Z Karlsborga do Tibro

Kontynuacja objazdu zachodnim brzegiem jeziora Wetter plus krótki wypad w głąb lądu do miasteczka znanego z meblarskiego rzemiosła. Wzdłuż drogi nr 49.

Wyjazd z Karlsborga na południe Storgatan i Södra Vägen. Droga przekracza dawną linię kolejową, mija rondo na granicy miasta i okrąża od południa jezioro Bottensjön.

Góra Vaberget z drogi nr 49.

[217 km] W prawo droga w kierunku widocznej na drugim brzegu jeziora zalesionej góry Vaberget (224 m n.p.m., 7 km). W 1899 roku w południowej części grzbietu zaczęto budować fort mający stanowić zabezpieczenie twierdzy w Karlsborgu. 10 lat później ufortyfikowano również flankę północną. W sumie stacjonować tu mogło 220 żołnierzy. Kompleks wyposażony był w kuchnię, spiżarnię oraz maszynownię. Do dziś zachowało się wiele elementów dawnej fortecy w tym silnie opancerzone wieże artyleryjskie. Na szczycie wzgórza wieża widokowa (1) z dookolną panoramą na jezioro Wetter, Viken, górę Omberg, a przy dogodnej pogodzie także Billingen i Kinekulle. Dogodny punkt obserwacyjny na Karlsborg i jezioro Bottensjön jest także ze wschodniej skalistej krawędzi wzgórza. Poniżej na samym wybrzeżu znajdziemy deszczochron i domek turystyczny Skackastugan. Grzbietem prowadzi szlak turystyczny Västra Vätterleden.

[221 km] Na prawo Mölltorp. Duża osada nad brzegiem jeziora Kyrksjön. Centrum przy dawnej stacji kolejowej. 
Samoobsługowa stacja benzynowa Pump przy supermarkecie ICA.
W zachodniej części miejscowości XIII-wieczny kościół gotycki (2) z efektowną ośmioboczną wieżyczką-sygnaturką zwieńczoną ostrym hełmem. W otoczeniu cmentarz otoczony murkiem z dzikiego kamienia. Nad zachodnim wejściem średniowieczne trójdzielne okno. Na drewnianym suficie malowidła przedstawiające Sąd Ostateczny i przypowieść o synu marnotrawnym. Dzieło mistrza Johana Liedholma z 1744 roku utrzymane w tzw. stylu Lackö. Na granicy nawy i prezbiterium dwa ozdobne słupy z wygrawerowaną datą ustawienia w 1704 roku. Główny ołtarz z barokową rzeźbioną ramą. Po południowej stronie we wnęce znajdował się kiedyś relikwiarz zawierający fragmenty kości św. Brygidy, św. Heleny ze Skövde oraz św. Urszuli z Kolonii. Dziś gemma ta eksponowana jest w muzeum Västergotlandii w Skarze. Za ołtarzem witraż przedstawiający Chrystusa jako Dobrego Pasterza wykonany w 1919 roku przez Yngve Lundströma. Po lewej stronie nawy niespotykany w zasadzie w polskich kościołach korskranket - rodzaj płotka z bramką odgradzającego prezbiterium z ołtarzem od nawy. Ambona z XVIII w. z rzeźbą syrenki. W Mölltorp przy Industrigatan 19 jest także niewielka prywatna ekspozycja muzealna rozmaitych sprzętów gospodarczych, instrumentów muzycznych i samochodów w stylu retro. Nad brzegiem jeziora kąpielisko z długim pomostem. 
W lewo biegnie droga nr 195 wzdłuż której kontynuujemy objazd jeziora Wetter w kierunku Hjo. Prosto w stronę Tibro.
[222 km] Granica gmin Karlsborg i Tibro.

Dzwonnica przy kościele w Ransbergu

[228 km] Po prawej rozciągnięta wzdłuż brzegów jeziora Örlen wieś Fagersanna. Kąpielisko. Stacja benzynowa Pump. Nie istniejące już zakłady meblowe. W 2015 roku okazało się, że gleby i wody są silnie zatrute dioksynami pochodzącymi z dawnej działalności przemysłowej. Podjęto natychmiastową akcję oczyszczającą. 
[233 km] 2 km w prawo dojedziemy do kościoła (3) w Ransbergu (można tam też dotrzeć jadąc z Fagersanna główną drogą wzdłuż wysokiego brzegu jeziora). Prosty jednonawowy budynek z dwuspadowym dachem i stojącą wolno dzwonnicą krytą gontem. Kiedyś był to przystanek dla mnichów wędrujących między klasztorami w Varnhem i Alvästra. Skromne wyposażenie wnętrza. We wnęce zwraca uwagę nowoczesna "promienista" madonna - dzieło Harry'ego Smitha.
Nad brzegiem jeziora Örlen kemping zarządzany przez szwedzki Caravan Club. Dogodne miejsce zwłaszcza dla przyczep i kamperów. Dwa domki kempingowe. Kontakt telefoniczny: 050 42 22 55, e-mail: cc-orlen@tibronet.se
[236 km] W prawo droga 201 wzdłuż doliny Tidan do Mariestad. 
[238 km] Tibro. Droga nr 49 omija miasto od północy. Do centrum jeszcze 1 km w lewo.

Olofström część 1

OLOFSTRÖM [19 km] / 7,3 tys. mieszkańców

Na początku była tu mała wieś Holje, która dopiero w XVIII wieku zaczęła się rozbudowywać, kiedy dotarł na miejsce wielki przemysł. Pomogła bystra rzeka tworząca na tym terenie kilka efektownych zakoli. Dzisiejsza nazwa miasta pochodzi od Olofa Ohlsona jednego z pierwszych właścicieli miejscowej huty. Historyczny zakład funkcjonuje oczywiście do dzisiaj, mało tego pod szyldem Volvo - jest największym pracodawcą na terenie länu Blekinge. Miasto spod znaku fabryki oferuje turyście ciekawe kolekcje muzealne oraz sporo innych aktywności. To także dogodny punkt wypadowy w interesujące pod względem krajoznawczym okolice.

Istnieją plany uruchomienia nowej linii kolejowej łączącej nadbrzeżną Kustbanan z Karlskrony do Kristianstad z ważną magistralą biegnącą ze Skanii na północ (stacja węzłowa Älmhult). Obecnie tory kończą się ślepo w Olofström i wykorzystują je jedynie składy towarowe. Z tego względu jedynym środkiem komunikacji zbiorowej na tym terenie pozostają autobusy. 
Ważny przystanek Blekingetrafiken znajduje się na placu przy linii kolejowej "pod wiaduktem". Na miejscu jest kiosk gastronomiczny. Przestronny główny DWORZEC AUTOBUSOWY leży natomiast po wschodniej części miasta w pobliżu ronda Idrottsvägen/Östra Storgatan. Kładka nad rzeką prowadzi stąd w kierunku centrum miasta. W sąsiedztwie stoi hipermarket Lidl, a w żółtym domku przy stanowiskach mieści się poczekalnia i oferta małej gastronomii. Bilet można nabyć w automacie. Komunikacja regionalna: do Karlskrony przez Karlshamn i Ronneby, do Sölvesborga, do Älmhult przez Vishult, do Brömolla, do Gränum, Kyrkhult, Farabol i Ryd. Dwie linie lokalne - miejskie (681 i 635 do zakładów Volvo). 

Dogodny parking dla autokarów i kamperów znajduje się przy Idrottsvägen przy zabudowaniach klubu sportowego IBK Olofström. Do centrum jest stąd jednak spory kawałek - około 2 km. 2-godzinne parkingi znajdują się na Gamla i Nya Torget przy Östra Storgatan. Miejsca do zatrzymywania znajdują się też w pobliżu muzeów w południowej części miasta. Dogodny parking jest u zbiegu Idrottvägen i Pukaviksvägen przy stadionie piłkarskim.

Dannfältshallen przy Idrottsvägen. Po lewej parking dla kamperów.

STACJE BENZYNOWE: Tanka, Ekhagsvägen 1 (przy hipermarkecie Maxi). Punkt sprzedaży biogazu i etanolu. Shell, Östra Storgatan 44, a niemal naprzeciwko INGO (dawny Statoil), Södra Kyrkhultsvägen 4. Samoobsługowy Preem przy Lönsbodavägen 10 (północny wyjazd z miasta). Johnsson, stacja benzynowa przy muzeum samochodów na południu. Wjazd od Brostugevägen. St1. Na granicy miasta przy wschodniej obwodnicy (Östra Ringvägen 294)               

Z Pukavik do Olofström

Krótki wariant drogą nr 15. Prowadzi z wybrzeża do zachodnich rubieży Blekinge i krainy czarnych diabazów.

[0 km] Pukavik na 162 km trasy głównej. Osada rozciągnięta wzdłuż morskiego brzegu. W dawnych czasach centrum spławu drewna z przystanią handlową. Ciekawostką jest fakt, że miejscowość znajduje się w obrębie dwóch gmin (południowa część należy do Sölvesborga - północna zwana czasami Björkenäs do Karlshamn). 

Na wybrzeżu w sosnowym lasku znajduje się camping Alholmens. Oferuje noclegi w domkach 2 i 4-osobowych oraz biwak we własnym zakresie. Na wysepce połączonej drewnianym mostkiem ze stałym lądem mieści się pomost, wypożyczalnia łódek, dyskoteka i boisko. W części lądowej pole golfowe i plac zabaw dla dzieci. Przy wjeździe na teren restauracja oraz sklep spożywczy. Otwarte cały rok. 230 SVK za miejsce biwakowe. Ceny rosną w sezonie: 250 SVK w sierpniu i wrześniu, 285 SVK w czerwcu i lipcu. Domki kempingowe czynne od kwietnia do września. 450 SVK za dwójkę, 520 SVK za czwórkę, w sezonie letnim odpowiednio: 500-570 SVK. Dodatkowa opłata za sprzątanie. Kontakt telefoniczny: 045 45 20 36, e-mail: fredrik.alholmen@telia.com

Na północ od kempingu marina na półwyspie Ekholmen. Widok na wyspy w zatoce Pukavikbukten w tym największą zalesioną Magleholmar.

[2 km] Rondo w Björkenäs. Prosto trasa w kierunku Karlshamn. W lewo (drugi zjazd) droga 15 do Olofström i Älmhult.

Samoobsługowa stacja benzynowa St1 przy sklepie sprzedającym vany i kampery. Naprzeciwko przystanek autobusowy. Połączenia do Karlshamn, Mörrum , Olofström, Sölvesborga i Norje. 

Po 300 m przejeżdżamy węzeł autostradowy Björkenäs.

Ryssberget

[5 km] Sandbäck w gminie Sölvesborg. Przekraczamy most na linii kolejowej Kristianstad - Karlshamn.

[7 km] Kyllinge. W lewo do centrum wsi. Boczna droga rozwidla się a jej prawa odnoga wiedzie do Näsum po drugiej stronie pasma Ryssberget. 3 km w tamtą stronę na granicy Skanii i Blekinge rezerwaty przyrody Djupadal-Skinsagylet (1). Wąska dolina potoku ze stromymi zboczami. Liczne skały i polodowcowe głazy. Piękne lasy grabowe z domieszką buka i dębu. Niewielkie śródleśne jezioro. Punkt widokowy z rozległą panoramą zatoki Pukavikbugten oraz północnej części masywu Ryssberget tworzącego płaskowyż o maksymalnej wysokości 157 m n.p.m. (Tornbacken). 5 km Drögsperyd - stara wieś na stoku wzgórza z tradycyjnymi kamiennymi grodzeniami i domami na podmurówce. Piękne widoki.

Wiejska gorzelnia w Gränum

[9 km] Värhult. Parking z mapą informacyjną. Granica gminy Olofström. 1 km w prawo pola golfowe klubu Boa-Olofström.

[11 km] 2 km w prawo Gränum. Duża wieś w dolinie Västra Orlundsån. W centrum "na górce" stary drewniany spichlerz. Przy drodze do Brinkamåla niewielka ceglana fabryczka spirytusu Gränums Bränneri (2) z 1897 roku. Powstała jako rolnicza spółdzielnia produkcyjna po tym jak zakazano bimbrownictwa indywidualnym chłopom. Zakład zamknięto ostatecznie w 1971 roku. Wewnątrz zachowała się cała linia produkcyjna. Po północnej stronie zabudowań drankakista, czyli betonowy basen na odpadki procesu destylacji, które wykorzystywane były jako pasza dla zwierząt gospodarskich. 3 km dalej na północ południowy skraj dużego jeziora Orlunden ciągnącego się dalej do Erikstorp. Łowisko wędkarskie. 

[14 km] Skrzyżowanie z drogą nr 116 (wariant z Bromölli). Dalsza droga wg opisu tego szlaku.

[19 km] Centrum Olofström.    

Z Sölvesborga do Pukavik starą i nową drogą

Najszybciej można dziś tą odległość pokonać za pomocą nowo wybudowanego odcinka autostrady E22. Z węzła Sölvesborg Öst do węzła Björkenäs dotrzemy bezkolizyjnie w ciągu 7 minut. Poniższe propozycje uwzględniają jednak dwie drogi biegnące przez centra miejscowości. Nowsza prowadzi bliżej wybrzeża a starsza podnóżami wzgórz Ryssberget. Można połączyć oba warianty odbywając wycieczkę wokół nieistniejącego już płytkiego jeziora Vesan.

Aby pojechać w kierunku Pukavik odcinkiem drogi wzdłuż wybrzeża biegnącym przez Norje należy wyjechać z Sölvesborga wzdłuż Snapphanegatan i Sölvevägen, podobnie jak wybierając się w kierunku Listerlandet. Kontynuujemy drogę prosto przez Sölve.

[151 km] Skrzyżowanie z poprzeczną drogą nr 123. W prawo prowadzi w kierunku Mjällby a w lewo do węzła autostradowego Listerlandet. Jedziemy prosto za drogowskazem na Karlshamn.
Droga lokalna prowadzi długi czas równolegle do trasy szybkiego ruchu. Po lewej widok na zalesione wzgórza Ryssberget. Przy drodze kilka tradycyjnych gospodarstw rolnych. 
[154 km] Ysane. Stacja benzynowa Pump. Po lewej stronie drogi kościół parafialny św. Gertrudy (1). Powstał w XIV wieku, ale obecną formę uzyskał w 1862 roku. W prezbiterium zachowały się stare freski Nilsa Håkanssona w tym Wjazd Jezusa do Jerozolimy. Ołtarz główny z ludową płaskorzeźbą przedstawiającą zmartwychwstanie Chrystusa. Gesta Danorum. Ballada ta opowiada o parze kochanków Hagbardzie (Habor) i Signildzie (Signe) zabitych w wyniku intrygi. On został powieszony, ona spłonęła żywcem w więzieniu. Na terenie lasu znajdziemy grobowiec z epoki brązu zwany Signilds Bur (Klatką Signildy) oraz wielki stary dąb Hagbards Ek (2) o grubości 729 cm w pierśnicy. 

Dąb Hagbarda

Na północ od wsi rozciąga się kompleks leśny powiązany ze znaną skandynawską legendą opisaną w kronice
[155 km] Po prawej pola Rosenlund wykorzystywane jako pole namiotowe w trakcie festiwalu rockowego w Norje.

Bliższe szczegóły dotyczące warunków zakwaterowania i rezerwacji na stronie web: http://www.rosenlundscamping.com/

[156 km] Petersborg. Po lewej dawna fabryczka skrobi i gorzelnia zamknięta w latach 60-tych kiedy zakazano prywatnej destylacji. Po drugiej stronie szosy również nie działająca już dawna stacja straży pożarnej (szary barak). W tej okolicy do 1742 roku było miejsce publicznych egzekucji. Na łąkach Sunnansund dokonano ciekawego odkrycia niezliczonych rybich kości, które były tutaj przetwarzane w okresie mezolitu na potrzeby społeczności. Jest to miejsce w ktorym po raz pierwszy dokonano fermentacji ryby, czyli szwedzkiej specialite de la maison.

[158 km] Norje. Duża osada na obu brzegach kanału Vesan w przeszłości żeglownego i odwadniającego dawne jezioro. Od 1998 roku na łąkach nad brzegiem Bałtyku odbywa się latem jeden z największych w Europie festiwali rockowych na którym występowały tak uznane kapele jak Aerosmith, Alice Cooper, Deep Purple, Def Leppard, Europe, Gun's'n'Roses, Scorpions, Uriah Heep, Whitesnake, ZZ Top. Dwa z wymienionych będą gośćmi estrady także w 2017 roku. Zgadnijcie którzy. 

Plakat festiwalu rockowego w Norje

Po południowej stronie kanału znajduje się zabytkowy ceglany budynek sądu ziemskiego (Tingshus, 3) z końca XVIII w. Wokół kilka drewnianych domostw z charakterystycznymi ażurowymi werandami, m.in. dawna karczma służąca do obsługi klientów trybunału. W budynku znajduje się niewielka wystawa lokalna, punkt informacji turystycznej oraz siedziba miejscowego towarzystwa kulturalnego.

NORJE TURISTBYRÅ, Norjevägen 14, tel. 045 63 20 01, norjeturism@norje.net, pomocne zwłaszcza w czasie festiwalu rockowego

Po północnej stronie kanału w sosnowym lesie kąpielisko i plaża nad Bałtykiem. Po lewej stronie drogi stacja benzynowa Statoil.  

W czasie festiwalu rockowego w różnych miejscach Norje oraz w okolicy uruchamia się tymczasowe kempingi. Ceny oraz warunki są zróżnicowane. Jeden z placów przystosowany jest do obsługi osób niepełnosprawnych. Szczegóły na stronie http://www.swedenrock.com/festival/boende/campingar   

Oprócz tego jest w miejscowości jeden stały kemping Norje Boke, znajdujący się w południowo-wschodniej letniskowej dzielnicy o takiej właśnie nazwie. Otwarty od połowy kwietnia do połowy września. Teren jest podzielony na dwie części. Duży kwadratowy plac funkcjonuje głównie w czasie festiwalu, właściwy areał pola biwakowego ciągnie się ku plaży na wybrzeżu. Przy plaży restauracja wraz z parkietem tanecznym. Przy recepcji sklep ze świeżym pieczywem. Domki kempingowe wynajmowane na tygodniowe turnusy, miejsca na namioty i karawany. Tor minigolfa. Cena miejsca 235-290 SVK w zależności od sezonu (wraz z energią elektryczną). Rezerwacja telefoniczna: 045 63 10 26, za pośrednictwem e-mail: bokning@norjebokecamping.com lub przez formularz na stronie: http://www.norjebokecamping.com/

Schronisko turystyczne Kura i Kurran, Norjevägen 18 w niewielkim budynku, który kiedyś pełnił rolę aresztu sądowego. Przed wejściem betonowy parking. Sale zbiorowe na parterze i pokoje prywatne na poddaszu. Wspólna kuchnia, łazienki i WC. Informacja i rezerwacja pod nr telefonu: 073 335 78 22, poczta mailowa: bokning@kuraikurran.se

Dawna karczma w Norje

[160 km] Örnavik. Parking przydrożny z WC i tablicami informacyjnymi. Widok na płytkie wody zatoki Hanöbukten zwanej w tej części Pukavikbukten. Po drugiej stronie akwenu kominy zakładów chemicznych w Mörrum.

[162 km] Przekraczamy most na potoku Östra Orlundsån (stary kamienny po lewej stronie). Pukavik. 

Aby dotrzeć do Pukavik starą drogą w głębi lądu należy z Snapphanegatan skręcić w lewo na wysokości stacji benzynowej INGO. Kontynuujemy jazdę północną obwodnicą Sölvesborga (Blekingevägen).

[150 km] Węzeł Sölvesborg Öst. Nie zjeżdżamy na autostradę tylko jedziemy dołem pod wiaduktem a następnie w lewo w kierunku Gammalstorp.  

Po prawej ręce mamy otwarty krajobraz podmokłych łąk. Po lewej zalesienia na zboczach Ryssberget. Wkrótce w Gummarp dobiega równoległa linia kolejowa za którą na stoku pagórka ceglany dom wiejski Hulta Gård. Podążamy teraz odcinkiem starego traktu Värendsvägen wiodącego z wybrzeża w kierunku länu Kronoberg.

[155 km] W prawo droga do Ysane (2 km). Prowadzi ona dawnym dnem jeziora i w połowie odległości przekracza mostem na palach kanał Vesan. Specyficzna konstrukcja sprawia, że w czasie przejazdu grunt wydaje się trząść i zapadać. Teren stanowi depresję sięgającą 1,3 m p.p.m. Akwen został zmeliorowany w latach 20-tych i 30-tych ubiegłego wieku i stanowi doskonały areał rolniczy. Na żyznych czarnych ziemiach uprawia się tu głównie ziemniaki i pszenicę durum. 

Vesan

[156 km] Gammalstorp. Wieś najbardziej znana jest z kościoła (4) położonego na dawnej wyspie jeziornej. Pierwszą świątynię wznieśli Wikingowie już w XII w. Obecny kościół kamienny zbudowano w latach 1790-1793. Klasycystyczny ołtarz z Okiem Opatrzności w zwieńczeniu przedstawia Ostatnią Wieczerzę (górna część kompozycji przedstawiająca zmartwychwstanie znajduje się w kościele w Ysane). Warto też spojrzeć na portret "wesołej wdowy" Katarzyny Elfdalii, która poślubiła kolejno trzech miejscowych pastorów. Przy linii kolejowej ruiny dawnej gorzelni.

[157 km] Hålabäck. W lewo odgałęzienie drogi do Kyllinge podnóżami Ryssberget. Ten tektoniczny zrąb oddzielający Blekinge od Skanii wznosi się na wysokość około 150 m nad poziom równiny. Wzgórza porasta największy kompleks lasu bukowego w Szwecji. 

Z Ebbalycke (2 km) można podejść na grzbiet nad znane wśród wędkarzy jezioro Grundsjön (5). 

1 km dalej odgałęzia się droga do Ryssberget Stugby (6) - położonego wysoko na stoku największego w Szwecji zorganizowanego osiedla wczasowego budowanego na przełomie lat 70-tych i 80-tych. Znakowany czerwono szlak spacerowy prowadzi dawnymi drogami leśnymi zaznajamiając z architekturą osiedla oraz pozostałościami dawnego użytkowania (ruiny domków, kamienne murki).

4 km Bjäraryd. Osobliwością miejscową jest dzwonek sygnałowy zawieszony pomiędzy pniami starego dębu. Na stoku wzgórz stara strzelnica.

[159 km] Przy skalnym ryglu przekraczamy linię kolejową. Zaraz za nią po prawej dawny majątek ziemski z czasów duńskich Ryedal Säteri (7). 

[161 km] Agerum. Most nad potokiem Västra Orlundsån, który wraz z kanałem Möllebjörke stanowił północne odwodnienie jeziora Vesan. Droga kluczy przekraczając w końcu szerokie łąki Vika obok osady z młynem. W tej okolicy zlokalizowano miejsce egzekucji okręgu Lister Härad. Ostatnia głośna rozprawa miała miejsce w 1854 roku kiedy to skazano na ścięcie i powieszenie trucicieli Håkana Bollmana i Bengtę Svensdotter. Na miejscu kaźni jest obecnie głaz pamiątkowy z wyrytym toporem katowskim.

[164 km] Pukavik. Trasa główna.

Listerlandet część północna

Północna część miniaturowego regionu na południu Blekinge. Najwyższe wzniesienie na tym terenie, kilka rybackich wiosek a w głębi lądu płaska rolnicza równina pełna wiatrowych farm. Pamiątki historyczne. Trasa biegnie drogami lokalnymi.

Z Nogersund wracamy drogą nr 123 w kierunku Hälleviku. Nie zjeżdżamy na wybrzeże do centrum miejscowości, tylko odbijamy w prawo za główną drogą. 

[18 km] Lassabo. W lewo biegnie dalej droga 123 którą można w najkrótszy sposób powrócić do Sölvesborga. Jedziemy dalej prosto w kierunku Hörvik. Trasa okrąża od zachodu lesisty masyw Listerhuvud (84 m n.p.m.). Bocznymi drogami w prawo można się wybrać na pieszą wędrówkę do rezerwatu przyrody.

[19 km] Przy drodze malutki pensjonat Lilla Gården w starym gospodarstwie z XIX w. Za nim droga do parkingu pod wzgórzem Getabjär (70 m n.p.m.). Szlaki piesze i rowerowe.

Dwa pokoje 4-osobowe z prywatną łazienką, WC, tarasem i odbiornikiem TV. Internet bezprzewodowy. 395 SVK od osoby. Kontakt telefoniczny: 045 61 33 11, e-mail: lillagarden@live.se

Przystań żeglarska w Hörviku

[21 km] 1 km w prawo Hörvik. Wieś rybacka nad brzegiem Bałtyku - kąpielisko z malowniczą plażą po północnej stronie wzgórza Listershuvud (1). Port z dużym betonowym falochronem. Wędzarnia ryb. Na południe od wsi piętrzą się morenowe klify na których geolodzy dopatrzyli się na różnych poziomach kilkunastu dawnych wałów brzegowych usypanych z kamieni i znaczących kolejne etapy powstawania Bałtyku. Ciekawostką wzgórza Listershuvud jest także jaskinia Hallahåle, najdłuższa w Blekinge (ok 200 m korytarzy). Dla przeciętnego turysty jest ona niestety niedostępna, gdyż wejście do niej znajduje się we wnętrzu prywatnej studni. W pobliżu brzegu źródło słodkiej wody zwane Engelska Källan z którego z pewnością korzystali angielscy marynarze w czasie wojen napoleońskich. Kilka ślepych wąwozów rozcina wschodnie zbocze. Wzgórze porasta las grabowy - jeden z największych w Szwecji. Z nagiego wierzchołka rozpościera się widok na morze oraz znajdującą się w oddali wyspę Hanö. Z Hörvik droga na południe do Krokås.

Kamieniołom Spraglehall

[22 km] 1 km w prawo Krokås. Dawna wieś rybacka. Kilka starych domków stoi przy malowniczej przystani. Zabudowa letniskowa ciągnie się wzdłuż drogi do Hörvik. Na północ od wsi na cyplu rezerwat przyrody Spraglehall (2). Polodowcowe wzgórze z widokiem na Bałtyk. W latach 1910-1920 działały tutaj kamieniołomy granitu wysyłanego na eksport do Niemiec. Wiele z ulic Berlina czy Hamburga jest zbudowanych z surowca pozyskiwanego właśnie tu.

[24 km] Mjällby Ljunga. W prawo droga do wioski Tocken. Na cyplu Kållenabben podmokłe łąki z rzadkim gatunkiem lilii zwanej w Polsce szachownicą kostkowatą (Fritillaria meleagris). Duże fioletowe kwiaty w kształcie kielicha.

[26 km] Mjällby. Największa miejscowość w regionie. Zakłady przetwórstwa ziemniaków Lyckeby Starch AB oraz producent grzejników TitanX. Wokół osady liczne farmy wiatrowe. Po północnej stronie zabudowy widoczny z daleka kościół parafialny (3) z wysoką wieżą w stylu gustawiańskim. Wzniesiony został w latach 1788-1791 z inicjatywy posła Knuta Perssona zwanego "królem Mjällby" na miejscu starej romańskiej świątyni. Wielki krucyfiks triumfalny z tego kościoła trafił do muzeum länu Blekinge w Karlskronie. Wewnątrz pozostał natomiast ufundowany przez Tage Totta, pana na zamku w Sölvesborgu, XVII-wieczny trzypiętrowy ołtarz. Obecnie umieszczony jest w iluzjonistycznej ramie wykonanej metodą grisaille. Główny obraz przedstawia ustanowienie Eucharystii natomiast w predelli obejrzeć można 4 portrety ojców kościoła (św. Ambroży, św. Augustyn, św. Hieronim i św. Grzegorz). Z późnego renesansu pochodzą także ambona oraz chrzcielnica. Kościół otoczony jest cmentarzem, w sąsiedztwie są też budynki parafialne oraz stara szkoła.

STACJA BENZYNOWA: Preem, Listervägen 2. Duży kompleks z warsztatem, myjnią i sklepem. W pobliżu supermarket Extra. 

Z Mjällby drogą 123 można wrócić do Sölvesborga (8 km). Można także udać się jeszcze drogą na północ w kierunku Norje.

Kurhan Skebbas Rör

[29 km] Rozciągnięta wzdłuż drogi wieś Lörby. Na zachodzie w zagajniku wśród łąk ukryty jest stary cmentarz Klockskog Kyrkogård (4). W czasach prehistorycznych było tu pogańskie miejsce kultowe, potem wybudowano drewniany kościół. Cmentarz pozostał daleko od osad ludzkich, ale jeszcze w XIX wieku pochowano tutaj kilka ofiar epidemii cholery. 

1 km w prawo Djupekås. Wioska rybacka nad brzegiem morza. W płytkiej zatoce łowisko ryb słodkowodnych takich jak pstrąg, sieja czy szczupak. W lipcu i sierpniu w miejscowych wodach kwitnie na czerwono przetacznik zwany Dikesveronika (Veronica catenata).

[30 km] Lörbyskog. Duża przemysłowa stacja Statoil. W lasach na północnym wschodzie cmentarzysko z epoki żelaza Skebbas Rör (5). Kamienne kurhany. W pobliżu pozostałości prehistorycznej osady rolniczej.

Droga zakręca ku zachodowi zgodnie z linią wybrzeża. 

[32 km] Furumon. Po zachodniej stronie drogi duże bagno Ysane Mosse.

[34 km] Rondo w Norje na trasie głównej.               

Hanö

O wyspie śpiewała w latach 70-tych grupa Family Four w swoim eurowizyjnym wakacyjnym przeboju "Härliga Sommardag". Hanö to największa wyspa w tej części Blekinge. Granitowa skała otulona materiałem morenowym wystaje z wód Bałtyku na wysokość około 60 m. Od średniowiecza stanowiła ważny punkt orientacyjny w tej części wybrzeża. Ludzie bali się jednak tutaj osiedlać na stałe. Istniały przesądy, że jesienią i zimą na tym skrawku lądu stacjonują rozmaite złe duchy i upiory. Od XVIII wieku wyspa została posiadłością prywatną należącą do kupieckiej rodziny Schultów z Sölvesborga. Dopiero niedawno większość gruntów wykupiło państwo organizując rezerwat przyrodniczy. Hanö nazywana perłą wybrzeża Blekinge stanowi z pewnością oazę spokoju. Nie ma tu w ogóle samochodów, bo wszędzie jest blisko. Dlatego zapewne nie ma też tłumów, chociaż 30000 wczasowiczów latem to spora wartość jak na kilkudziesięcioosobową populację stałych mieszkańców. Nie wiem czy duchy pozostały na wyspie, być może odpędziło je światło latarni morskiej albo masowa turystyka. Zachęcający plażowiczów do przybycia zaręczają w każdym razie, że na wyspie nie znajdziemy  żadnych komarów. Hanö leży 6 km od stałego lądu. Dopłyniemy tam statkiem białej floty z Nogersund.

Codziennie na wyspę z portu w Nogersund kursuje statek m/s Vitaskär. W dni powszednie jest 9 rejsów powrotnych (najwcześniejszy o 8.45, najpóźniejszy powrót o 20.25), w soboty i niedziele nieco mniej (najwcześniejszy rejs o 10.00). Jednorazowo na łodzi zmieści się 118 pasażerów. Kontakt telefoniczny 041 41 49 58. Szczegółowy rozkład na stronie Blekingetrafiken (linia nr 940).

Po zachodniej stronie wyspy jest niewielka przystań rybacka i marina, którą traktować można jako punkt wypadowy do spacerów w dalsze okolice. W niewielkich budkach przy falochronie mamy całe zaplecze usługowe wyspy: rozmaite sklepy i bary. W jednym z takich baraków służącym dawniej jako warsztat naprawczy mieści się kameralne muzeum wyspy Hanö (1) przedstawiające jej przyrodę, historię i kulturę. Bödeboden to rodzaj centrum kulturalnego. Jest tu pomieszczenie z wystawami artystycznymi oraz świetlica z telewizorem, w której często przesiadują miejscowi żeglarze. Obok znajduje się też biblioteka i księgarnia, w której oprócz zwykłego zakupu można też dokonać zamiany książek.

Muzeum otwarte w sezonie letnim - od końca maja do sierpnia zwiedzać można je cały dzień między 9 a 19 po wcześniejszym zgłoszeniu. Kontakt  telefoniczny 073 346 84 74 lub mailowy: clarberg.hjordis@outlook.com  Wstęp do placówki bezpłatny, choć wolne datki są oczywiście mile oczekiwane. 

Z przystani wybiegają 3 drogi: dwie prowadzą wzdłuż zachodnich brzegów na północ i południe, trzecia natomiast biegnie w górę w kierunku wnętrza wyspy. Turyści wybierają głównie ten ostatni szlak. Nieco powyżej portu w dawnej szkole mieści się schronisko młodzieżowe STF. 

Otwarte cały rok. Noclegi w pokojach 2,4 i 6-osobowych.  Wspólna kuchnia. Kontakt pod telefonem: 073 925 53 37, e-mail: hanovandrarhem@telia.com

Stara widokówka z Hanö (tradera.com). Latarnia morska, armaty sygnalizacyjne w pobliżu cmentarza i cypel Bönsacken

Środek wyspy porasta skąpy las liściasty przechodzący w części północnej w kolczaste zarośla i ubogie łąki. Gdzieniegdzie z gruntu wystają nagie skały. W 1956 roku na Hanö sprowadzono populację azjatyckich danieli (Dama dama). Rozmnożyły się one i bardzo często można je dzisiaj zobaczyć wędrując ścieżkami. W zimie są dokarmiane, w lecie pomagają utrzymać stan szaty roślinnej na wyspie. W najwyższym punkcie Hanö zbudowano już w 1869 roku pierwszą latarnię morską (2). Dzisiejsza stacja sygnałowa powstała w 1906 roku. Obecnie jest sterowana samoczynnie a na kopule działa także automatyczna stacja meteorologiczna. Na białej wieży o wysokości ponad 10 m znajduje się jedno z najjaśniejszych źródeł światła na całym Bałtyku widziane z odległości 40 km. Z latarnią wiąże się legenda o smoku. Pilnował on wielkich skarbów znajdujących się w podziemnej komnacie. Co noc przelatywał on 2 mile z wyspy Tarnö na Hanö, ale gdy po raz pierwszy rozpalono światła nad wybrzeżem został skutecznie oślepiony i rozbił się o skały poniżej latarni. Do dzisiaj w tym miejscu pozostał ślad - wklęsła rysa jakby odbicie smoczego cielska. W pobliżu jest także niewielka grota tradycyjnie wiązana z kryjówką piratów. Od latarni można zejść stromą ścieżką w kierunku wschodniego wybrzeża albo kontynuować wędrówkę na północny cypel. Przez las zwany Vindhalla dotrzemy do dwóch niewielkich kotlin zwanych Gamla i Nya Kar. Wyobraźnia ludowa kazała widzieć w tym miejscu odciski nóg olbrzyma. Najprawdopodobniej są to formy powstałe w wyniku osiadania gruntu (podobne znajdziemy na zboczach wzgórza Listerhuvud). W dawnych czasach były to doskonałe schronienia dla duńskich partyzantów (snapphane). Na południowym zboczu poniżej wspomnianych depresji zaznacza się wyraźna platforma brzegowa dawnego morza litorynowego. W zabagnieniach rosną tu płaty situ rozpierzchłego (Juncus effusus). Ścieżka sprowadza na oryginalną plażę Vinnhalla (3) zlokalizowaną na dużej 100-metrowej nagiej płycie skalnej. 

Plaża Vinnhalla na wschodnim wybrzeżu

W zagłębieniu niewielki stawek. Malownicze miejsce z którego można podziwiać wschody słońca. Wzdłuż tego odcinka wybrzeża rozrzucone są głazy rozmaitej wielkości i kształtów. Oprócz granitowych otoczaków znajdziemy tutaj także fragment czarnego diabazu charakterystycznego dla północnej Skanii i Blekinge.  
W kierunku północnym od latarni morskiej inna ścieżka doprowadzi na cmentarz angielski (4). W okresie napoleońskiej blokady statki angielskie wpłynęły na Bałtyk i mimo formalnego zakazu stacjonowały na Hanö umożliwiając szmugiel towarów z portu w Karlshamn. Warunki pobytu marynarzy były bardzo trudne i kilkunastu z nich przypłaciło służbę życiem. Większość grobów jest anonimowa, tylko dwa zachowały nazwiska: William Miller i Clifford Williams. W 1973 roku na miejscu ustawiono drewniany krzyż zbudowany z resztek masztu HMS Plymouth. Poniżej cmentarza na zboczu znajdują się 2 małe armatki sygnałowe. Na samym północnym koniuszku wyspy znajduje się kilkudziesięciometrowa naturalna grobla zbudowana z gładko otoczonych kamieni zwana Bönsacken (5). Na jej temat krąży kilka legend mówiących np. o olbrzymach próbujących przedostać się na stały ląd albo o zatopionym ładunku gigantycznej fasoli.                

 

Twierdza w Karlsborgu

KARLSBORG [212 km], 3,5 tys. mieszkańców

Twierdza w Karlsborgu to jedna z największych inwestycji budowlanych nowożytnej Szwecji. Zajmuje powierzchnię 13 ha, obliczono też że kubatura wszystkich budynków wynosi 550000 metrów sześciennych. O ogromie prac podjętych na półwyspie Vanäs świadczy też czas prowadzenia robót - 90 lat. Pierwsze fortyfikacje zaczęto tutaj wznosić w 1819 roku według planów Baltazara von Platena. Po początkowych 15 latach udało się wykopać 5-kilometrowy obwód fos wraz z piaszczystym wałem umocnionym kaponierami. Od 1832 roku rozpoczęto wznosić wewnętrzny trzon twierdzy wraz z betonowymi i kamiennymi murami oraz bramami. Główny architekt założenia Johan af Kleen odbył kilka wizyt studyjnych głównie w Niemczech i zdecydował się na realizację projektu przypominającego fortecę w bawarskim Ingolstadt a także zniszczoną dziś w dużym stopniu cytadelę poznańską. W latach 1844-1866 powstał główny szaniec zlokalizowany w południowej części założenia, flankowany trzema potężnymi wieżami artyleryjskimi i mieszczący m.in. kaplicę oraz skarbiec koronny.

Jedna z wież artyleryjskich twierdzy w Karlsborgu

W zamyśle miał to być ostatni przyczółek obronny obsadzony kilkutysięcznym oddziałem strzelców i kanonierów wyposażonych w 263 ciężkie działa. To jeden z najdłuższych budynków w Europie liczący 678 metrów, do dzisiaj na całej powierzchni ogrzewany. W wewnętrznym obwodzie fortyfikacji zbudowano też liczne pomieszczenia koszarowe dla regimentów. Do dzisiaj część z nich wykorzystuje armia szwedzka. Stacjonuje tutaj m.in. historyczny pułk huzarów oraz batalion powietrzny F21 korzystający z pobliskiego lotniska wojskowego. Mieści się  również szkoła sił specjalnych. Wewnętrzna zabudowa tworzy niemałe miasteczko z ulicami wytyczonymi już w czasie pierwszych robót około 1820 roku. W pierwotnych planach miała to być tymczasowa stolica, dlatego na potrzeby obsługi królewskiego dworu musiało powstać szereg instytucji gospodarczych, takich jak szpital, bank, poczta, apteka, piekarnia, stacja radiowa, magazyny czy stajnie. Armia wprowadziła się do twierdzy w latach 60-tych XIX wieku, ale formalnie budowę ukończono dopiero w 1909 roku. Warto mieć świadomość, że w tym czasie twierdza była już mocno przestarzała ze względu na doskonalenie broni i rozwój nowych technik strategicznych. Z pewnością nie była dobrze przygotowana do ataku z powietrza, nie uwzględniono też znacznie szybszej możliwości koncentracji sił w związku z rozwojem środków transportu: kolei i statków. Poza tym po wojnie krymskiej i ataku wojsk angielskich na siły rosyjskie na Bałtyku zmniejszyło się niebezpieczeństwo inwazji na Szwecję a Wyspy Alandzkie stały się strefą zdemilitaryzowaną. W związku z tym koncepcja obrony centralnej została zmodyfikowana. W 1928 roku zdecydowano o likwidacji twierdzy, jednak nadal stacjonowały tutaj oddziały wojskowe. Jeszcze w czasie II wojny światowej obiekt był uwzględniony w planowaniu strategicznym - ewentualny atak Niemiec hitlerowskich na Szwecję uwzględniał zajęcie fortecy nad jeziorem Wetter. W latach 1939-1942 przeniesiono tu tymczasowo państwowe zasoby złota obawiając się ataku na Sztokholm. 
Wnętrze twierdzy w Karlsborgu to dzisiaj małe miasteczko zajęte również częściowo przez ludność cywilną. Nie można zatem twierdzić jak za kapitanem Klossem: "Zaraz za miasteczkiem rozpoczyna się strefa niedostępna dla zwykłego turysty, zasieki, patrole z psami...". Twierdzę w Karlsborgu można obecnie zwiedzać na wiele sposobów. Najprościej oczywiście pieszo. Oprócz tego organizowane są objazdówki autokarowe umożliwiające okrążenie obwodu imponujących murów. Kilka propozycji pobytu ma charakter adventure-tours w tym najbardziej znana jest przygoda w kazamatach polegająca na przeżyciu pozorowanego ataku na twierdzę i ukrywany w niej skarb. Przy Strandvägen naprzeciwko schroniska młodzieżowego stoi drewniany budynek kasy i informacji. Tuż za nim możemy obejrzeć potężne betonowe skrzydło stanowiące fragment zewnętrznej kaponiery. Ciekawym pomysłem jest obejście dookoła twierdzy wzdłuż szlaku prowadzącego pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym murem oporowym. W wielu miejscach zachowały się malownicze kamienne łuki obwarowań. Wjazd na teren fortecy prowadzi również przez tzw. łuk gotajski (gotska valvet, 1) na którym znajduje się monogram królewski a po drugiej stronie tablica pamiątkowa przypominająca o uroczystości wmurowania kamienia węgielnego przez króla Karola Jana XIV w 1932 roku. Wizerunek łuku umieszczony jest na herbie Karlsborga. Przy biegnącej od bramy Befälsgatan stoją 3 bliźniacze budynki koszarowe dla korpusu oficerskiego. Prawą pierzeję ulicy zajmuje wspomniany wyżej długi dwupiętrowy budynek nazywany Slutvärnet stanowiący główny trzon obrony twierdzy. Wapienne mury mają od strony południowej grubość 2-3 m umożliwiającą przetrwanie ostrzału artyleryjskiego.

Kościół garnizonowy

W centralnej części założenia znajduje się zbudowany w 1869 roku pięcionawowy neogotycki kościół garnizonowy (2) w zamyśle stanowiący także salę służącą dla posiedzeń parlamentu w czasie ewakuacji władz ze Sztokholmu. Warto przyjrzeć się olbrzymiemu reprezentacyjnemu żyrandolowi stworzonemu z korony, 276 żołnierskich bagnetów  oraz łańcuchów. Symbolizują one budowniczych twierdzy: króla, armię oraz więźniów. Na ołtarzu znajduje się krzyż z kolorowego szkła wykonany przez Erika Hoglunda a na bocznej ścianie wisi ciekawy pasiasty gobelin nazywany Tiveden. W opisywanym budynku mieszczą się ekspozycje muzeum twierdzy w Karlsborgu poświęcone historii wojskowości w tym miejscu. W jednej z sal obejrzymy wielki model fortyfikacji z 1899 roku. Oznaczenia świetlne opisują poszczególne obiekty na terenie twierdzy. Życie żołnierzy pokazują rozmieszczone w różnych miejscach sugestywne diaporamy. Liczne inne eksponaty prezentują broń, umundurowanie i wyposażenie tutejszych żołnierzy, przyrządy lokacyjne, telefony i telegrafy oraz radiotechnikę. Część wystawy poświęcono oddziałowi lotniczemu stacjonującemu na terenie twierdzy od 1913 roku, kiedy to na jej przedpolu wylądował porucznik Gösta von Porat. Unikalnym miejscem jest także zrekonstruowana stajnia sprzed 150 lat. Osobnym dział ekspozycji stanowią instrumenty muzyczne używane przez orkiestry wojskowe.  Warto spojrzeć na południową stronę na przedpole gmachu ukształtowane przez nowsze fortyfikacje ziemne powstałe w końcowym okresie wznoszenia całego założenia. Znajdujące się na przedpolu stanowiska artyleryjskie i bunkry zostały połączone z rdzeniem podziemnymi korytarzami. 
Godziny otwarcia placówki są zależne od sezonu. W środku lata ekspozycja jest otwarta codziennie między 10 a 18, natomiast w maju, sierpniu i wrześniu też od godziny 10, ale nieco krócej. W pozostałym okresie od poniedziałku do piątku między 10 a 15. Bilet wstępu dla osoby dorosłej 60 SVK. Dostępne są przewodniki audio w języku szwedzkim, angielskim i niemieckim. Kontakt i informacje: tel. 050 545 18 26, e-mail: info@fastningmuseet.se, strona web: http://www.fastningsmuseet.se

Vanäs Fyr

Ważnym miejscem twierdzy jest plac apelowy znajdujący się nieco na północ od Slutvärnet. Z tego miejsca startują rozmaite zorganizowane wycieczki oprowadzające po twierdzy. Po zachodniej stronie stoi charakterystyczny żółty budynek zwany mesą oficerską (3). Do dziś mieści się tutaj restauracja wraz z salą balową często wykorzystywaną do organizacji rozmaitych przyjęć, imprez czy rautów. Po północnej stronie placu stoi dawny budynek banku a w pierzei wschodniej reprezentacyjny pałacyk mieszczący siedzibę stowarzyszenia weteranów wojskowych (Soldathem). Miejscem wartym obejrzenia jest monumentalny gmach arsenału (Tyghuset, 4) w którym w czasach świetności przechowywano ponad 100 tysięcy karabinów oraz rozmaite inne pokłady broni i amunicji. Warto zaznaczyć, że w obrębie twierdzy znajdowała się zbudowana w 1886 roku fabryka naboi zlokalizowana na wschodnim wybrzeżu półwyspu już poza obwarowaniami. Jej pozostałością jest wysoki kilkukondygnacyjny Havremagasinet (5) stojący przy Fabriksvägen. W północnej części twierdzy znajduje się dom komendanta, kuźnia, stary kościół oraz magazyny aprowizacyjne zbudowane w 1873 roku (6). Już poza murami twierdzy na północnym cyplu półwyspu Vanäs obejrzeć można kompleks wojskowego szpitala (7) z kilkoma ceglanymi budynkami wzniesionymi w latach 1879-1881 według projektu Johana Fredrika Åboma. Szpital funkcjonował w tym miejscu do 1956 roku a po zamknięciu przez kilkadziesiąt lat pozostawał opuszczony. Dopiero niedawno został gruntownie odrestaurowany. Sąsiaduje on z niewielkim pałacykiem Kungsvillan (8) otoczonym ładnym parkiem (posadzono tu rzadki gatunek jarzębiny Sorbus rupicola). Willa zaprojektowana została na potrzeby króla w czasie gdy wizytował on twierdzę i jest najstarszym budynkiem na tym terenie. Powstał już w 1823 roku. Przy dworku stoi niewielki drewniany budynek zwany "kuchnią królewską" a w kierunku jeziora biegnie ścieżka na drewniany pomost. Po wschodniej stronie cypla na niewielkiej sztucznej wysepce znajduje się 11-metrowa drewniana biała wieżyczka - latarnia (Vanäs Fyr, 9). Z tego miejsca rozciąga się rozległa panorama jeziora Wetter.