarskiego jest tzw. judesugga, czyli karykatura o ostrzu antysemickim portretująca świnię, a więc zwierzę nieczyste dla wyznawcy religii mojżeszowej, pokrywającą brodate postaci żydów. W Szwecji występuje ona rzadko, częściej w kościołach na terenie Niemiec. Znajduje się na jednym z filarów w obejściu ołtarza. Na jednym z kapiteli obejrzeć też można egzotyczne zwierzęta: słonia i wielbłąda. Malowidła ścienne wokół högkoret przedstawiają sceny z życia Chrystusa i świętych.

Nagrobek Katarzyny Jagiellonki

Kaplica Jagiellońska pierwsza po lewej za dzisiejszą zakrystią to jedna z najstarszych części kościoła, kiedyś pełniąca właśnie funkcję zakrystii. Jej wnętrze ozdobione jest subtelną barokową sztukaterią. Obecnie mieści groby Jana III Wazy i jego żony Katarzyny Jagiellonki. Katarzyna zmarła w 1583 roku. Jej nagrobek w kształcie tumby wykonał z marmuru, wapienia i alabastru holenderski mistrz Willem Boy. Z kolei barokowy nagrobek szwedzkiego króla został wyrzeźbiony przez gdańskiego artystę Wilhelma van den Blocke na zlecenie syna pary królewskiej monarchy polskiego Zygmunta III Wazy. Pierwotnie znajdować się miał w Kaplicy Wazów, ale ze względu na wojny polsko-szwedzkie dotarł na miejsce dopiero w 1818 roku i zadecydowano że król zajmie miejsce obok swojej pierwszej małżonki. Na środku na posadzce znajduje się napis łaciński "Katharina Regina Svecii" oraz godło z polskim orłem, litewską pogonią i dwugłowym orłem oraz trzema koronami jako symbolami Szwecji. Następna po lewej jest Sturekapell. Obecnie służy zbiorowej modlitwie, chrztom a czasami odbywają się tutaj kameralne nabożeństwa. Przy ścianie stoi piękny ołtarz szafowy stworzony w XVI wieku w Brukseli a zakupiony w 1912 roku z kościoła w Skånela. Wyrzeźbione sceny przedstawiają historię Anny i Joachima rodziców Marii Panny. W kaplicy pochowano możnowładców z rodziny Sture w tym Svante, Nilsa i Eryka zamordowanych na zamku uppsalskim w 1567 roku. W Finstakor pogrzebani zostali rodzice św. Brygidy Birger Persson z Finsty i Ingeborga Bengtsdotter. Niedawno bo w latach 80-tych ubiegłego wieku katedra wzbogaciła się też o relikwię samej świętej pochowanej w klasztorze w Vadstena. Ale najważniejszym relikwiarzem w Finstakor jest złocona trumna św. Eryka. Postać dość kontrowersyjna, bo żaden to wielki bohater, co najwyżej autor nieudanej krucjaty w Finlandii. Zamordowany został podobno przez Duńczyka Magnusa Henrikssona, który po kądzieli był potomkiem starszego rodu królewskiego. Średniowieczną Szwecją wstrząsały spory dynastyczne i żaden władca tego okresu nie zakończył życia śmiercią naturalną a jednak zabójstwo Eryka IX skutkowało rozmaitymi cudami - w miejscu zbrodni wytrysnęło źródło, niewidoma odzyskała wzrok dotykając jego zwłok. Św. Eryk nie został nigdy oficjalnie kanonizowany, ale w pamięci ludu uznany został za wartego kultu i patrona Szwecji. 18 maja - dzień jego śmierci czczono w Uppsali procesją zwaną Eriksmässan połączoną też z kultem płodności. Ziarno zasiane tego dnia powinno przekształcić się w chleb do dnia św. Olafa czyli 29 lipca. Historia życia św. Eryka jest przedstawiona w postaci malowideł w kaplicy de Geerów zwanej też Erikskoret po prawej stronie ołtarza. Część z obrazów to autentyczne średniowieczne dzieła z warsztatu mistrza Alberta. Reszta stanowi XIX-wieczną rekonstrukcję opartą na opisie Johana Peringskiölda. 

Relikwiarz św. Eryka

Mamy tu przedstawienie koronacji królewskiej, dwa obrazki z misji na ziemiach Finlandii, scenę w której Eryk odmawia daniny od poddanych, co ukazuje go jako uczciwego władcę, wreszcie opis zabójstwa Eryka wraz ze sceną batalistyczną potyczki z Duńczykami. Na wschodniej ścianie kaplicy namalowana została natomiast legenda o św. Olafie - królu Norwegii czczonym we wszystkich krajach skandynawskich. Malowidłami wypełniona też jest główna kaplica z tyłu prezbiterium zwana pierwotnie mariacką (Vårfrukoret) a potem Kaplicą Wazów (Vasakoret). W centrum pomieszczenia znajduje się pomnik nagrobny Gustawa I założyciela dynastii Wazów. Razem z nim w kaplicy spoczywają jego żony Katarzyna Saska, Małgorzata Leijonhufvud i Katarzyna Stenbock, przy czym tylko dwie pierwsze zostały wyobrażone na katafalku. Trzecia przeżyła męża o kilkadziesiąt lat i ostatecznie spoczęła w tym miejscu w 1622 roku. Nagrobek wykonany został z tureckiego marmuru przez Holendra Willema Boya. Po bokach sarkofagu ukazane zostały po raz pierwszy historii herby najważniejszych szwedzkich prowincji. Na ścianach kaplicy Johan Gustaw Sandberg przedstawił wydarzenia z życia monarchy. Warto zapamiętać zwłaszcza scenę pożegnania króla ze stanami oraz symboliczny Wjazd do Sztokholmu w 1523 roku przypominający oswobodzenie kraju spod hegemonii duńskiej. Stało się to częstym motywem tutejszego malarstwa historycznego. Oba obrazy opatrzone zostały komentarzem pochodzącym z pożegnalnego przemówienia Gustawa I Wazy.
W każdą pierwszą sobotę miesiąca a także w niektóre święta można dołączyć do darmowej wycieczki z przewodnikiem w języku angielskim po katedrze. Początek o 12.30. Informacje i rezerwacja pod telefonem 018 430 36 16 lub mailowo: visningar.uppsaladomkyrka@svenskakyrkan.se

Rozeta Duch Święty w północnym transepcie